Πρωτάθλημα Ε.Π.Σ. Πειραιώς 1924-25

Πρωτάθλημα Ε.Π.Σ.Π.

Περίοδος	1924-25
Πρωταθλήτρια ομάδα	Ολυμπιακός
1925-26 →

Ανακοίνωση του τελικού του πρωταθλήματος Πειραιά 1925

Ομάδα του Ολυμπιακού μεταξύ 1927 και 1929

Στις 20 Μαρτίου 1925 έξι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι του Πειραιά προχώρησαν στην ίδρυση της Ε.Π.Σ. Πειραιώς, η οποία διοργάνωσε το 1ο πρωτάθλημα Πειραιά. Πρώτος πρωταθλητής Πειραιά αναδείχθηκε ο Ολυμπιακός.

Η ίδρυση της Ένωσης Πειραιά

Διασπάσεις - συγχωνεύσεις

Tην άνοιξη του 1924 διασπάστηκε η Ε.Π.Σ. Ελλάδος εξαιτίας της παρατεταμένης αντιπαράθεσης μεταξύ των σωματείων της Αθήνας και του Πειραιά. Οι αθηναϊκές ομάδες ίδρυσαν την Ε.Π.Σ. Αθηνών και προχώρησαν στη διεξαγωγή του πρώτου αθηναϊκού πρωταθλήματος. Στον Πειραιά ακολούθησε μια περίοδος μερικών μηνών κατά την οποία σημειώθηκαν ποικίλες διασπάσεις και συγχωνεύσεις των πειραϊκών ποδοσφαιρικών σωματείων. Το δυναμικότερο σωματείο, ο πρωταθλητής Αθλητικός και Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Πειραιώς αποδυναμώθηκε, αφού μια ομάδα παικτών αποχώρησε και εντάχθηκε στον Πειραϊκό Όμιλο, ο οποίος είχε προέλθει από τον Κεραυνό. Οι υπόλοιποι δημιούργησαν τον Ολυμπιακό. Τα πράγματα έγιναν κάπως έτσι:

