Το πρωτοσημιτικό αλφάβητο είναι η πιθανή κοινή πηγή προέλευσης όλων των βορειοδυτιοκοσημιτικών συμβολοσειρών. Σ' αυτό βασίστηκε και το φοινικικό αλφάβητο που με την σειρά του χρησιμοποιήθηκε στο αραμαϊκό, το εβραϊκό και το ελληνικό αλφάβητο. Στο αραμαϊκό αλφάβητο βασίστηκαν με την σειρά τους και τα αλφάβητα της ινδικής οικογένειας, καθώς και το αραβικό αλφάβητο. Από το ελληνικό αλφάβητο προέρχονται το λατινικό και το κυριλλικό.
Προέλευση
Ο τόπος προέλευσης του πρωτοσημιτικού αλφαβήτου είναι η περιοχή της Μέσης Ανατολής που εκτείνεται από τη χερσόνησο του Σινά μέχρι τη βόρειο Συρία. Για τον ακριβέστερο εντοπισμό του τόπου προέλευσης έχουν προταθεί, ανεπιτυχώς, οι παρακάτω θεωρίες αλλά, προς το παρόν, πιο πιθανή φαίνεται η υπόθεση του Χανς Γιένσεν (Hans Jensen, 1969) ο οποίος προτείνει την ταυτόχρονη ανάπτυξη ανταγωνιστικών συστημάτων γραφής στην Παλαιστίνη και τη Συρία, στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., τα οποία άλλοτε εξελίχθηκαν ανεξάρτητα και άλλοτε αλληλoεπηρεάστηκαν κατά διάφορους βαθμούς.
Η πρωτοσιναϊτική γραφή
Κατά μια παλαιότερη θεωρία, η οποία σήμερα δεν είναι ιδιαίτερα αποδεκτή από τους ειδικούς, το πρωτοσημιτικό αλφάβητο συντέθηκε στη χερσόνησο του Σινά όπου ανακαλύφθηκαν (1904) οι λεγόμενες πρωτοσιναϊτικές επιγραφές, χρονολογούμενες στον 15ο αι. π.Χ. Η υπόθεση αυτή αναπτύχθηκε από τον αιγυπτιολόγο Άλαν Γκάρντινερ ο οποίος το 1916 παρατήρησε την ιδιαιτερότητα αυτών των επιγραφών και συνέδεσε τη δημιουργία των γραμμάτων τους με την αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή. Η θεωρία φάνηκε ελκυστική καθως το Σινά είναι πολύ κοντά στην Αίγυπτο. Οι φωνητικές αξίες που πρότεινε για αυτά τα γράμματα προήλθαν, ακροφωνικά, από τις σημιτικές μεταφράσεις των αντίστοιχων αιγυπτιακών συμβόλων. Ωστόσο αυτές δεν οδήγησαν σε επιτυχή αποκρυπτογράφηση της γραφής αυτής, η οποία δεν έχει κατορθωθεί να διαβαστεί μέχρι σήμερα.
Έτσι θεωρείται πλέον αποδεκτή η άποψη του διακεκριμένου γλωσσολόγου Ντέιβιντ Ντίρινγκερ πως, εκτός αν συμβεί μια ανακάλυψη που θα ανατρέψει τα σημερινά δεδομένα, οι πρωτοσιναϊτικές επιγραφές δεν είναι ο χαμένος συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην αιγυπτιακή ιερογλυφική και το σημιτικό αλφάβητο.
Το σφηνοειδές αλφάβητο της Ουγκαρίτ
Το σημιτικό σφηνοειδής αλφάβητο της Ουγκαρίτ (15ος αι. π.Χ.) αποκρυπτογραφήθηκε το 1929. Έχει 27 σύμφωνα και 3 σημεία για τη δήλωση μακρών και βραχέων φωνηέντων. Στην αρχή φάνηκε ότι προσφέρεται ως κλειδί για την επίλυση του ζητήματος της προέλευσης του σημιτικού αλφαβήτου. Ωστόσο σήμερα θεωρείται πως το αλφάβητο αυτό προέκυψε από την προσαρμογή ενός ήδη υπάρχοντος δυτικού σημιτικού αλφαβήτου στον τρόπο αποτύπωσης της σφηνοειδούς γραφής στον πηλό.
Το συλλαβάριο της Βύβλου
Η γραφή αυτή διαθέτει 114 χαρακτήρες, επομένως πρέπει να αντιστοιχεί σε συλλαβάριο. Περιεχει τουλάχιστον 20 χαρακτήρες που φαίνεται να προέρχονται από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Το 1948, ο Εντουάρ Ντορμ (Édouard Dhorme), ένας από τους ειδικούς που αποκρυπτογράφησαν τη γραφή της Ουγκαρίτ, υποστήριξε πως κατάφερε να διαβάσει το συλλαβάριο της Βύβλου. Ωστόσο, η γνώμη των υπόλοιπων ειδικών κυμαίνεται από την επιφύλαξη εως την πλήρη απόρριψη αυτής της ανάγνωσης. Γι αυτό τον λόγο, ούτε αυτή η γραφή μπορεί να συμβάλλει προς το παρόν στη λύση του γρίφου της προέλευσης του πρωτοσημιτικού αλφαβήτου.
