Μικρή Σόφια

Το προσωνύμιο Μικρή Σόφια ή σπανιότερα Δεύτερη Σόφια^[1] (Βουλγαρικά: Малка София, προφέρεται «Μάλκα Σόφια») χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει σλαβόφωνα χωριά της ιστορικής περιοχής της Μακεδονίας στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα. Οι οικισμοί αυτοί σήμερα είναι εκτός των συνόρων του σύγχρονου βουλγαρικού κράτους.

Ιστορικό πλαίσιο

Βαλκανικοί ανταγωνισμοί

Οι κάτοικοι των περιοχών της Μακεδονίας κατά την διάρκεια των εθνικών ανταγωνισμών και ιδιαίτερα κατά την διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, για να δώσουν έμφαση στο φρόνιμα των κατοίκων συγκεκριμένων οικισμών όπου παρατηρούνταν σημαντική συμμετοχή του ανδρικού πληθυσμού των χωριών στα βουλγαρικά σώματα των κομιτατζήδων και της γενικότερης υποστήριξης τους στην ύπαρξη Βουλγάρων δασκάλων και εξαρχικών ιερέων, παραλλήλησαν τους οικισμούς αυτούς με τη πόλη Σόφια, δηλαδή ως μικρογραφίες της βουλγαρικής πρωτεύουσας.^[2][3][4]

Τριπλή κατοχή και εμφύλιος πόλεμος

Η χρήση του όρου γίνεται στην Ελλάδα και μεταγενέστερα, για να περιγράψουν συχνά τους ίδιους οικισμούς, είτε για την συνεργασία των κατοίκων με τις δυνάμεις κατοχής, είτε αυτές ήταν ιταλικές, γερμανικές ή βουλγαρικές, είτε για την ένταξη αυτών στα αντάρτικα ένοπλα τμήματα της ΣΝΟΦ.^[5][6]

Νεότερα χρόνια

Η χρήση του όρου, εκτός από τους τοπικούς πληθυσμούς της περιοχής της Μακεδονίας, έγινε μεταγενέστερα και από ορισμένες βαλκανικές κυβερνήσεις, σύμφωνα με τις διαφορετικές πολιτικές που επεδίωκαν να προωθήσουν, με σκοπό την αντίκρουση των επιχειρημάτων, κυρίως ιστορικών της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας αρχικά, και της Βόρειας Μακεδονίας μεταγενέστερα, που υποστήριζαν την ύπαρξη σλαβομακεδονικής εθνικής συνείδησης πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την μια πλευρά, η Βουλγαρία για να προωθήσει την πολιτική της σχετικά με το βουλγαρικό φρόνημα των κατοίκων συγκεκριμένων οικισμών, ιδιαίτερα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, και από την άλλη, οι Έλληνες ιστορικοί ως επιχείρημα που τεκμηριώνει αυτήν την άποψη, δηλαδή της μη ύπαρξης σλαβομακεδονικής εθνικής ταυτότητας στις αρχές του 20ου αιώνα.

Οικισμοί

Παραδείγματα τέτοιων οικισμών, για τους οποίους αναφέρεται η χρήση αυτού του όρου κατά την περίοδο των Βαλκανικών Ανταγωνισμών, αλλά και μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι η Βασιλειάδα Καστοριάς^[2][7][8][1], το Καστανόφυτο Καστοριάς,^[1] οι Σαρακηνοί Πέλλας,^[3][9] το Ξινό Νερό Φλώρινας,^[10] η Βεύη Φλώρινας,^[11] το Κιλκίς,^[12] η Πετρούσα Δράμας^[6] και η Βελιγοστή Οχρίδας (Велгощи).^[13]

Άλλες χρήσεις

Σύγχρονη χρήση του όρου έχει γίνει για να αναφερθεί χωριό με πληθυσμό Βουλγάρων Εβραίων στο Ισραήλ, και συγκεκριμένα στο Ακίρ (Akir), έναν από τους πολλούς οικισμούς εποίκων που κτίστηκαν τα τελευταία χρόνια στη περιοχή.^[14][15] Λογοτεχνική αναφορά έχει υπάρξει και για την παραλιακή πόλη Γιάφα του Ισραήλ, που συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό Βούλγαρων Εβραίων μεταναστών μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.^[16]

