Ο Τζέιμς Έντουαρντ Φράνκο (αγγλικά:James Edward Franco), (19 Απριλίου1978) είναι Αμερικανόςηθοποιός. Ξεκίνησε την υποκριτική στα τέλη της δεκαετίας του '90 ενώ το 1999 εμφανίστηκε στην νεανική σειρά Freaks and Geeks. Το 2001 υποδύθηκε τον Τζέιμς Ντην στη βιογραφική τηλεταινία James Dean και για την ερμηνεία βραβεύτηκε με τη Χρυσή Σφαίρα Α' Ανδρικού Ρόλου σε Μίνι Σειρά ή Τηλεταινία.
Έγινε ευρύτερα γνωστός όταν έπαιξε το ρόλο του Χάρι Όσμπορν στις ταινίες Spider-Man. Από τότε έχει εμφανιστεί σε πολλές ταινίες όπως Τριστάνος και Ιζόλδη (Tristan & Isolde, 2006), Σχολή Ναυτικών Δοκίμων Annapolis (Annapolis, 2006) και Milk (2008). To 2008 πρωταγωνίστησε στην ταινία "Φούντα" Express (Pineapple Express) για την οποία έλαβε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα Α' Ανδρικού Ρόλου σε Κωμωδία ή Μιούζικαλ. Το 2010 υποδύθηκε τον ορειβάτη Άρον Ράλστον στο βιογραφικό φιλμ 127 Ώρες (127 Hours) σε σκηνοθεσία Ντάνι Μπόιλ και κέρδισε άλλη μια υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα και την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ. Το 2018 κέρδισε δεύτερη Χρυσή Σφαίρα για την ερμηνεία του στην ταινία The Disaster Artist.[4]
Πρώτα χρόνια
Ο Φράνκο γεννήθηκε στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια. Η μητέρα του, Μπέτσι Λου, είναι ποιήτρια, συγγραφέας και εκδότρια και ο πατέρας του, Ντάγκλας Γιουτζίν Φράνκο, διευθύνει ένα μη κερδοσκοπικό πρακτορείο και μια ναυτιλιακή εταιρία.[5][6] Ο πατέρας του έχει πορτογαλική και σουηδική καταγωγή[7] και η μητέρα του είναι Εβραία μετανάστρια από τη Ρωσία.[8][9][10]
Μεγάλωσε στην Καλιφόρνια μαζί με τα δύο νεότερα αδέρφια του, Τομ και Ντέιβ Φράνκο, ο οποίος είναι επίσης ηθοποιός.[11] Απόφοίτησε από το λύκειο του Πάλο Άλτο το 1996, όπου έπαιζε στις σχολικές θεατρικές παραστάσεις.[12] Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια UCLA στο Λος Άντζελες[13] αλλά το παράτησε, ενάντια στη θέληση των γονιών του, για να κυνηγήσει καριέρα ως ηθοποιός.[12]
Καριέρα
Πρώτα επαγγελματικά βήματα
Μετά από 15 μήνες εκπαίδευση, ξεκίνησε να πηγαίνει σε δοκιμαστικά στο Λος Άντζελες και κέρδισε τον πρώτο του ρόλο το 1999 στην τηλεοπτική σειρά Freaks and Geeks, η οποία κόπηκε μετά την ολοκλήρωση του πρώτου της κύκλου.[14] Ο Φράνκο χαρακτήρισε τη σειρά "ως την πιο διασκεδαστική δουλειά που έχει κάνει."[15] Ο πρώτος του μεγάλος ρόλος στον κινηματογράφο έγινε στη ρομαντική κωμωδία Whatever It Takes το 2000, στην οποία συμπρωταγωνίστησε με την τότε κοπέλα του Μαρία Σόκολοφ.[16][17] Την επόμενη χρονιά κέρδισε το ρόλο του Τζέιμς Ντην στην ομώνυμη τηλεταινία. Για την ερμηνεία του έλαβε τη Χρυσή Σφαίρα[18] και υποψηφιότητες για Έμμυ και Βραβείο Σωματείου Ηθοποιών.[19][20]
2002-2005
Ο Ντένις Ο' Χέαρ και ο Τζέιμς Φράνκο συζητούν για τους ρόλους τους στο Milk
Το 2002 υποδύθηκε τον Χάρι Όσμπορν στην κινηματογραφική μεταφορά του κόμικSpider-Man, την μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία του μέχρι τότε. Αρχικά, ο Φράνκο προοριζόταν για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του υπερήωα[21] αλλά τελικά κατέληξε στον Τόμπι Μαγκουάιρ. Το Spider-Man ήταν μεγάλη εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία.[22] Έκανε άνοιγμα τριημέρου 114 εκατομμύρια δολάρια και συνολικά απέφερε 822 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.[23] Την ίδια χρονιά έπαιξε δίπλα στον Ρόμπερτ Ντε Νίρο στην ταινία Το Σημάδι του Δολοφόνου (City by the Sea). Το 2003 πρωταγωνίστησε μαζί με τη Νιβ Κάμπελ στο Ο Χορός του Πάθους (The Company) σε σκηνοθεσία του Ρόμπερτ Άλτμαν.
