Πλάκα Ιωαννίνων

Συντεταγμένες: 39°27′38.567″N 21°1′54.822″E

Πλάκα
Map
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Αποκεντρωμένη Διοίκηση	Διοίκηση Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας
Περιφέρεια	Ηπείρου
Περιφερειακή Ενότητα	Ιωαννίνων
Δήμος	Βορείων Τζουμέρκων
Δημοτική Ενότητα	Πραμάντων
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Ήπειρος
Νομός	Ιωαννίνων
Υψόμετρο	289 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	25
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	470 43
Τηλ. κωδικός	2659

Η Πλάκα είναι ημιορεινό χωριό στη περιοχή των Βορείων Τζουμέρκων (Αθαμανικά Όρη) του νομού Ιωαννίνων σε υψόμετρο 280 μέτρα^[1].

Γεωγραφικά στοιχεία - αξιοθέατα

Η Πλάκα βρίσκεται στα σύνορα του νομού Ιωαννίνων με το νομό Άρτας στις ανατολικές όχθες του Άραχθου ποταμού. Απέχει 46,5 χλμ. ΝΑ. από τα Ιωάννινα και 44 χλμ. Β.-ΒΑ. από την Άρτα.

Το γεφύρι της Πλάκας πριν την κατάρευση του 2015

Το σημαντικότερο αξιοθέατό της είναι το φημισμένο μονότοξο παραδοσιακό πέτρινο γεφύρι της Πλάκας^[2].^[3] στον ποταμό Άραχθο, του οποίου το κεντρικό τόξο κατέρρευσε την 1η Φεβρουαρίου 2015, ύστερα από έντονες βροχοπτώσεις.^[4] Από το 1971 έχει κηρυχθεί έργο Τέχνης που χρήζει ειδική προστασία γιατί "είναι εκ των μεγαλυτέρων και ωραιοτέρων της Hπείρου, ανεγερθείσα τω 1868".^[5]

Σημαντικό επίσης θεωρείται το διώροφο πέτρινο κτίριο απλής λαϊκής αρχιτεκτονικής των αδελφών Κωστούλα, το οποίο έχει κηρυχθεί από το 1992 ως νεώτερο μνημείο.^[6]

Στα βόρεια του χωριού και κοντά στο δρόμο με την Παλαιομοχούστι είναι η ιερά μονή της Παναγίας της Μουχουστιώτισσας ή Μονή Πλάκας, που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Ανακαινίσθηκε το 1665 στο εσωτερικό του καθολικού υπάρχουν αξιόλογες τοιχογραφίες του 1680. Υπάρχουν ακόμα τοιχογραφίες στο νάρθηκα (του 1694) και ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο.^[7]

Ιστορικά στοιχεία

Τον Ιούλιο του 1821, στην περιοχή της Πλάκας έγινε μεγάλη μάχη μεταξύ ελληνικών στρατευμάτων με αρχηγό τον Μάρκο Μπότσαρη και τουρκικών από τα Ιωάννινα, την Άρτα και την Πρέβεζα με αρχηγό τον Ρεσιτ Μεχμέτ Πασά Κιουταχή.^[8] Στη μάχη αυτή ηττήθηκαν οι Έλληνες και είχε σαν αποτέλεσμα να ματαιωθούν τα σχέδια απελευθέρωσης των χωριών του Σουλίου.^[9]

Στην Πλάκα υπογράφηκε η συμφωνία της Κωνσταντινούπολης του 1881 που παραχωρούσε τις πρώην οθωμανοκρατούμενες περιοχές της Θεσσαλίας και το τμήμα του Νομού Άρτας, ανατολικά του Άραχθου στο τότε Βασίλειο της Ελλάδας. Βάσει αυτής ο Άραχθος και ο παραπόταμός του Καλαρρύτικος καθορίζονταν σαν σύνορα των δύο κρατών και δημιουργήθηκε δίπλα στη γέφυρα τελωνειακός σταθμός.^[2][10].

Την περίοδο του εμφυλίου, τον Φεβρουάριο του 1944, στο τελωνείο/χάνι δίπλα στο γεφύρι, υπογράφεται η περίφημη συνθήκη ανακωχής Πλάκας - Μυρόφυλλου ανάμεσα στις αντιπροσωπείες του ΕΑΜ, ΕΔΕΣ και του ΕΚΚΑ.^[11][12]. Στις συζητήσεις παρευρέθηκαν ο Άρης Βελουχιώτης και ο Ναπολέων Ζέρβας. Κατά την αποχώρηση των Γερμανών το γεφύρι βομβαρδίστηκε σχεδόν στο κέντρο του, αλλά άντεξε και επισκευάστηκε^[2].

Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία

Ως οικισμός περιλαμβάνεται στην απογραφή επίσημα για πρώτη φορά το 1940 ως μέρος της κοινότητας Ραφταναίων. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με τα Βουνόρεια, τον Φράξο, το Μυλοκοπειό, το Παλαιομοχούστι, το Παλληκάρι, τη Μεγάλη Ράχη, τους Ραφταναίους, τη Ρούγα και τον Ζαλούχο αποτελούν τη τοπική κοινότητα Ραφταναίων που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Πραμάντων του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 17 κατοίκους.^[13]

Οι απογραφές πραγματικού πληθυσμού (de facto) μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι:

Απογραφή	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	82[14]	94[15]	62[16]	43[17]	38[18]	27[19]	17

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Γεφύρι της Πλάκας από τον ιστότοπο https://www.sansimera.gr

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 150, τομ.28. 
2. «Γεφύρι Πλάκας». www.voreiatzoumerka.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2018. 
3. Αναστήλωση του Γεφυριού Πλάκας Αράχθου στους Ραφταναίους Ιωαννίνων^{[νεκρός σύνδεσμος]}. culture.gr. Ανακτήθηκε: 21/12/2017.
4. Κατέρρευσε λόγω κακοκαιρίας το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας στα Τζουμέρκα. Φόβοι και για το Γεφύρι της Βροσίνας που «πνίγηκε» από τον Ζαλογγίτικο ποταμό (φωτογραφίες)... Αρχειοθετήθηκε 2018-05-25 στο Wayback Machine.. mixanitouxronou.gr. 01/02/2015. Ανακτήθηκε: 21/12/2017.
5. Nikos, Kapetanakos E. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2018. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
6. Nikos, Kapetanakos E. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2018. 
7. «Μονή Μουχουστίου Πλάκας». www.voreiatzoumerka.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2018. 
8. Kutsonikas, Lampros Giannu (1864). ιωαννινων&f=false Genikē historia tēs Hellēnikēs epanastaseōs Check |url= value (βοήθεια). 
9. Tsoukalas, G.· Prōtopsaltēs, Emmanouēl Geōrgiou (1968). Apomnēmoneumata agōnistōn tou 21. Ekdot. Oikos Ch. Kosmadakē & Sia. 
10. Νικολάου, Χαράλαμπος. Διεθνείς Συνθήκες. σελ. 148-9. 
11. Nikos, Kapetanakos E. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2018. 
12. Φράγκος, Χρήστος (2010). ιωαννινων&f=false Ήπειρος-Βόρεια Ήπειρος, Τζουμέρκα και Κατσανοχώρια: Ιστορία, Λαογραφία, Πολιτιστικά Μνημεία, Τουρισμός Check |url= value (βοήθεια). Christos Frangos. ISBN 9789609318044. 
13. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10562 (σελ. 88 του pdf)
14. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 89 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
15. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 90 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
16. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 89 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. 
17. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 100 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
18. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 115 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
19. «Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001» (PDF). Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος. σελ. 116 του pdf.