Ρότζερ Άνταμς

Ρότζερ Άνταμς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Roger Adams (Αγγλικά)
Γέννηση	2  Ιανουαρίου 1889[1][2][3] Βοστώνη[1]
Θάνατος	6  Ιουλίου 1971[1][2][3] Ερμπάνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[4][5]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (έως 1908)[6] Κολλέγιο Ράντκλιφ (έως 1912)[7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	χημικός διδάσκων πανεπιστημίου
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Ιλινόι στις Σαμπέιν-Ερμπάνα[8]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Εθνικό Μετάλλιο των Επιστημών (1964)[8] Μετάλλιο Ελιότ Κρεσόν (1944)[9] μετάλλιο Γουίλαρντ Γκιμπς (1936)[10] Μετάλλιο Πέρκιν (1954)[11] August Wilhelm von Hofmann Medal (1953)[12] Μετάλλιο Πρίστλυ (1946)[13] μετάλλιο Φράνκλιν (1960) μετάλλιο Ντέιβι (1945)[14] μέλος στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών Charles Lathrop Parsons Award American Institute of Chemists Gold Medal (1964)[15] William H. Nichols Medal (1927)[16] Βραβείο Ρέμσεν (1946)[17]
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ρότζερ Άνταμς (αγγλ. Roger Adams, 2 Ιανουαρίου 1889 – 6 Ιουλίου 1971) ήταν Αμερικανός οργανικός χημικός, που ανέπτυξε τον φερώνυμο καταλύτη του Άνταμς και βοήθησε στον προσδιορισμό της χημικής συστάσεως και μοριακής δομής αρκετών φυσικών ουσιών, όπως πολύπλοκων φυτικών ελαιών και αλκαλοειδών.^[18] Εκτός των άλλων, απεμόνωσε και ταυτοποίησε την κανναβιδιόλη (CBD), το 1940. Ως επικεφαλής του Τμήματος Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι από το 1926 έως το 1954, ο Άνταμς επηρέασε τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση σε όλες τις ΗΠΑ, ενώ δίδαξε περισσότερους από 250 διδακτορικούς και άλλους μεταπτυχιακούς φοιτητές.

Οικογένεια και σπουδές

Ο Ρ. Άνταμς γεννήθηκε στη Βοστώνη και γονείς του ήταν ο σιδηροδρομικός υπάλληλος Ώστιν Άνταμς και Λύντια Κέρτις.^[19] Μεγάλωσε σε μια καλή συνοικία της νότιας Βοστώνης μαζί με τους γονείς και τις τρεις μεγαλύτερες αδελφές του, οι οποίες επίσης σπούδασαν σε κολέγιο (δύο στο Ράντκλιφ και μία στο Σμιθ). Η οικογένεια ήταν μέρος της ευρύτερης επιφανούς Οικογένειας Άνταμς, η οποία έδωσε στις ΗΠΑ δύο Προέδρους τους, καταγόμενη από τον παππού του Τζον Άνταμς.

Ο Ρότζερ Άνταμς πήγε σχολείο στο Boston Latin School και στο Cambridge Latin High School. Το 1900 η οικογένεια μετακόμισε στο Κέιμπριτζ, που ήταν πλησιέστερα στα δύο αυτά κολέγια. Ο Ρότζερ εγγράφηκε στο επίσης γειτονικό Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ το 1905 και μέσα σε τρία έτη είχε ολοκληρώσει τα μαθήματα που απαιτούνταν για το πτυχίο του. Από το πρώτο έτος του εκεί κέρδισε μια υποτροφία «Τζων Χάρβαρντ» αριστεύοντας σε 4 μαθήματα, ενώ ως τελειόφοιτος πήρε προχωρημένα μαθήματα και άρχισε να διεξάγει έρευνα στην οργανική χημεία υπό την επίβλεψη του καθηγητή H.A. Torrey. Μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1909, άρχισε διδακτορικές σπουδές στο Κολέγιο Ράντκλιφ με υποτροφία. Ο Torrey πέθανε απροσδόκητα το 1910 και έτσι ο Άνταμς ολοκλήρωσε το διδακτορικό του υπό τους Τσαρλς Λόριν Τζάκσον, Τζωρτζ Σάνον Φορμπς και Λέιθαμ Κλαρκ. Ως «διακεκριμένος διδάκτορας» του 1912, ο Άνταμς εξασφάλισε μια διετή υποτροφία Parker, οπότε πήγε στην Ευρώπη, όπου εργάσθηκε στο εργαστήριο των Εμίλ Φίσερ και Ότο Ντιλς στο Βερολίνο, αλλά και σε εκείνο του Ρίχαρντ Βίλστετερ στο Ντάλεμ.

