Νεόκαστρο Αιτωλοακαρνανίας

Για οικισμό με το ίδιο όνομα δείτε: Νεόκαστρο Ημαθίας Συντεταγμένες: 38°28′02″N 21°48′52″E

Νεόκαστρο
Νεόκαστρο Νεόκαστρο
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα[1]
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Περιφερειακή Ενότητα	Αιτωλοακαρνανίας
Δήμος	Ναυπακτίας
Δημοτική Ενότητα	Ναυπάκτου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Στερεάς Ελλάδας
Νομός	Αιτωλοακαρνανίας
Υψόμετρο	820
Πληθυσμός
Μόνιμος	105
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	303 00
Τηλ. κωδικός	26340

Το Νεόκαστρο ή Νιόκαστρο (επίσημα Νεόκαστρον) είναι ορεινός οικισμός της Ναυπακτίας στο νομό Αιτωλοακαρνανίας^[2] και υπάγεται στο Δήμο Ναυπακτίας.

Γεωγραφία - Ιστορία

Το Νιόκαστρο βρίσκεται σε υψόμετρο 820 μέτρα^[2], Β.-ΒΔ. της Ναυπάκτου σε απόσταση 30 χλμ.^[3] από αυτήν και επάνω στην επαρχιακή οδό Ναυπάκτου - Λουτρά Στάχτης. Είναι κτισμένο ανάμεσα στη νότια απόληξη της βουνοπλαγιάς Τσοκάνες και τους χειμάρρους Νιοκαστρίτικο ρέμα και Μαμουλασιώτικο ρέμα^[4]. Τα όστρακα και κεραμίδια που έχουν βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή καθώς και τα υπολείμματα κάστρου που υπάρχουν στην κορυφή του λόφου "Παλιόκαστρο" μαρτυρούν αρχαία κατοίκησή της. Σε βενετικά έγγραφα του 1499 αναφέρεται ως Παλιοκάστελο και οχυρωμένη τοποθεσία των Βενετών, ενώ πιθανολογείται ότι υπήρχε ως οχυρό και την βυζαντινή περίοδο^[4]. Το 1948 συστάθηκε κοινότητα Νεοκάστρου με έδρα το ίδιο. Το 1997, σύμφωνα με το σχέδιο Καποδίστριας, μαζί με τα Παλιάμπελα προσαρτάται στον τότε Δήμο Ναυπάκτου^[5]. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, το Νιόκαστρο μαζί με τα Παλιάμπελα συναποτελούν τη Τοπική Κοινότητα Νεοκάστρου που ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ναυπάκτου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 ο πληθυσμός του είναι 40 κάτοικοι^[6].

Απογραφές πραγματικού πληθυσμού (de facto)

Απογραφή	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	254[7]	221[8]	67[9]	33[10]	149[11]	92[12]	40

Αξιοθέατα - Εκδηλώσεις

• Το παλιό μοναστήρι της Παναγιάς Φιλοθέου που βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μέτρα και απόσταση 3 χλμ. νότια του Νιόκαστρου στο λόφο "Λεύκα". Το μοναστήρι είχε ανακαινισθεί το 1695, αλλά καταργήθηκε το 1837 με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα, το οποίο καταργούσε τα μοναστήρια με λιγότερους από 6 μοναχούς και είχε σαν αποτέλεσμα στη συνέχεια να ερειπωθεί. Τα τέλη 19ου με αρχές 20ου αι. κτίστηκε νέος, ενσωματώνοντας υπολείμματα του παλαιού, όπως η Αγία Τράπεζα, η κόγχη του Ιερού Βήματος, το πέτρινο δάπεδο^[4][13].
• Η διαδρομή σημασμένου μονοπατιού που ξεκινά από τα χαμηλά του χωριού, περνά από τα ερείπια του παλιού ενετικού οχυρού, συνεχίζει παράλληλα με το φαράγγι του Σκα, περνά από μικρούς διαδοχικούς καταρράκτες και καταλήγει στην κοίτη του χείμαρρου στην είσοδο της Ναυπάκτου^[14][15].
• Η “Γιορτή των Βλάχων” που διοργανώνει ο πολιτιστικός σύλλογος Νεοκαστριτών στην πηγή "Χοχλαστή" τον Μάιο ανήμερα της Αναλήψεως, 39 ημέρες μετά το Άγιο Πάσχα. Είναι η γιορτή των κτηνοτρόφων για την Ανάληψη του Κυρίου Ιησού Χριστού που θεωρείται προστάτης τους, με κύριο έθιμο την παρασκευή του ποιμενικού εδέσματος “κοσμάρ”, αλλά και άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων^[4][16].

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αρχαιολογική σκαπάνη στο Νεόκαστρο Ναυπακτίας από τον ιστότοπο Αρχαiολογία online
• Τα Μοναστήρια της Ναυπακτίας: Ιερά Μονή Παναγίας Φιλοθέου Νεοκάστρου από τον Αρχιμ. π. Ειρηναίο Κουτσογιάννη

Παραπομπές

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή, τόμος 24ος, σελ. 112.
3. «Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ πόλεων, χωριών - apostaseis.gr». www.apostaseis.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2018. 
4. «Νεόκαστρο |Δήμος Ναυπακτίας». www.nafpaktos.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2018. 
5. «Διοικητικές Μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτωνwebsite=ΕΕΤΑΑ». Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2018. 
6. «ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2018. 
7. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 21 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
8. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 29 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
9. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 29 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. 
10. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 37 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
11. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 32 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
12. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 28 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf. 
13. «Αρχαιολογική σκαπάνη στο Νεόκαστρο Ναυπακτίας - Αρχαιολογία Online». Αρχαιολογία Online. 2011-10-31. http://www.archaiologia.gr/blog/2011/10/31/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CE%B5%CF%8C%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF-%CE%BD/. Ανακτήθηκε στις 2018-01-25. 
14. «Agro-Tour.Net - Ορειβατικά μονοπάτια (με σήμανση) - ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΣΚΑ». www.agro-tour.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2018. 
15. «Φαράγγι Σκά». WikiLoc - GPS trails and waypoints of the World. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2018. 
16. Διονύσης. «SpoudaZO.gr - Γιορτή των Βλάχων». https://www.spoudazo.gr/cityguide/nafpaktos/item/4728-giorti-twn-vlaxwn. Ανακτήθηκε στις 2018-01-25. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}