Ο μπαγλαμάς, όργανο που έχει συνδεθεί στενά με τη ρεμπέτικη μουσική.
Ο μπαγλαμάς ή μπαγλαμαδάκι, (εκ του τουρκικού bağlama), είναι νυκτό μουσικό όργανο, όπως κι ο ταμπουράς, μετεξέλιξη της αρχαιοελληνικήςπανδούρας[1] και μικρογραφία του μπουζουκιού, που χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή μουσική. Κατά κανόνα έχει τρεις διπλές χορδές. Ο ήχος του μπαγλαμά είναι οξύς. Κάθε χορδή κουρδίζεται μία οκτάβα υψηλότερα από την αντίστοιχη στο μπουζούκι.Ο λόγος που ο μπαγλαμάς έχει μικρότερες διαστάσεις είναι ότι έτσι θα μπορούσαν οι παίκτες να τον κρύψουν εύκολα, αφού απαγορευόταν επί τουρκοκρατίας και μετέπειτα επί δικτατορίας (βλέπε αναφορές Ηλία Πετροπουλου).
Λαογραφία
Πολλά είναι τα ελληνικά λαϊκά τραγούδια που έχουν ώς τίτλο τους τον μπαγλαμά ή αναφέρονται σ΄ αυτό το όργανο. Σημαντικότερα και γνωστότερα εξ αυτών είναι:
«Αχ ο μπαγλαμάς», «Ο Μπαγλαμάς» (Λ. Παπαδόπουλου), «Θα βρω μουρμούρη μπαγλαμά» (Ευτ. Παπαγιαννοπούλου), «Μ΄ αργιλέ και μπαγλαμάδες» (Στ. Περπινιάδη), «Το Μπαγλαμαδάκι» (Καπλάνη), «Μπαγλαμαδάκια» (Θωμαΐδου), «Όταν καπνίζει ο λουλάς» (Μητσάκη), «Της μαστούρας ο σκοπός», «Δεν τελιώνουνε τ'αλάνια» (Τσιτσάνη), «Τη ζούλα μου ανακάλυψαν»(Την κρυψώνα, την καβάτζα) (Σκουρτέλη) , <<Ο Ξεμάγκας (Βαρέθηκα τον αργιλέ) - Ρίτα Αμπατζή (Βαγγέλη Παπαζογλου)>>, «Κανείς εδώ δεν τραγουδά» (Ν. Παπάζογλου), «Καραντουζένι κούρδισα», (μάλλον του Γενίτσαρη), «Νρίγκι-ντρίγκι τα μπαγλαμαδάκια» (Καραμπεσίνη) «Μου σπάσανε το μπαγλαμά» (Πάνος Γαβαλάς) «Μπαγλαμά μου» Κατερίνα Τσιρίδου (Θ.Αστερίου Σπ.Σκορδίλη) κ.ά.
Εκφράσεις
Ο όρος "μπαγλαμάς" χρησιμοποιείται στις ελληνικές δημώδεις εκφράσεις ως χαρακτηρισμό συνήθως ανθρώπου που δεν έχει λόγο..μπέσα.. και για περιπτώσεις που κάνει κακό χωρίς λόγο π.χ. Ρε μπαγλαμά!, ή Α ρε μπαγλαμά![2]