Το 2004 επανέλαβε το ρόλο στο Spider-Man 2. Όπως και το πρώτο, πήρε καλές κριτικές και έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, αποφέροντας 783 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.[23] Την επόμενη χρονιά έπαιξε στην ταινία Η Επιδρομή (The Great Raid).
2006-2009
Το 2006 πρωταγωνίστησε μαζί με τον Ταϊρίζ Γκίμπσον στο Σχολή Ναυτικών Δοκίμων Annapolis (Annapolis) και ενσάρκωσε τον θρυλικό ήρωα Τριστάνο σην ταινία Τριστάνος και Ιζόλδη (Tristan & Isolde). Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε στο πολεμικό δράμα Flyboys και έκανε μια μικρή εμφάνιση μαζί με τη Λίντσεϊ Λόχαν στην ταινία The Holiday. Το 2007 υποδύθηκε για τρίτη και τελευταία φορά το Χάρι Όσμπορν στο Spider-Man 3. Το τρίτο μέρος δεν αντιμετωπίστηκε τόσο θετικά όσο τα δύο προηγούμενα φιλμ από τους κριτικούς,[22][24] δεν το εμπόδισε όμως να σκοράρει 891 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.[23] Αποτελεί το εμπορικότερο φιλμ της σειράς ταινιών και τη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία του Φράνκο μέχρι σήμερα.[23]
Ακολούθησε ο πρωταγωνιστικός ρόλος στην κωμωδία "Φούντα" Express (Pineapple Express) το 2008, όπου έπαιξε μαζί με τον Σεθ Ρόγκεν. Για την ερμηνεία του πήρε πολύ καλές κριτικές[25] και έλαβε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα Α' Ανδρικού Ρόλου σε Κωμωδία ή Μιούζικαλ.[18] Το 2008 έπαιξε μαζί με τον Σον Πεν στο βιογραφικό δράμα Milk σε σκηνοθεσία Γκας Βαν Σαντ. Ο Φράνκο υποδυόταν τον Σκοτ Σμιθ, ερωτικό σύντροφο του Χάρβεϊ Μιλκ.
2010-σήμερα
Το 2010 έκανε μια γκεστ εμφάνιση ως ο εαυτός του στην βραβευμένη με 6 Χρυσές Σφαίρες τηλεοπτική σειρά 30 Rock. Το Μάιο του ίδιου χρόνου ανακοινώθηκε η συμμετοχή του στο επερχόμενο Ο Πλανήτης των Πιθήκων: Η Εξέγερση (Rise of the Planet of the Apes), prequel της ταινίας Ο Πλανήτης των Πιθήκων (Planet of the Apes, 1968)[26], η οποία κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2011. Εμφανίστηκε στο Eat Pray Love μαζί με την Τζούλια Ρόμπερτς, υποδύθηκε τον ποιητή Άλλεν Γκίνσμπεργκ στο βιογραφικό δράμα Το Ουρλιαχτό (Howl) και έλαβε εξαιρετικά σχόλια για την ερμηνεία του στο ρόλο του ορειβάτη Άρον Ράλστον στο επίσης βιογραφικό δράμα 127 Ώρες (127 Hours) σε σκηνοθεσία Ντάνι Μπόιλ και κέρδισε μία ακόμη υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα Α' Ανδρικού Ρόλου σε Δράμα και την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ.
Απογοητευμένος από την πορεία της καριέρας του, ο Φράνκο ξαναγράφτηκε στο UCLA το 2006 και σπούδασε αγγλική φιλολογία με ειδίκευση στη δημιουργική γραφή.[28] Επίσης του αρέσει η ζωγραφική, ένα ταλέντο που ανέπτυξε στο λύκειο[12] και να διαβάζει βιβλία, κάτι που κάνει συχνά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων κάθε ταινίας.
Από τον Απρίλιο του 2006, ο Φράνκο είχε δεσμό με την ηθοποιό Άννα Ο' Ράιλι.[29][30] Το 2008 ανακηρύχθηκε το νέο πρόσωπο της νέας σειράς ανδρικών αρωμάτων του οίκου μόδας Gucci.[31][32]
Ως απάντηση στις φήμες που αμφισβητούσαν τη σεξουαλικότητά του επειδή έχει υποδυθεί τρεις γκέι χαρακτήρες, ο Φράνκο δηλώνει ότι βρίσκει περισσότερες διαστάσεις στους ρόλους που ενσαρκώνει και δεν μένει στις σεξουαλικές τους προτιμήσεις.[33]
Υποψηφιότητα Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου Υποψηφιότητα Χρυσή Σφαίρα Α' Ανδρικού Ρόλου - Δράμα Υποψηφιότητα Screen Actors Guild Award Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας σε Πρωταγωνιστικό Ρόλο Υποψηφιότητα BAFTA Καλύτερου Ηθοποιού σε Πρωταγωνιστικό Ρόλο
↑Wolfson, Jill (Σεπτέμβριος–Οκτώβριος 2009). «Penciling in a Career». Stanford Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2011.
↑Marquis Who's Who, Inc (1991). Who's who of emerging leaders in America. Marquis Who's Who. ISBN0837972027.
↑Posner, Michael (5 Αυγούστου 2008). «Top of the food chain». The Globe and Mail. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2011.
↑«United Press International». Franco to reunite with Freaks pals. United Press International. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2011.
↑Gleiberman, Owen (31 Μαρτίου 2000). «What It Takes Review». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2011.