• Ο Κεραυνός Πειραιώς, ο οποίος είχε ιδρυθεί το 1923, τον Οκτώβριο του 1924 χωρίστηκε στα δύο. Ένα τμήμα του συνενώθηκε με τους αποχωρήσαντες από τον Α.Π.Σ. Πειραιώς και δημιούργησαν τον "Πειραϊκό Όμιλο". Το δεύτερο τμήμα του Κεραυνού συνέχισε να λειτουργεί ως "Όμιλος Νέων Τιτάν" ή "Γιάνγκ Μπόις".
• Τον Οκτώβριο του 1924 πέντε σωματεία του Πειραιά σχεδίαζαν τη δημιουργία πρωταθληματος με διπλά ματς (δύο γύρους), με ημερομηνία έναρξης 30 Νοεμβρίου. Ήταν οι ομάδες "Πειραϊκός Ποδοσφαιρικός Όμιλος", "Σύλλογος Πειραιώς", "Όμιλος Φιλάθλων", "Νεάπολις" και "Φαληρική Ένωσις", οι οποίες δεν είχαν δώσει φιλικούς αγώνες το καλοκαίρι ώστε να γίνουν εκτιμήσεις για τη δυναμικότητά τους. Το πρωτάθλημα δεν έγινε αλλά δίνονται γι' αυτές οι εξής πληροφορίες: ^[1]
  • Πειραϊκός Ποδοσφαιρικός Όμιλος. Η περυσινή ομάς του Κεραυνού ισχυροποιηθείσα υπό των αποχωρησάντων του Συλλόγου Πειραιώς δια 20 περίπου παικτών κατέστη πρώτης τάξεως ομάς. Παίκτες: Ν. Διακογιάννης, Φ. Κουράντης, Β. Βασιλείου, Ν. Πανόπουλος, Λ. Βασιλείου, Χ. Καζάκος, Η. Μαρίνος, Γ. Χατζηανδρέου, Α. Σκορδαράς, Ι. Σακκαλής, L. Ugger.
  • Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Πειραιώς (Α.Π.Σ.Π.). Στερηθείς των ως άνω παικτών του θα παρατάξη ομάδα αξιόλογον. Παίκτες: Κ. Κλειδουχάκης, Αλεκάκης, Δ. Στεφανόπουλος, Ι. Βλάσσης, Πεζώνης, Μ. Λεκός, Δ. Καραντινός, Ντίνος, Γιώργος, Γιάννης και Βασίλης Ανδριανόπουλος.
  • Όμιλος Φιλάθλων Πειραιώς. Η διοίκηση ασχοληθήκε κυρίως με την υδατοσφαίριση και παραμέλησε την ποδοσφαιρική ομάδα. Πιθανή συγκρότηση: Ι. Μαρινέλης, Γ. και Θ. Δέδες, Π. Αθηναίος, Κ. Στεφανόπουλος, Β. Πρινέας, Γ. Δρόσος, Ι. Σμυρνογιάννης, Σάμιος, Βίγλατζης.
  • Νεάπολις. Με προπονητή τον Καλούδη ετοιμαζόταν ενισχυμένη με παίκτες Σμυρνιούς και Αρμενίους, συν τους παλιούς Πίσχο, Καραγεώργα.
  • Φαληρική Ένωσις. Η περυσινή πρωταθλήτρια Β΄ κατηγορίας της ΕΠΣΕ, αποτελείται από το ίδιο υλικό: Κ. και Π. Φερλέμης, Μανόκας, Μανούσος, Ξυδιάς, Κυνηγαλάκης, Κοντός.
• Στις 23 Δεκεμβρίου 1924 ο Πειραϊκός Όμιλος συνενώθηκε με τμήμα της ομάδας "Γιανγκ Μπόις" (Young Boys) ή "Τιτάν" και δημιουργήθηκε ο Εθνικός Όμιλος Φιλάθλων Πειραιώς.^[2]. Η Γιανγκ Μπόις συνέχισε να λειτουργεί ως "Τιτάν" και το επόμενο έτος εντάχθηκε στην "Νεάπολη".
• Το Δεκέμβριο του 1924 ο πρώην "Α.Π.Σ.Π." αναφέρεται ως Ολυμπιακός Αθλητικός και Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Πειραιώς, ο οποίος στις 7 Δεκεμβρίου νίκησε τον "Όμιλο Φιλάθλων Πειραιώς" με 2-1 σε αγώνα που έγινε στο Ποδηλατοδρόμιο. "Εις την νικήτριαν ομάδα απενεμήθη ωραίον κύπελλον αθλοθετηθέν υπό των προέδρων των δύο συλλόγων κ.κ. Κρέτα και Μανούσκου".^[3]
• Στις 22 Φεβρουαρίου 1925 ο Ολυμπιακός Πειραιώς έδωσε νέο φιλικό αγώνα με την ΑΕΚ στο γήπ. Ποδηλατοδρομίου, στον οποίο ηττήθηκε με 2-3 (ημίχρ. 1-2) με σκόρερ τους Α. Μήλλα, Κ. Μιχαηλίδη, Ν. Μπαλτατζής (ΑΕΚ) και Γ. Ανδριανόπουλου 2 (Ολυμπιακού). Η σύνθεση του Ολυμπιακού ήταν: Κ. Κλειδουχάκης (τερμ.), Γ. Αλεκάκης, Β. Βασιλείου, Χ. Πεζώνης, Μ. Λεκός, Δέδες, Τ. Λεκός, Ντίνος, Γιώργος, Γιάννης και Βασίλης Ανδριανόπουλος.^[4]
• Στις 10 Μαρτίου 1925, δηλαδή δέκα μέρες πριν από την ίδρυση της Ε.Π.Σ. Πειραιά, ο "Όμιλος Φιλάθλων Πειραιώς" συνενώθηκε με τον "Ολυμπιακό Όμιλο Πειραιώς" και δημιουργήθηκε ο Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς.^[5]

Τα ιδρυτικά σωματεία της Ένωσης

Στις 20 Μαρτίου 1925, Εθνικός και Ολυμπιακός με τη συμμετοχή της Νεάπολης και άλλων σωματείων δημιούργησαν την Ένωση Πειραιά.^[6] Το πρώτο Δ.Σ. της Ένωσης αποτελούσαν: πρόεδρος Ιωσήφ Τερεζάκης, αντιπρόεδρος Δημήτριος Πίσχος, γεν. γραμματέας Σταύρος Μαραγκουδάκης, ταμίας Παν. Χάλλος και έφορος Ιωάννης Καραδήμας.

Τα έξι ιδρυτικά σωματεία της ΕΠΣΠ και η μετέπειτα τύχη τους, ήταν τα εξής:

Θέση	Οι πρώτες ομάδες		Η μετέπειτα τύχη τους
1	Ολυμπιακός	πρωταθλητής	υφίσταται συνεχώς ως σήμερα
2	Πειραϊκός Ποδοσφαιρικός Όμιλος (Εθνικός Πειραιώς)^1	δευτεραθλητής (φιναλίστ)	το 1925 "Εθνικός Ο.Φ.Π.Φ.", το 2005 "Εθνικός-ΑΟ Μάνης"
3	Πειραϊκή Ποδοσφαιρική Ένωσις Νεάπολις^2	ημιτελικός γύρος	υπήρχε από το 1918, μεταπολεμικά "Ε.Φ. Νεαπόλεως", το 1968 μετονομάστηκε στο σημερινό "ΑΠΟ Κερατσίνι"[7]
4	Φαληρική Ένωσις "Μέγας Αλέξανδρος"	προημιτελικός γύρος	από το 1947 "Δόξα Πειραιά", υφίσταται ως σήμερα
5	Φαληρικός Σύνδεσμος	προημιτελικός γύρος	υφίσταται ως σήμερα
6	Όμιλος Νέων (Young Boys) "Τιτάν" (πρώην Κεραυνός)	άγνωστο αν μετείχε	το 1927 απορροφήθηκε από την Ένωση Νεαπόλεως

¹Ο σύλλογος δεν είχε αποκτήσει ακόμα την επωνυμία "Εθνικός" και χρησιμοποιούσε την παλιότερη ονομασία "Πειραϊκός Ποδοσφαιρικός Όμιλος". Mε αυτό το όνομα μετείχε στον τελικό στις 7 Μαΐου αλλά και στις 28 Απριλίου 1925, όταν έδωσε φιλικό αγώνα με την ομάδα αγγλικού πολεμικού πλοίου: "Σήμερον το απόγευμα και ώραν 4 μ.μ. θα τελεσθώσι εν τω Ποδηλατοδρομίω Ν. Φαλήρου επίσημοι αγώνες φουτμπώλ μεταξύ της ομάδος του αγγλικού καταδρομικού "Δανάη" και της πρωταθλητρίας ομάδας του Πειραϊκού Ποδ. Ομίλου".^[8]
2 Σε μεταγενέστερο δημοσίευμα αναφέρεται: "Το σωματείον αυτόν ιδρύθη το 1918, είναι δε το αρχαιότερον πειραϊκόν σωματείον... έδινεν αγώνας εις τα Ταμπούρια εναντίον των ομάδων "Τιτάν" και "Ένωσις Ταμπουρίων"." Το 1924 στην ομάδα αγωνίζονταν μεταξύ άλλων οι: Παόκος (τερμ.), Φωτάκης, Ψιψίνας, Πίσχος, Μουκόπουλος, Τερεζάκης Ι & ΙΙ, που μεταγράφηκαν στον Ολυμπιακό.^[9] Τον Ιούνιο του 1924 η Πειραϊκή Ποδοσφαιρική Ένωσις "Νεάπολις" είχε γραφεία στην οδό Πλούτωνος 72 στον Πειραιά και προκήρυξε ποδοσφαιρικούς αγώνες μεταξύ των πειραϊκών ποδοσφαιρικών σωματείων με έπαθλο "χαλκούν αγαλματίδιον μετά διπλώματος τιμής" για την περίοδο από 15 Ιουνίου ως 15 Αυγούστου 1924.^[10] Ο σύλλογος αυτός μετέπειτα απορρόφησε και τον Κεραυνό. Στις 2 Νοεμβρίου 1924 έδωσε φιλικό αγώνα με τον Πειραϊκό (δηλαδή τον Εθνικό) στο Ποδηλατοδρόμιο παρουσία του Δημάρχου και των αρχών της πόλης.^[11]

