Κοσμάς ο Ξένος

Κοσμάς ο Ξένος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	675 (περίπου) ή 706[1] Ιερουσαλήμ[2]
Θάνατος	760 (περίπου) Μαϊουμά
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ορθόδοξη Εκκλησία Καθολικισμός
Eορτασμός αγίου	Πύλη:Ορθοδοξία/Εορτολόγιο/12 Οκτωβρίου και Πύλη:Ορθοδοξία/Εορτολόγιο/14 Οκτωβρίου (Εκκλησία της Ελλάδος)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας συγγραφέας[3] ποιητής[4]
Περίοδος ακμής	8ος αιώνας[5]
Οικογένεια
Θετοί γονείς	Σέργιος του Μανσούρ
Αδέλφια	Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Σχετικά πολυμέσα

Ο Κοσμάς ο επονομαζόμενος και Μελωδός, μοναχός, ποιητής, Μαϊουμά, Ξένος, Ικέτης, Ιεροσολυμίτης, Αγιοπολίτης ή Ασύγκριτος ήταν μοναχός που έζησε τον 8ο αιώνα. Ήταν Θετός αδελφός του Ιωάννη Δαμασκηνού, διαπρεπής επίσκοπος Μαϊουμά Παλαιστίνης και ασματογράφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στα Ιεροσόλυμα περί το 685. Σε μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και υιοθετήθηκε και ανατράφηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον Σέργιο Μανσούρ, τον πατέρα του Ιωάννη Δαμασκηνού, ο οποίος ήταν «υπουργός» οικονομικών του χαλίφη των Αράβων. Διαπαιδαγωγήθηκε από τον λόγιο Καλαβρό μοναχό Κοσμά. Μαζί με τον Ιωάννη Δαμασκηνό εγκαταβίωσε από το 726 στην περιώνυμη μονή του Αγίου Σάββα των Ιεροσολύμων, μελετώντας μαζί του στην πλούσια βιβλιοθήκη της Μονής.

Μαζί αγωνίστηκαν κατά των εικονομάχων. Το 743 (κατ' άλλη άποψη το 735) εξελέγη επίσκοπος Μαϊουμά της Φοινίκης (επίνειο της Γάζας, η αρχαία Ανθηδών). Εκεί πέθανε περί το 740 ή 750-752. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 14 Οκτωβρίου.

Έργα του

Ο Κοσμάς συνέθεσε πλήθος θαυμάσιων ύμνων, το σύνολο σχεδόν των οποίων ενσωματώθηκε στα λειτουργικά βιβλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ψέλνονται μέχρι σήμερα. Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι μερικοί από του ύμνους αυτούς είναι δημιουργήματα του δασκάλου του, Κοσμά , και εσφαλμένα αποδίδονται σε αυτόν. Μερικοί από τους γνωστότερους ύμνους που συνέθεσε είναι:

• Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε, Χριστούγεννα
• Βυθοῦ ἀνεκάλυψε πυθμένα, Θεοφάνια
• Κύματι θαλάσσης, Μεγάλο Σάββατο

Από μορφολογικής άποψης, ο Κοσμάς χρησιμοποιεί στους κανόνες του διάφορες ακροστιχίδες, ενώ τους έχει συνθέσει μόνο στους 7 ήχους (εκτός του πλάγιου α΄). Χρησιμοποιεί ως πηγές του την Αγία Γραφή και την πατερική παράδοση, ενώ το ύφος του προσομοιάζει με αυτό του Ιωάννη Δαμασκηνού, αλλά με ιδιαίτερη προτίμηση σε αρχαϊκούς γλωσσικούς τύπους.

Παραπομπές

1. Catalogue of the Library of the Pontifical University of the Holy Cross. 19388.
2. www.oca.org/saints/lives/2021/10/12/102944-saint-cosmas-the-hymnographer-bishop-of-maiuma.
3. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
4. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
5. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0029059. Ανακτήθηκε στις 8  Ιουνίου 2022.

Πηγές

• Βίος Ιωάννου Δαμασκηνού, κεφάλαιο 8
• Θεοδόσιος Β. Γεωργιάδης, Η Νέα Μούσα : Συνοπτική ιστορική και τεχνική μουσική μελέτη, Εν Σταμπουλ, Τύποις Μάρκου Δημητριάδου, 1936.
• Τ. Καλογερόπουλου, Λεξικό της Ελληνικής Μουσικής
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμ. 30ός, σελ. 303
• Δετοράκης Θεοχάρης, Κοσμάς Μελωδός, Βίος και έργο Αρχειοθετήθηκε 2021-04-13 στο Wayback Machine., ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΒΛΑΤΑΔΩΝ 28, Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1979.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Εκκλησία της Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2010-12-06 στο Wayback Machine.
• gonia.gr