Σταδιοδρομία

Επιστρέφοντας από την Ευρώπη το 1913, ο Άνταμς εργάσθηκε ως ερευνητικός βοηθός του Τσαρλς Λ. Τζάκσον στο Χάρβαρντ. Την τριετία που ακολούθησε δίδαξε επίσης οργανική χημεία στο Χάρβαρντ και το Ράντκλιφ, ξεκίνησε το πρώτο στοιχειώδες εργαστήριο οργανικής χημείας στο Χάρβαρντ και άρχισε το δικό του ερευνητικό πρόγραμμα. Αρκετοί ήσαν τότε οι επιφανείς συνάδελφοί του χημικοί στη Μεταπτυχιακή Σχολή του Χάρβαρντ, όπως οι Έλμερ Κ. Μπόλτον, Φάρινγκτον Ντάνιελς, Φρανκ Κ. Χουίτμορ, Τζέιμς Σάμνερ and Τζέιμς Μπ. Κόναντ.

Το 1916 ο Άνταμς αποδέχθηκε μια προσφορά θέσεως επίκουρου καθηγητή από τον Γουίλιαμ Α. Νόυς, επικεφαλής του Τμήματος Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι. Ξεκίνησε έτσι μια σταδιοδρομία στο ίδρυμα αυτό, που έμελλε να διαρκέσει 56 χρόνια. Ο Άνταμς διαδέχθηκε τον Νόυς στη θέση του επικεφαλής του Τμήματος το 1926 και παρέμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι το 1954, πραγματοποιώντας αρκετές γνωστές ανακαλύψεις μέσα στις δεκαετίες αυτές.

Ο Άνταμς ανέπτυξε μαζί με φοιτητές του τον λεγόμενο «καταλύτη του Άνταμς» (ουσιαστικά το διοξείδιο του λευκοχρύσου), έναν από τους ευκολότερα παρασκευαζόμενους και ενεργότερους καταλύτες για αντιδράσεις υδρογονώσεως. Μπορεί να παρασκευασθεί με την ανάμιξη νιτρικού νατρίου με χλωρολευκοχρυσικό οξύ ή με χλωρολευκοχρυσικό αμμώνιο. Η ομάδα του Άνταμς ανέπτυξε επίσης μία συσκευή χαμηλής πιέσεως ειδικά για τη χρήση του καταλύτη αυτού, με αποτέλεσμα μια μεγάλη πρόοδο στη σύνθεση και τον προσδιορισμό της μοριακής δομής οργανικών ή (ειδικότερα) βιοχημικών ενώσεων.

Εργαζόμενοι στο «Εργαστήριο Νόυς», ο Άνταμς και περισσότεροι από 250 μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτριες ανά τις δεκαετίες πραγματοποίησαν πολλές σημαντικές ανακαλύψεις, ιδίως:

• Τη σύνθεση χλωραλκυλικών εστέρων με τη συνένωση αλδεϋδών και ακυλοχλωριδίων.
• Το ότι οι αλειφατικοί ανυδρίτες οξέων σχηματίζουν αποτελεσματικά κετόνες, με την αντίδραση Friedel-Crafts.
• Τον προσδιορισμό της μοριακής δομής της δισαλικυλαλδεΰδης και του δεϋδροοξικού οξέος.
• Μια μέθοδο συνθέσεως πολυυδροξυανθρακινονών με επακριβώς επιλεγμένο στερεοχημικό τύπο, με τη χρήση φθαλιδίου.
• Τον προσδιορισμό της δομής του υδροκαρπικού οξέος (που αποτελούσε φάρμακο για τη λέπρα) και τη σύνθεση των διυδροπαραγώγων του.
• Τον προσδιορισμό της δομής της γοσσυπόλης, που περιέχεται στο φυτό του βαμβακιού.
• Την απομόνωση της κανναβιδιόλης από το φυτό Cannabis sativa, και τον προσδιορισμό της σχέσεώς της με την κανναβινόλη και την τετραϋδροκανναβινόλη.^[20]
• Ανάλυση των αλκαλοειδών των γενών φυτών Senecio και Crotalaria, που άνοιξε δύο νέα πεδία μελέτης για τους χημικούς: τη χημεία της πυρρολιζιδίνης και των διεστέρων μεγάλων δακτυλίων.

Ο Άνταμς ερεύνησε ιδιαιτέρως εντατικά μεθόδους για την παραγωγή τοπικών αναισθητικών μαζί με τον συνάδελφό του καθηγητή Όλιβερ Καμ (Oliver Kamm), ο οποίος ήταν ταυτοχρόνως και σύμβουλος της εταιρείας Abbott Laboratories.

Εξαιτίας των σημαντικών συνεισφορών του Άνταμς, το 1959 θεσπίσθηκε το ομώνυμο «Βραβείο Ρότζερ Άνταμς» ως Εθνικό Βραβείο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας για την αναγνώριση «εξαιρετικών συνεισφορών στο πεδίο της οργανικής χημείας». Το βραβείο αυτό απονέμεται μία φορά κάθε δύο έτη, κατά τη διεξαγωγή του Εθνικού Συμποσίου Οργανικής Χημείας.^[21]

Τιμητικές διακρίσεις

Ο Ρότζερ Άνταμς δεν τιμήθηκε ποτέ με Βραβείο Νόμπελ, αλλά γνώρισε πολλές άλλες σημαντικές τιμητικές διακρίσεις, όπως:

• Εκλογή ως μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών^[22] (1926)
• Μετάλλιο Γουίλιαμ Νίκολς (1927)
• Εκλογή ως μέλος της Αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών^[23] (1929)
• Εκλογή ως μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας^[24] (1935)
• Βραβείο Γουίλαρντ Γκιμπς (1936)
• Μετάλλιο Έλιοτ Κρέσον (1944)
• Βραβείο Άιρα Ρέμσεν^[25] (1946)
• Μετάλλιο Πρίστλυ της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας (1946)
• Μετάλλιο Πέρκιν^[26] (1954)
• Βραβείο Τσαρλς Λάθροπ Πάρσονς της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας^[27] (1958)
• Μετάλλιο Φραγκλίνου (1960)
• Εθνικό Μετάλλιο Επιστήμης των ΗΠΑ (1964)
• Το Χρυσό Μετάλλιο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Χημικών (1964)
• Ένταξη στην Ακαδημία Λίνκολν του Ιλινόι και παράσημο του Τάγματος του Λίνκολν (η ύψιστη τιμή που αποδίδει η Πολιτεία του Ιλινόι)^[28] από τον Κυβερνήτη της Πολιτείας το 1967