Το πρώτο πρωτάθλημα

Η διοργάνωση

Η νέα Ένωση αμέσως προχώρησε στη διοργάνωση του πρώτου πρωταθλήματος Πειραιά, το οποίο αν και άρχισε και τελείωσε μέσα στο 1925 αποκαλείται "πρωτάθλημα της σεζόν 1924-25". Οι έξι ομάδες χωρίστηκαν σε δύο ομίλους των τριών. Οι δύο καλύτερες ομάδες κάθε ομίλου αγωνίστηκαν στην ημιτελική φάση: ο πρώτος του ενός με τον δεύτερο του άλλου ομίλου και οι νικήτριες έπαιξαν στον τελικό. Η έναρξη του πρωταθλήματος έγινε στις 12 Απριλίου 1925 στο Ποδηλατοδρόμιο με δύο αγώνες:

"Σήμερον τον απόγευμα και ώραν τρίτην μ.μ. άρχονται εν τω Ποδηλατοδρομίω Νέου Φαλήρου υπό της Ενώσεως των Ποδοσφαιρικών Σωματείων Πειραιώς προκηρυχθέντες αγώνες πρωταθλήματος Πειραιώς. Θα αγωνισθώσιν ο Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων μετά της Φαληρικής Ενώσεως "Μέγας Αλέξανδρος" και η Πειραϊκή Ποδοσφαιρ. Ένωσις Νεαπόλεως μετά του Φαληρικού Συνδέσμου." ^[12]

Όλοι οι αγώνες έγιναν στο Ποδηλατοδρόμιο εκτός από τον έναν ημιτελικό ανάμεσα σε Ολυμπιακό και Νεάπολη, ο οποίος διεξήχθη στις 10 Μαΐου 1925 στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας:

"Την Κυριακήν 10ην τρέχ. και ώραν 4 1/2 μ.μ. θα διεξαχθή δια πρώτην φοράν εις το επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας γήπεδον του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου, επίσημος αγών μεταξύ δύο πειραϊκών σωματείων, του Ολυμπιακού Συνδ. Φιλάθλων Πειραιώς και του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Νεαπόλεως. Ο αγών είναι μεγάλου ενδιαφέροντος καθόσον ο νικητής του αγώνος τούτου θα προκριθή δια τον τελικόν της μεταπροσεχούς Κυριακής, προς ανάδειξιν της πρωταθλητρίας ομάδος Πειραιώς." ^[13]

Πρώτος πρωταθλητής Πειραιά αναδείχθηκε ο Ολυμπιακός.

Συνθέσεις των ομάδων

Είναι γνωστές οι συνθέσεις των ομάδων:

• Ολυμπιακός: Κ. Κλειδουχάκης (τερμ.), Γκ. Δέδες, Ι. Αλεκάκης, Χαρ. Πεζώνης, Δ. Στεφόπουλος, Π. Κορωναίος, Λάλης και Τάκης Λεκός, Σ. Βλάσης, Β. Τσολακίδης, Γ. Πασσάς, Βασίλης, Γεώργιος, Ιωάννης και Κωνσταντίνος Ανδριανόπουλος.
• Πειραϊκός Ποδοσφαιρικός Όμιλος: Γ. Καραμούζης (τερμ.), Φίλιππος Κουράντης, Χρήστος Πέππας, Κ. Δαρδανός, Λ. Βασιλείου, Ν. Πανόπουλος, Κ. Καραμούζης, Ι. Σακκαλής, Χ. Μαυρομμάτης, Β. Σάμιος, Α. Τσολίνας, Β. Πρινέας, Γ. Χατζηανδρέου, Χρ. Καζάκος.
• Φαληρική Ένωσις "Μ. Αλέξανδρος": Ι. Μαρινέλης (τερμ.), Γ. Μανούσος, Νικ. Κατσάνης, Ι. Σπανουδάκης, Ε. Μωραΐτης, Σ. Παναγιωτίδης, Ε. Γουμενάκης, Π. Κυνηγαλάκης, Κ. και Π. Φερλέμης, Δ. Καραντινός.
• Πειραϊκή Ποδοσφαιρική Ένωσις Νεαπόλεως: Δημ. Στεφάνου (τερμ.), Δ. Φωτάκης, Αντ. Αλιφαντζής, Αντ. Τερεζάκης, Τ.Κ. Τερεζάκης, Κ. Σκέντρο, Στ. Καραγεώργας, Ε. Αρχιμανδρίτης, Χ. Πίσχος, Ε. Μουκόπουλος, Ν. Δενδρινέλης.
• Όμιλος Νέων Τιτάν:
• Φαληρικός Σύνδεσμος:
  • Διαιτητές: Ιωσήφ Τερεζάκης, Στ. Χατζόπουλος, Κ. Ρουμπέσης, Β. Σάμιος, Απόστολος Νικολαΐδης.

