Ο Φραγκίσκος Α΄ Κρίσπος (Ιταλικά : Francesco I Crispo, πέθανε το 1397) ήταν δούκας του Αρχιπελάγους και κύριος των 2/3 της Εύβοιας (1383 - 1397). Στη Νάξο διαδέχθηκε τον Οίκο των Σανούδων και είναι ο πρώτος δούκας από τον Οίκο των Κρίσπων. Ο Φραγκίσκος Α΄ γεννήθηκε πιθανότατα στη Βερόνα. Με τον γάμο του με τη Φιορέντσα Σανούδου κυρία της Μήλου, εγγονή του δούκα του Αρχιπελάγους Γουλιέλμου Α΄ Σανούδου, η οποία είχε κληρονομήσει την ηγεμονία της Μήλου, έγινε και ο ίδιος Κύριος της Μήλου.
Άνοδος στο δουκάτο
Ο Φραγκίσκος Α΄ ήταν πιθανότατα πειρατής και απεστάλη από τη Δημοκρατία της Βενετίας στη Νάξο, επειδή ανησυχούσαν έντονα με την ανικανότητα του προκατόχου του Νικολάου Γ΄ από την Οικογένεια νταλλε Κάρτσερι, που ήταν γιος της Φιορέντσας Σανούδου δούκισσας της Νάξου. Οι κτήσεις της Βενετίας στο Αιγαίο Πέλαγος υπέφεραν έντονα από τις επιδρομές των Οθωμανών και ο Νικόλαος Γ΄ με προδοτικές πράξεις εξαγρίωσε τη Βενετία· επίσης οι πιέσεις του στους υπηκόους τον έκαναν αντιπαθή.[1]
Τότε ο Φραγκίσκος Α΄ οργάνωσε τη δολοφονία του με ένα κυνήγι, στο οποίο συμμετείχαν ο ίδιος ο Νικόλαος Γ΄ νταλε Κάρτσερι και οι σύντροφοι του Φραγκίσκου Α΄. Οι σύντροφοι σκότωσαν τον Νικόλαο Γ΄ και δήλωσαν, ότι δέχτηκε επίθεση από άγνωστους ληστές και πέθανε πέφτοντας από το άλογο του. Αμέσως μετά παρότρυναν τον Φραγκίσκο να αναλάβει ο ίδιος την κυβέρνηση του δουκάτου, κάτι που δέχτηκε.[1] Η Δημοκρατία της Βενετίας τον αναγνώρισε αμέσως και τον συνεχάρη.[2]
Με την άνοδό του στο δουκάτο ο Φραγκίσκος Α΄ έστειλε τον επίσκοπο της Μήλου στη Βενετία για τη συγκατάθεση: της παραχωρούσε τις δύο βαρονίες του Νικολάου Γ΄ νταλε Κάρτσερι στην Εύβοια. Η Βενετία, μια και ο Νικόλαος Γ΄ είχε συνωμοτήσει εναντίον της, συμβιβάστηκε με το νέο δούκα, μάλιστα τον είδε ως δυναμικό υπερασπιστή του δουκάτου εναντίον των Οθωμανών. Οι βαρόνοι της Νάξου τάχθηκαν με το μέρος του.
Η υπόθεση της Άνδρου
O Φραγκίσκος Α΄ αφαίρεσε την Άνδρο από την κυριότητα της Μαρίας Σανούδου -ομομήτριας αδελφής του Νικκολό νταλλε Κάρτσερι και κόρης του τελευταίου δούκα από το Οίκο των Σανούδων Νικολάου Β΄ Σπετσαμπάντα και την έδωσε στην κόρη του Πετρονίλα. H Μαρία διαμαρτυρήθηκε στον Βενετό βάιλο της Χαλκίδας Τζένο.[3] Τότε ο νέος δούκας πάντρεψε την Πετρονίλα με το γιο του βάιλου, τον Πιέτρο Τζένο και αποζημίωσε τη Μαρία Σανούδου με την κυριότητα της Πάρου. Η Μαρία εξακολουθούσε να ζητά το δίκαιό της, αλλά η υπόθεσή της έπαιρνε συνέχεια αναβολές. Επίσης η σύζυγος του Νικολάου Γ΄ νταλε Κάρτσερι αποζημιώθηκε με κτήματα στη βόρειο Εύβοια. Ο δούκας έγινε υποτελής της Βενετίας, μια και ο επικυρίαρχος του πρίγκιπας της Αχαΐας Ιάκωβος των Μπω απεβίωσε το 1383. Πράγματι η Βενετία τον βοήθησε με πλοία εναντίον του Βαγιαζήτ Α΄.
Απεβίωσε το 1397 και τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του Ιάκωβος Α΄ Κρίσπος.
Οικογένεια
Με τη σύζυγό του Φιορέντσα Α΄ Σανούδου, κυρία της Μήλου, κόρη του Μάρκου Σανούδου, κύριου της Μήλου και εξαδέλφη της Φιορέντσα Σανούδου δούκισσας της Νάξου, απέκτησε:
- Ιάκωβος Α΄ Κρίσπος δούκας της Νάξου, σύζυγος της Φιορέντσας Σομμαρίπα, κόρης του Γάσπαρο Σομμαρίπα και της Μαρίας Σανούδου.
- Ιωάννης Β΄ Κρίσπος κύριος της Μήλου και έπειτα δούκας της Νάξου, σύζυγος της Φραντσέσκας Μοροζίνι.
- Γουλιέλμος Β΄ Κρίσπος κύριος της Ανάφης και έπειτα δούκας της Νάξου, σύζυγος της Ελιζαμπέτας ντα Πέζαρο.
- Νικολό κύριος της Σύρου, σύζυγος της Ευδοκίας (Βαλέντζας) Μεγάλης Κομνηνής, κόρης του Δαυίδ ηγεμόνα της Τραπεζούντας. Παιδιά του ήταν ο Φραγκίσκος Β΄ και η Φιορέντσα, μητέρα της Αικατερίνης Κορνάρο.
- Μάρκος, κύριος της Ίου. Παιδιά του ήταν ο Σοφρέντο, κύριος της Νισύρου, σύζυγος της Ελεονόρας Πουατιέ-Λουζινιάν (4ης εξαδέλφης του Ιακώβου Γ΄) και ο Μάρκος, συζύγου της Αγνής Γαβαλά της Ρόδου.
- Πετρονίλα, κυρία της Άνδρου, σύζυγος του Πιέτρο Ζένο, γιου του Βενετού βάιλου Ευβοίας.
- Αγνή 1386-1428 κυρία της Νισύρου, σύζυγος του Δραγονέτο Κλαβέλι.
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 C. Frazee, op. cit., p. 42.
- ↑ C. Frazee, op. cit., p. 63.
- ↑ C. Frazee, op. cit., p. 63-64.
Πηγές
- W. Miller Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα 1204-1566, Γ' έκδοση 1997
- (in English) Frazee, Charles A. (1988). The Island Princes of Greece: The Dukes of the Archipelago. Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
- (in English) Hetherington, Paul (2001). The Greek Islands: Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art. London: Quiller.
- (in French) Slot, B. (1982). Archipelagus turbatus: Les Cyclades entre colonisation latine et occupation ottomane. c.1500-1718. [Istanbul]: L'Institut historique-archéologique Néerlandais de Stamboul.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