Παραπομπές

1. (Αγγλικά) Library of Congress Authorities. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Ανακτήθηκε στις 19  Ιουλίου 2014.
2. «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Roger-Adams. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
3. (Αγγλικά) SNAC. w6pv7f2k. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12378389r. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
5. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2010601553. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
6. www.organicdivision.org/adamsaward/.
7. nap.nationalacademies.org/read/576/chapter/2#4.
8. «The President's National Medal of Science: Recipient Details». National Science Foundation. Ανακτήθηκε στις 19  Ιουλίου 2014.
9. www.fi.edu/en/laureates/roger-adams.
10. chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award.
11. sci-america.org/awards/.
12. en.gdch.de/gdch/prizes-and-awards/gdch-awards/august-wilhelm-von-hofmann-commemorative-medal.html.
13. «Priestley Medal». Priestley Medal. Αμερικανική Εταιρεία Χημείας.
14. «Award winners : Davy Medal». (Αγγλικά) Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2018.
15. www.theaic.org/award_winners/goldmedal.html.
16. www.newyorkacs.org/nicholsmedalists.html.
17. acsmaryland.org/remsen-award/.
18. Tarbell, D. Stanley· Tarbell, Ann Tracy (1 Δεκεμβρίου 1982). Biographical Memoirs: Roger Adams January 2, 1889 - July 6, 1971 (PDF). National Academy Of Sciences, National Academies Press. ISBN 0-309-03287-3. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2024. 
19. Tarbell, D. Stanley (2000). «Adams, Roger». American National Biography. Oxford University Press. doi:10.1093/anb/9780198606697.article.1302000. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2022. 
20. Adams R., Hunt M., Clark J.H. (1940). «Structure of cannabidiol, a product isolated from the marihuana extract of Minnesota wild hemp». Journal of the American Chemical Society 62 (1): 196-200. doi:10.1021/ja01858a058. ISSN 0002-7863. 
21. Fenlon, Edward; Myers, Brian (May 30, 2013). «Profiles in Chemistry: A Historical Perspective on the National Organic Symposium». Journal of Organic Chemistry 78 (12): 5817-5831. doi:10.1021/jo302475j. PMID 23721508. 
22. «Roger Adams». American Academy of Arts & Sciences (στα Αγγλικά). 9 Φεβρουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2023. 
23. «Roger Adams». www.nasonline.org. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2023. 
24. «APS Member History». search.amphilsoc.org. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2023. 
25. «Ira Remsen Award». Maryland Section. 14 Νοεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018.  More than one of |archiveurl= και |archive-url= specified (βοήθεια); More than one of |archivedate= και |archive-date= specified (βοήθεια); More than one of |accessdate= και |access-date= specified (βοήθεια)
26. «SCI Perkin Medal». Science History Institute. 31 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2018. 
27. «Charles Lathrop Parsons Award». American Chemical Society. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2016. 
28. «Roger Adams on the Lincoln Academy site, 1967». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2024.  More than one of |archiveurl= και |archive-url= specified (βοήθεια); More than one of |archivedate= και |archive-date= specified (βοήθεια)

Πηγές

• Tο ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 807
• Dictionary of Scientific Biography: 1970-1990, Charles Scribner's Sons, τόμ. 15, σσ. 1-3
• Journal of Chemistry, τόμος 56, 1979, σσ. 163–165
• Journal of the American Chemical Society, τόμ. 91, 1969, a-d
• Proceedings of the Welch Foundation Conference, έτος 1977 (τόμ. 20), σσ. 204-228
• D.S. Tarbell: A.T. Roger Adams Scientist and Statesman, American Chemical Society, 1981
• D.S. Tarbell; Ann T. Tarbell; R.M. Joyce (1980). «The Students of Ira Remsen and Roger Adams». Isis 71 (4): 620-626. doi:10.1086/352596. 
• American Philosophical Society Yearbook 1974, σσ. 111-114
• National Cyclopedia of American Biography: 1921–1984, James T. White & Co., τόμ. G, σσ. 336-337
• McGraw Hill Modern Men of Science, έκδ. McGraw-Hill, 1966, τόμ. 1, σσ. 4-5
• Miles, W.D. (επιμ.): American Chemists and Chemical Engineers, American Chemical Society, 1976, σσ. 4-5
• Ronald E. Doel: Roger Adams: Linking University Science with Policy on the World Stage, κεφάλαιο 9 του βιβλίου No Boundaries, επιμ. Lillian Hoddeson, University of Illinois Press, Μάιος 2004, ISBN 0-252-02957-7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ο Ρότζερ Άνταμς στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι
• Βιογραφικό μνημόνιο στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών
• Το «Βραβείο Ρότζερ Άνταμς», σελίδα του Τομέα Οργανικής Χημείας της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας