Νίκολας Χρηστάκης

Νίκολας Χρηστάκης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Nicholas A. Christakis (Αγγλικά)
Γέννηση	7  Μαΐου 1962 Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Κατοικία	Κέιμπριτζ Νιου Χέιβεν
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[1]
Σπουδές	Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ Πανεπιστήμιο Γέιλ Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια Harvard T.H. Chan School of Public Health
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	κοινωνιολόγος ιατρός
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ Πανεπιστήμιο Γέιλ Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ (2001–2013)[2] Πανεπιστήμιο του Σικάγου (1995–2001)[3]
Αξιοσημείωτο έργο	Nicholas Christakis: The hidden influence of social networks Nicholas Christakis: How social networks predict epidemics
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	καθηγητής πανεπιστημίου
Βραβεύσεις	μέλος της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (2010)[4]
Ιστότοπος
humannaturelab.net/people/nicholas-christakis

Ο Νίκολας Α. Χρηστάκης (γεννημένος στις 7 Μαΐου 1962) είναι ένας ελληνοαμερικανός κοινωνιολόγος και ιατρός γνωστός για την έρευνά του στα κοινωνικά δίκτυα και στους κοινωνικοοικονομικούς, βιολογικούς και εξελικτικούς παράγοντες της συμπεριφοράς, της υγείας και της μακροζωίας. Είναι καθηγητής Κοινωνικών και Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Yale, όπου διευθύνει το Εργαστήριο Ανθρώπινης Φύσης. Είναι επίσης συν-διευθυντής του Ινστιτούτου Επιστήμης Δικτύων του Yale.

Ο Χρηστάκης εξελέγη μέλος του Ινστιτούτου Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών το 2006· της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης το 2010· και της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών το 2017.

Το 2009, συμπεριελήφθη στον κατάλογο των 100 πιο σημαντικών ανθρώπων στον κόσμο, του περιοδικού Time. Το 2009 και το 2010, συμπεριελήφθη από το περιοδικό Foreign Policy στον κατάλογο των κορυφαίων στοχαστών παγκοσμίως.

Βιογραφία

Οι γονείς του Χρηστάκη είναι Έλληνες. Έχουν τρία βιολογικά παιδιά και στη συνέχεια υιοθέτησαν άλλα δύο, μια αφροαμερικανή κοπέλα και ένα αγόρι από την Κίνα. Ο πατέρας του ήταν πυρηνικός φυσικός και έγινε επαγγελματίας σύμβουλος, ενώ η μητέρα του ήταν δασκάλα και έγινε ψυχολόγος. Γεννήθηκε στο New Haven του Connecticut το 1962, όταν και οι δύο γονείς του ήταν μεταπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστημίου Yale. Η οικογένειά του επέστρεψε στην Ελλάδα όταν ήταν τριών ετών, και τα Ελληνικά έγιναν η μητρική του γλώσσα. Επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες με την οικογένειά του στην ηλικία των έξι ετών και μεγάλωσε στην Washington, D.C. Αποφοίτησε από το σχολείο St. Albans (Washington, DC).

Εκπαίδευση

Ο Χρηστάκης σπούδασε βιολογία στο Πανεπιστήμιο Yale το 1984, όπου κέρδισε το Βραβείο Russell Henry Chittenden. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην Ιατρική Σχολή του Harvard και την ειδίκευσή του στο τμήμα Δημόσιας Υγείας του ίδιου πανεπιστημίου το 1989.

Το 1991, ο Χρηστάκης ολοκλήρωσε την ειδίκευσή του στην παθολογία στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας. Έλαβε την πιστοποίηση της ειδικότητάς του από το Αμερικανικό Συμβούλιο Παθολογίας το 1993. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας το 1995. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας ως υπότροφος Robert Wood Johnson, σπούδασε υπό τον Renee C. Fox, διακεκριμένο Αμερικανό ιατρικό κοινωνιολόγο· άλλα μέλη της επιτροπής της διατριβής του ήταν ο μεθοδολόγος Paul Allison και ο ιατρός Sankey Williams. Στη διατριβή του, η οποία δημοσιεύθηκε με τον τίτλο Death Foretold, ο Χρηστάκης μελέτησε τον ρόλο της πρόγνωσης στην ιατρική σκέψη και πρακτική, τεκμηριώνοντας και εξηγώντας τον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί αποκτούν συγκεκριμένες κοινωνικές δεξιότητες προκειμένου να αποφεύγουν τις προγνώσεις. Υποστήριξε ότι οι προβλέψεις που λαμβάνουν οι ασθενείς, ακόμη και από τους καλύτερα εκπαιδευμένους Αμερικανούς γιατρούς, προέρχονται όχι μόνο από επαγγελματικούς κανόνες, αλλά και από θρησκευτικές, ηθικές ή ακόμη και σχεδόν μαγικές πεποιθήσεις (όπως η «αυτοεκπληρούμενη προφητεία»).

Καριέρα

Το 1995, ο Χρηστάκης ξεκίνησε την καριέρα του ως επίκουρος καθηγητής στα Τμήματα Κοινωνιολογίας και Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Το 2001 έγινε καθηγητής τόσο στην Κοινωνιολογία όσο και στην Ιατρική. Άφησε το Πανεπιστήμιο του Σικάγου το 2001, για να γίνει καθηγητής στο Harvard. Μέχρι τον Ιούλιο του 2013 ήταν καθηγητής Ιατρικής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικής Υγείας και καθηγητής Ιατρικής στο Τμήμα Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Harvard· ακόμη ήταν καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Τεχνών και Επιστημών του Harvard, και θεράπων ιατρός στο νοσοκομείο Mt. Auburn.

Το 2013, ο Χρηστάκης μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο Yale, όπου είναι καθηγητής κοινωνικής και φυσικής επιστήμης (φέρει τον τίτλο «καθηγητής Sterling» —ο υψηλότερος ακαδημαϊκός βαθμός στο Yale, o οποίoς αποδίδεται στους αρίστους του πεδίου τους) και κατέχει θέσεις στα τμήματα της Κοινωνιολογίας, της Οικολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας, της Στατιστικής και Επιστήμης Δεδομένων, της Βιοϊατρικής Μηχανικής και της Ιατρικής.

Το Οκτωβρίου 2021, εγινε τελετή αναγόρευσης σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.^[5]

Έρευνα

Ο Χρηστάκης χρησιμοποιεί ποσοτικές μεθόδους (π.χ. μαθηματικά μοντέλα, στατιστικές αναλύσεις και πειράματα). Το έργο του επικεντρώνεται στην επιστήμη των δικτύων και στη βιοεπιστήμη και περιλαμβάνει επίσης την εξελικτική βιολογία, την κοινωνιοβιολογία, τη γενετική της συμπεριφοράς, την επιδημιολογία, τη δημογραφία και την κοινωνιολογία. Είναι συγγραφέας και επιμελητής πέντε βιβλίων, περισσότερων από 180 ακαδημαϊκών επιστημονικών άρθρων, πολυάριθμων δημοσιεύσεων σε εθνικές και διεθνείς εκδόσεις και έχει τουλάχιστον τρία διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Το εργαστήριό του δραστηριοποιείται επίσης στην ανάπτυξη και την κυκλοφορία λογισμικού για τη διεξαγωγή πειραμάτων και άλλων μελετών (π.χ. Breadboard, Trellis).

Μελέτες από τους Χρηστάκη και James H. Fowler, οι οποίες ξεκίνησαν το 2007, έδειξαν ότι μια ποικιλία χαρακτηριστικών όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η ευτυχία, αντί να είναι αποκλειστικά ατομικά χαρακτηριστικά, προκύπτουν επίσης μέσω μηχανισμών κοινωνικής μετάδοσης. Άλλες μελέτες στα εργαστήρια των Χρηστάκη και Fowler χρησιμοποίησαν πειραματικές μεθόδους για να μελετήσουν τα κοινωνικά δίκτυα, όντας ιδιαίτερα διευρυμένες ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν πολλά και μεγάλα σύνολα δεδομένων και διάφορες προσεγγίσεις. Σε μια ομιλία του στο TED, ο Χρηστάκης συνόψισε τις ευρύτερες συνέπειες του ρόλου των δικτύων στις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Το 2009, η ομάδα του επέκτεινε τη μελέτη των κοινωνικών δικτύων στη γενετική, δημοσιεύοντας στο Proceedings of National Academy of Sciences τη διαπίστωση ότι η θέση του κοινωνικού δικτύου μπορεί να είναι εν μέρει κληρονομική, και συγκεκριμένα ότι η αύξηση του κοινού γενετικού υλικού των διδύμων αντιστοιχεί σε διαφορές των κοινωνικών τους δικτύων. Το 2011, οι Χρηστάκης και Fowler δημοσίευσαν μία ακόμα εργασία με τίτλο «Συσχετισμένοι γονότυποι στα δίκτυα φιλίας», υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι "μεταγονιδιωματικοί" σε σχέση με τους γύρω τους. Περαιτέρω εργασίες σε αυτό το θέμα περιελάμβαναν το «Φιλία και φυσική επιλογή» το 2014. Το 2012, σε ένα άρθρο στo περιοδικό Nature, η ομάδα τους ανέλυσε τα κοινωνικά δίκτυα των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών Hadza, δείχνοντας ότι η δομή του ανθρώπινου κοινωνικού δικτύου φαίνεται να έχει πανάρχαια προέλευση. Ο Χρηστάκης και οι συνεργάτες του έκαναν ένα παρόμοιο έργο με την χαρτογράφηση των δικτύων του λαού Nyangatom το 2016. Η ομάδα του απέδειξε επίσης ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν βαθιά σχέση με την ανθρώπινη συνεργασία. Αυτές οι ιδέες διερευνώνται στο βιβλίο του Προσχέδιο: Οι εξελικτικές ρίζες της καλής κοινωνίας (2019).

Το 2010, οι Χρηστάκης και Fowler δημοσίευσαν ένα έγγραφο (βασισμένο στην εξάπλωση του ιού H1N1 στο Πανεπιστήμιο Harvard το 2009) σχετικά με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων ως «αισθητήρων» για την πρόγνωση επιδημιών. Σε μια άλλη ομιλία του στο TED, ο Χρηστάκης περιγράφει αυτή την προσπάθεια (και την υπολογιστική κοινωνική επιστήμη γενικότερα). Σε μια επόμενη μελέτη, το 2014, τεκμηριώνει τη χρησιμότητα αυτής της προσέγγισης για την πρόβλεψη τάσεων, βασισμένη και πάλι στο "παράδοξο της φιλίας", χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Twitter.

Από το 2010, ο Χρηστάκης και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν ένα ερευνητικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη κοινωνικών δικτύων για τη βελτίωση της υγείας και τη μελέτη άλλων κοινωνικών φαινομένων —όπως, τη διευκόλυνση της υιοθέτησης καινοτομιών στον τομέα της δημόσιας υγείας στον αναπτυσσόμενο κόσμο (το οποίο δημοσιεύθηκε το 2015) ή τη χρησιμότητα αυτόνομων παραγόντων ("bots" τεχνητής νοημοσύνης) στη βελτιστοποίηση του συντονισμού ομάδων στο Διαδίκτυο (το οποίο δημοσιεύθηκε το 2017).

Το άρθρο τού 2017 για τα bots έδωσε αφορμή για ένα ερευνητικό πρόγραμμα σχετικά με "υβριδικά συστήματα" που αποτελούνται από ανθρώπους και μηχανές (οι οποίες διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη) που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν όχι με τις μηχανές αλλά μεταξύ τους. Ο Χρηστάκης ισχυρίστηκε ότι «οι επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων είναι έντονες και εκτενείς, και η πρόοδος ταχεία και ευρεία. Πρέπει να διερευνήσουμε συστηματικά τις επιδράσεις δευτέρας τάξεως και να συζητήσουμε πώς να τις διευθετίσουμε προς κοινό όφελος».

Το εργαστήριο του Χρηστάκη επιχορηγείται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH), από το Πρόγραμμα Pioneer του Ιδρύματος Robert Wood Johnson, από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates και από άλλους οργανισμούς. Το 2019, το εργαστήριό του έλαβε υποστήριξη για να επεκτείνει το έργο του σε μελέτες σεχτικά με την ανθρώπινη μικροβιοτική από το Ίδρυμα Nomis.

Ιατρός

Ο Χρηστάκης ασκεί το επάγγελμα του θεράποντος ιατρού και του συμβούλου παρηγορητικής ιατρικής. Ασχολήθηκε με τους άπορους ασθενείς που βρίσκονταν στο νοσοκομείο του Σικάγου ενόσω υπηρετούσε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου κατά την περίοδο 1995-2001. Κατά το διάστημα αυτό, δραστηριοποιήθηκε επίσης στον μετασχηματισμό των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε εθνικές πολιτικές των ΗΠΑ σχετικά με την περίθαλψη στη δύση της ζωής. Παραδείγματος χάριν, κατέθεσε ενώπιον της ειδικής επιτροπής για τη γήρανση της αμερικανικής Γερουσίας το 2000, σχετικά με τα εμπόδια στη χρήση των κέντρων περίθαλψης, την πρόγνωση και τη σχέση κόστους/οφέλους των κέντρων περίθαλψης.

Από το 2002 έως το 2006, ο Χρηστάκης εργάστηκε ως θεράπων ιατρός στην Υπηρεσία Παροχής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών Παρηγορητικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστόνη. Το 2006, άρχισε να εργάζεται στο νοσοκομείο Mount Auburn. Το 2013, άρχισε να εργάζεται στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Yale.

Έργα

Βιβλία

Το πρώτο βιβλίο του Χρηστάκη, Death Foretold: Prophecy and Prognosis in Medical Care, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Σικάγου (1999).

Το δεύτερο βιβλίο του, Connected: The Surprising Power of Our Social Networks and How They Shape Our Lives, σε συνεργασία με τον James Fowler, κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2009 από τις εκδόσεις Little, Brown & Co. Το βιβλίο βραβεύτηκε ως "Βιβλίο για μια Καλύτερη Ζωή", το 2009, και έχει μεταφραστεί σε 20 γλώσσες. Στα Ελληνικά κυκλοφόρησε με τον τίτλο Συνδεδεμένοι: Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας από τις εκδόσεις Κάτοπτρο. Το βιβλίο εφιστά την προσοχή σε παλαιότερα δημοσιευμένες και αδημοσίευτες μελέτες και φτάνει σε νέα συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση των κοινωνικών δικτύων στην ανθρώπινη υγεία και συμπεριφορά. Σε αυτό, οι Χρηστάκης και Fowler πρότειναν τον κανόνα των «τριών βαθμών επιρροής» για την ανθρώπινη συμπεριφορά, σύμφωνα με τον οποίο η κοινωνική επιρροή του κάθε ατόμου μπορεί να επεκταθεί σε τρεις βαθμούς διαχωρισμού (στον φίλο του φίλου του φίλου).

Το τρίτο βιβλίο του Χρηστάκη, με τίτλο Blueprint: The Evolutionary Origins of a Good Society κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Little, Brown Spark στα τέλη Μαρτίου του 2019. Μπήκε στην λίστα των best sellers της New York Times κατά την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του. Στα Ελληνικά θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κάτοπτρο, με τίτλο Προσχέδιο: Οι εξελικτικές ρίζες της καλής κοινωνίας, στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2019.

Προσωπική ζωή

Είναι παντρεμένος με τη νηπιαγωγό και συγγραφέα Erika Zuckerman με την οποία έχουν αποκτήσει τρία παιδιά.

Παραπομπές

1. «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 13190549X. Ανακτήθηκε στις 5  Μαρτίου 2020.
2. «ORCID Public Data File 2023». ORCID Public Data File 2023. 27  Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10  Νοεμβρίου 2023.
3. «ORCID Public Data File 2023». ORCID Public Data File 2023. 27  Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10  Νοεμβρίου 2023.
4. www.aaas.org/fellows/historic?field_last_name_value=All&field_year_elected=2010&page=3.
5. «Αναγόρευση του Καθηγητή του Yale Nicholas Christakis σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ». iatronet.gr. 6 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Σελίδα του Νίκολας Χρηστάκη στο Πανεπιστημίο Harvard
• Ιστοσελίδα του βιβλίου Συνδεδεμένοι
• Ιστοσελίδα του βιβλίου Προσχέδιο
• Νίκολας Χρηστάκης: «Η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει ό,τι ζούμε» LIFO
• Νίκολας Χρηστάκης: «Δεν συμμερίζομαι τον πανικό για την τεχνητή νοημοσύνη» Η Καθημερινή