Αποτελέσματα - βαθμολογίες

Τα αποτελέσματα και οι βαθμολογίες του πρωταθλήματος έχουν ως εξής:^[14]

Α΄ όμιλος

12 Απριλίου: Ολυμπιακός - Φαληρική Ένωσις: 2-0 19 Απριλίου: Φαληρική Ένωσις - Τιτάν: 7-0 23 Απριλίου: Ολυμπιακός - Τιτάν: 5-2

Ολυμπιακός Σ.Φ.Π.: 4β (7-2) Φαληρική Ένωσις: 2β (7-2) Όμιλος Νέων Τιτάν: 0β (2-12)

Β΄ όμιλος

19 Απριλίου: Πειραϊκός Π.Ο. - Νεάπολις: 3-1 21 Απριλίου: Νεάπολις - Φαληρικός Σύνδεσμος: 2-1 23 Απριλίου: Πειραϊκός Π.Ο. - Φαληρικός Σύνδεσμος: 6-0

Πειραϊκός Π.Ο.: 4β (9-1) Π.Π.Ε. Νεάπολις: 2β (3-4) Φαληρικός Σύνδεσμος: 0β (1-8)

Ημιτελικοί

• 26 Απριλίου: Πειραϊκός Π.Ο. - Φαληρική Ένωσις: 3-2
• 10 Μαΐου: Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. - Νεάπολις: 13-0

Ο τελικός

Ο τελικός διεξήχθη την επόμενη Κυριακή 17 Μαΐου πάλι στην Λεωφόρο, ανάμεσα σε Ολυμπιακό και Εθνικό, ο οποίος τότε ακόμα ονομαζόταν "Πειραϊκός Όμιλος":

"Σήμερον εις το επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας γήπεδον του Παναθηναϊκού και ώραν 3 1/2 μ.μ. θα λάβη χώραν ο τελικός αγών πρωταθλήματος Πειραιώς μεταξύ Ολυμπιακού και Πειραϊκού. Τον αγώνα θα τιμήση δια της παρουσίας του και ο Δήμαρχος Πειραιώς." ^[15]

• Τελικός: 17 Μαΐου 1925, Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας.
• Ολυμπιακός - Πειραϊκός Ποδοσφαιρικός Όμιλος (Εθνικός): 4-2 (ημίχρ. 2-2)
• Συνθέσεις:
  • Ολυμπιακός Σ..Φ.Π.: Κ. Κλειδουχάκης (τερμ.), Ι. Αλεκάκης, Β. Βασιλείου, Σωτ. Βλάσσης, Λ. Λεκός, Χ. Πεζώνης, Π. Κορωναίος, Γιάννης Ανδριανόπουλος, Ντίνος Ανδριανόπουλος, Γιώργος Ανδριανόπουλος, Βασίλης Ανδριανόπουλος.
  • Πειραϊκός Π.Ο. (Εθνικός): Γ. Καραμούζης (τερμ.), Χρ. Πέππας, Φίλιππος Κουράντης, Λ. Βασιλείου, Ν. Πανόπουλος, Κ. Καραμούζης, Χ. Μαυρομμάτης, Γ. Χατζηανδρέου, Χρ. Καζάκος, Α. Τσολίνας, Β. Πρινέας.

Ο νικητής:

"Ηττώμενος στα πρώτα 15' με 2-0, επεκράτησε εν συνεχεία πλήρως και εθριάμβευσε τελικώς με 4-2, κατακτώντας τον πρώτον τίτλον πρωταθλητού." ^[16]

με την ισοφάριση να επιτυγχάνεται 5' πριν το ημίχρονο.^[17]

Κύπελλο προέδρων Ομίλου Φιλάθλων Πειραιά & Ολυμπιακού Αθλητικού & Ποδοσφαιρικού Συλλόγου Πειραιά

Κυριακή, 7 Δεκεμβρίου 1924

Γήπεδο: Ποδηλατοδρόμιο Πειραιά

Ο.Φ. Πειραιά - Ολυμπιακός Αθλητικός & Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Πειραιά 1-2

Διαιτητής: κ. Γ. Χατζηανδρέας (Ποδοσφαιριστής Πειραιώς)