Θεωρίες για ξένους δημιουργούς
Το 1937 προτάθηκε, από τον Χανς Μπάουερ (Hans Bauer), ο οποίος συμμετείχε κι αυτός στην αποκρυπτογράφηση της γραφής της Ουγκαρίτ, μια άλλη θεωρία. Αυτή προτείνει τη συνειδητή εφεύρεση του αλφαβήτου αυτού από κάποιον που συνδύασε την αρχή της συμφωνητικής γραφής, την οποία δανείστηκε από την αιγυπτιακή, με αυθαίρετες φωνητικές αξίες. Μερικοί ερευνητές υποστήριξαν τη σχέση με τα συλλαβάρια της Κρήτης και της Κύπρου (π.χ. ο Άρθουρ Έβανς το 1909 και ο Φραντς Πρετόριους το 1906), ενώ άλλοι όπως ο Άρστιμπαλντ Σάις (Archibald Sayce, 1910) είδαν σύνδεση με τα χεττιτικά ιερογλυφικά.
Πάντως καμία από τις παραπάνω θεωρίες δεν έχει πείσει τους ειδικούς.
Γράμματα
Αλφάβητα
| Πρωτοσημιτικό
|
Φοινικικό
|
Εβραϊκό
|
Αραβικό
|
Ελληνικό
|
Λατινικό
|
![]()
|
|
א
|
Άλεφ
|
Αραβικά: ا
|
Άλιφ
|
Α
|
Άλφα
|
A
|
|
|
ב
|
Μπετ
|
Αραβικά: ب
|
Μπα
|
Β
|
Βήτα
|
B
|
|
|
ג
|
Γκίμελ
|
Αραβικά: ج
|
Τσζίμ
|
Γ
|
Γάμμα
|
C, G
|
 
|
|
ד
|
Ντάλετ
|
Αραβικά: د
|
Νταλ
|
Δ
|
Δέλτα
|
D
|
|
|
ה
|
Χε
|
Αραβικά: ه
|
Χα
|
Ε
|
Έψιλον
|
E
|
|
|
ו
|
Βάου
|
Αραβικά: و
|
Βαυ
|
Ϝ, Υ
|
Δίγαμμα, Ύψιλον
|
F, V
|
|
|
ז
|
Ζαγίν
|
Αραβικά: ز
|
Ζάϊ
|
Ζ
|
Ζήτα
|
|
|
ח
|
Χετ
|
Αραβικά: ح
|
Χα
|
Η
|
Ήτα
|
H
|
|
|
|
ט
|
Τετ
|
Αραβικά: ط
|
Τα
|
Θ
|
Θήτα
|
|
|
י
|
Γιοντ
|
Αραβικά: ي
|
Για
|
Ι
|
Ιώτα
|
I
|
|
|
כ
|
Καφ
|
Αραβικά: ك
|
Καφ
|
Κ
|
Κάππα
|
K
|
|
|
ל
|
Λάμεντ
|
Αραβικά: ل
|
Λαμ
|
Λ
|
Λάμδα
|
L
|
|
|
מ
|
Μεμ
|
Αραβικά: م
|
Μιμ
|
Μ
|
Μι
|
M
|
|
|
נ
|
Νουν
|
Αραβικά: ن
|
Νουν
|
Ν
|
Νι
|
N
|
|
|
|
ס
|
Σαμέχ
|
Αραβικά: س
|
Σιν
|
Ξ
|
Ξι
|
X
|
|
|
ע
|
Αγίν
|
Αραβικά: ع
|
Αΐν
|
Ο
|
Όμικρον
|
O
|
|
|
פ
|
Πε
|
Αραβικά: ف
|
Φα
|
Π
|
Πι
|
P
|
|
|
|
צ
|
Τσαντέ
|
Αραβικά: ص
|
Σαντ
|
 ( )
|
Σαν (Σαμπί)
|
|
|
ק
|
Κοφ
|
Αραβικά: ق
|
Καφ
|
Ϙ
|
Κόππα
|
Q
|
|
|
ר
|
Ρες
|
Αραβικά: ر
|
Ρα
|
Ρ
|
Ρο
|
R
|
|
|
ש
|
Σιν
|
Αραβικά: ش
|
Σιν
|
Σ
|
Σίγμα
|
S
|
|
|
ת
|
Ταβ
|
Αραβικά: ت
|
Τα
|
Τ
|
Ταυ
|
T
|
Παραπομπές
Πηγές
- (Αγγλικά) Culmas, Florian (1989). The Writing Systems of the World. Blackwell. ISBN 0-631-18028-1.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