Υποσημειώσεις και παραπομπές

1. Περικλής Αργυρόπουλος (1984). Ο Μακεδονικός Αγώνας: Απομνημονεύματα. Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου Αίμου. σελ. 379. 
2. Νικόλαος Δημ. Σιώκης, Ο Μακεδονομάχος ιατρός Ιωάννης Αργυρόπουλος (1852-1920), Πρακτικά συνεδρίου για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Παύλου Μελά, Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, σελ. 209
3. (Αγγλικά) Ντάγκλας Ντέικιν, The Greek Struggle in Macedonia^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Θεσσαλονίκη 1966, σελ. 218
4. (Βουλγάρικα) Γεόργκι Δασκάλωφ (Георги Даскалов), Οι Βούλγαροι στη Μακεδονία του Αιγαίου - Μύθος ή Πραγματικότητα: Ιστορική και τη δημογραφική έρευνα (Българите в Егейска Македония - мит или реалност: Историко-демографско изследване) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-16 στο Wayback Machine., εκδ. Макед. науч. инст., 1996, σελ. 197
5. (Αγγλικά) Απόσπασμα: It was a post, a base and a refuge of Bulgarian bands, the centre of all Bulgarian activity -little Sofia. Its inhabitants, Mitropoulos was instrumental in the foundation of SNOF, and collaborated 146 Men at war. Ιωάννης Κολιόπουλος, Plundered loyalties: Axis occupation and civil strife in Greek West Macedonia, 1941-1949^{[νεκρός σύνδεσμος]}, εκδ. Hurst & Company, 1999
6. (Αγγλικά) Stavros Boinodirs, Andros Odyssey - The Return: 1940-1990^{[νεκρός σύνδεσμος]}, εκδ. iUniverse, 2011, σελ. 19, ISBN 1462019943
7. (Αγγλικά) Ιστοσ. B-Info, Αναφορά σχετικά με την μακεδονική κίνηση στην περιοχή της Φλώρινας το 1944 (Report on the Macedonian Movement in Area Florina) Αρχειοθετήθηκε 2009-07-26 στο Wayback Machine., [Αναφορά αξιωματούχου Πάτρικ Έβανς (P. H. Evans) όπως δημoσιεύτηκε στο SEER Μάρτιος-Οκτώβριος 1944, τόμος 69, αρ. 2], Απρίλιος 1991
8. (Αγγλικά) The Slavonic and East European review^{[νεκρός σύνδεσμος]}, τόμος 69, εκδ. School of Slavonic and East European Studies, University of London, 1991, σελ. 302
9. Περικλής Αργυρόπουλος, Ο Μακεδονικός Αγώνας: Απομνημονεύματα^{[νεκρός σύνδεσμος]}, [Αναμνήσεις Κ. Ι. Μαζαράκη - Αινιάνος, Αλέξανδρος Μαζαράκης - Αινιάν], τόμος 199, εκδ. Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου Αίμου, 1984, σελ. 246
10. (Βουλγάρικα) Ντομπρίν Μίχεβ (Добрин Мичев), Οι βουλγαρικές εθνικές υποθέσεις στη νοτιοδυτική Μακεδονία 1941 - 1944 (Българското Национално Дело В Югозападна Македония 1941 – 1944 г.) Αρχειοθετήθηκε 2012-02-27 στο Wayback Machine., Ιστοσ. Promacedonia
11. (Βουλγάρικα) Γεόργκ Μλαντένοβ (Георги Младеновъ), Μακεδονική φωνή από το Πεκίνο (Македонски гласъ отъ Пекингъ), Ημ. 22/01/2005, Περιοδ. Μακεδονο-Βουλγαρική Επιθεώρηση Βαρντάρα (Македоно-Български преглед Вардаръ), [Αρχείο], 3η έκδοση, 2005, ISSN 1201-8163
12. Νίκος Καρβούνης, Ο πόλεμος Ελλάδος και Βουλγαρίας - Εντυπώσεις πολεμιστού^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Σειρά Πολεμική Βιβλιοθήκη Φεξή, εκδ. Εκδοτικός Οίκος Γεωργίου Δ. Φεξή, 1914. σελ. 9
13. (Βουλγάρικα) Μποζιντάρ Ντιμιτρόφ (Божидар Димитров), Δέκα ψέματα του Mακεδονισμού (Десетте Лаги на Македонизмот) Αρχειοθετήθηκε 2004-11-15 στο Wayback Machine., Ιστοσ. Macedonia-Info, [Mέρος 3ο: 6-10], 2004
14. (Αγγλικά) Περιοδικό Time, It Belongs To US Αρχειοθετήθηκε 2012-07-26 στο Wayback Machine., [κλειδωμένο άρθρο], 28/03/1949
15. (Αγγλικά) Απόσπασμα: To reach Latrun-Migdal one passes the village of Akir (which contains so many Bulgarian immigrants that it has been nicknamed " little Sofia ") and the camps of Ekron and Hulda. Από: Israel^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Σειρά Nagel's travel guides, εκδ. Nagel Publishers, 1954
16. (Αγγλικά) Άνταμ Λεμπορ (Adam LeBor), City of Oranges: Arabs and Jews in Jaffa^{[νεκρός σύνδεσμος]}, εκδ. Bloomsbury Publishing, 2012, σσ. 141-142, ISBN 1408827697