Έπαθλο: Κύπελλο αθλοθετηθέν απο τους προέδρους των ομάδων, κ. Κρέτα (Ο.Φ.Π) και κ. Μανούσκο (Ο.Α.Π.Σ.Π.)^[18]

Η Μικτή Πειραιώς

Μετά τη λήξη του πρωταθλήματος συγκροτήθηκε η Μικτή Πειραιώς ενόψει των αγώνων της με την Μικτή Αθηνών για το Κύπελλο Πόλεων Αθηνών-Πειραιώς. Η Μικτή Πειραιώς συγκροτήθηκε από οκτώ παίκτες του Ολυμπιακού (Κλειδουχάκης, Πανόπουλος, Βλάσσης, Λ. Λεκός, 4 αδερφοί Ανδριανόπουλοι), δύο του Πειραϊκού Π.Ο. (Γ. Χατζηανδρέου, Φ. Κουράντη) και έναν της Φαληρικής Ενώσεως (Κ. Φερλέμης). Ο αγώνας για το Κύπελλο των δύο πόλεων διεξήχθη στις 24 Μαΐου 1925 στο γήπεδο της Λεωφόρου, παρουσία των δύο δημάρχων, οι οποίοι είχαν αθλοθετήσει και το κύπελλο του νικητή.

• Νικήτρια αναδείχθηκε η Μικτή Περαιά με 2-0.^[19]

Πηγές

• Ηλεκτρονικό αρχείο εφ. "Αθλητική Ηχώ".
• Ανδρέας Μπόμης, "Γκολ 2000 • Ένας αιώνας ποδόσφαιρο: αλμανάκ, ιστορία, σχόλια", Εκδόσεις Πελεκάνος, Αθήνα 2000 (ISBN 978-000-4000-05-3), σσ. 41-42.

Αναφορές

1. «"Αθλητική Επιθεώρησις", Οκτώβριος 1924, σσ. 9-10, ψηφ. σ. 137-138.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2013. 
2. «Ιστορία του Εθνικού Πειραιώς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2012. 
3. «"Βραδυνή", 8/12/1924, ψηφ. σελ. 446». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2012. 
4. «"Αθλητική Επιθεώρησις", Φεβρουάριος 1925, σ. 10, ψηφ. σελ. 170». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2013. 
5. Γεώργιου Πασαμήτρου, "Η ιστορία του πειραϊκού ποδοσφαίρου", εφ. "Αθλητική Ηχώ" 22-24 Μαρτίου 1951.
6. «Αθλητική Επιθεώρησις, Μάρτιος 1925, ψηφ. σ. 175.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2013. 
7. «Μετωνομάσθη η Νεάπολις σε Α.Ο. Κερατσινίου» εφ. Αθλητική Ηχώ, 30 Σεπ. 1968, σελ.2
8. "Σκριπ", 28/4/1925.
9. «"Νεάπολις", εφ. "Αθλητικά Χρονικά" 29/11/1933». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2012. 
10. «"Βραδυνή", 9/6/1924, ψηφ. σελ. 404». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2012. 
11. «"Βραδυνή", 2/11/1924, ψηφ. σελ. 213». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2012. 
12. «εφ. "Σκριπ", 12/4/1925». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2012. 
13. εφ. "Σκριπ", 9/5/1925.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
14. «"Αθλητική Επιθεώρησις", Απρίλιος και Μάιος 1925». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2013. 
15. «εφ. "Εμπρός", 17/5/1925». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2012. 
16. "Αυτός είναι ο Ολυμπιακός • Η ένδοξη ιστορία του δημοφιλούς συλλόγου", Πάνος Μακρίδης - Ευάγγελος Φουντουκίδης, έκδοση εφημερ. «ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ», Αθήνα 1957, σ. 12.
17. "Το Ελληνικόν Ποδόσφαιρον 1919-1926", Γεώργιος Α. Ανδριανόπουλος, σειρά άρθρων περιοδ. «ΑΘΛΗΤΙΚΑ Χρονικά» 1956-1958, Πειραιάς 1966
18. Εφημερίδα "Βραδυνή" 8/12/1924 σελ.4. «Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλης των Ελλήνων». srv-web1.parliament.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2021. 
19. "Αθλητική Επιθεώρησις", Μάιος 1925, σσ. 10-11.

εικονίδιο Ποδόσφαιρο

Πύλη Ποδόσφαιρο