Χάρακας Ηρακλείου

Συντεταγμένες: 35°0′42″N 25°7′9″E

Χάρακας
Άποψη του χωριού
Χάρακας Χάρακας
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ηρακλείου
Δήμος	Αρχανών-Αστερουσίων
Δημοτική Ενότητα	Αστερουσίων
Δημοτική Κοινότητα	Χάρακος
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	400
Πληθυσμός
Μόνιμος	774
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Άγιος Ιωάννης
http://www.harakas.gr
Σχετικά πολυμέσα

Ο Χάρακας είναι ημιορεινό χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Μονοφατσίου.

Γεωγραφικά στοιχεία

Ο Χάρακας βρίσκεται 50 χιλιόμετρα νότια της πόλης του Ηρακλείου, στους πρόποδες των Αστερουσίων. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το χωριό είναι έδρα Κέντρου Υγείας και Γυμνασίου-Λυκείου, ενώ υπάρχει επίσης ταχυδρομείο και κέντρο επιμόρφωσης. Εορταστικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στην επέτειο της Μάχης της Κρήτης (20 Μαΐου) και στην εορτή του Αγίου Παντελεήμονος (27 Ιουλίου) που είναι ο πολιούχος του χωριού και ο μεγαλύτερος ναός με τετραώροφο καμπαναριό. Άλλοι ναοί είναι η Αγία Παρασκευή στα ορεινά, η Παναγία στο παλαιό χωριό, ο Άγιος Νεκτάριος στη βόρεια πλευρά και ο Άγιος Ιωάννης, όπου και το κοιμητήριο.

το Χαράκι του Χάρακα

Ιστορικά στοιχεία

Άποψη του χωριού από το χαράκι

Ονομασία

Το ενετικό όνομα του χωριού ήταν Άγιος Ιωάννης, αλλά μετονομάστηκε σε Χάρακα επειδή στα δυτικά του χωριού υπάρχει μεγάλος βράχος, ύψους 35 μέτρων και πλάτους 60 περίπου (χαράκι), όπου υπάρχει εκκλησία (ο Αφέντης Χριστός) και κάστρο ενετικής εποχής. Σύμφωνα με το Raulin^[1] Ο βράχος είναι προσπελάσιμος μόνο από τα ανατολικά. Πρόκειται για μονολιθικό ύψωμα.

Απογραφές

Η πρώτη μνεία για το χωριό εντοπίζεται σε συμβόλαιο του 1280. Στις ενετικές απογραφές αναφέρεται από τον Μπαρόκιο το 1577 στην επαρχία Μονοφατσίου, από τον Καστροφύλακα το 1583. Στον τελευταίο αναφέρονται δύο οικισμοί: S. Zuane Characa libero, δηλαδή Άγιος Ιωάννης ο Χάρακας ελεύθερος, με 184 κατοίκους και S. Zuane Characa conditionato με 59 κατοίκους^[2] και από τον Μπασιλικάτα το 1630. Το condition ήταν κατάστιχο στο οποίο ήσαν εγγεγραμμένα λεπτομερώς τα κτήματα των πολιτών. Στην οθωμανική απογραφή του 1671, αναφέρεται με 82 χαράτσα, ενώ στην αιγυπτιακή του 1834, τον βρίσκουμε να έχει 25 οικογένειες Χριστιανών και 10 Τούρκων. Το 1881, αναφέρεται ως Χάρακας και αποτελεί την έδρα ομώνυμου Δήμου με 321 Χριστιανούς και 17 Τούρκους κατοίκους. Από το 1928 αποτελεί κοινότητα, μέχρι την εφαρμογή του Σχεδίου Καποδίστριας. Το 1583 αναφέρεται στον Καστροφύλακα και το Dhorachi με 192 κατοίκους^[3] και η Αγία Φωτιά με το όνομα Santa Lucia , δηλαδή Αγία Φωτεινή, και με πληθυσμό 53 κατοίκους την ίδια χρονιά. Το όνομα του οικισμού οφείλεται στον παλιό ναό της Αγίας Φωτεινής, στο νότιο τοίχο του οποίου διατηρούνται τοιχογραφίες αρχαϊκής τεχνοτροπίας. Στο Χάρακα αναφέρεται από την απογραφή του 1881 και ύστερα, όπως και το Δωράκι. To 1881 ο Χάρακας είχε 321 Χριστιανούς κατοίκους και 17 Τούρκους.^[4]

Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:^[4]

Απογραφή	1900	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	658	775	891	1030	999	1112	974	958		835	812

Διοικητικά στοιχεία

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας.^[5] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι μαζί με τους οικισμούς Αγία Φωτιά και Δωράκι αποτελούν την κοινότητα Χάρακος που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αστερουσίων του Δήμου Αρχανών - Αστερουσίων και σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 812 κατοίκους.^[6]

Δείτε Κοινότητα Χάρακος

Πηγές

• Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971. 
• Χωριά του Δήμου Αστερουσίων
• Χάρακας Δήμου Αστερουσίων
• Πολιτιστικός Σύλλογος Χάρακα

Παραπομπές

1. Description physique de l' Ile de Créte, vol. 1, p. 149
2. Καστροφύλακας, Κ 100
3. Καστροφύλακας, Κ 98
4. Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 824. 
5. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
6. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10859 (σελ. 385 του pdf)