Ο Ιωάννης Α΄ Αλβέρτος (πολων.: Jan I Olbracht, 27 Δεκεμβρίου 1459 - 17 Ιουνίου 1501), από τον Οίκο των Γιαγκελλόνων, ήταν βασιλιάς της Πολωνίας (1492-1501) και δούκας του Γκλόγκουφ (1491-1498).
Νεανική ζωή και διαδοχή
Ήταν ο τρίτος γιος του Καζίμιρ Δ΄, βασιλιά της Πολωνίας και μεγάλου δούκα της Λιθουανίας, και της συζύγου του Ελισάβετ των Αψβούργων, κόρης του Αλβέρτου Β΄ δούκα της Αυστρίας και βασιλιά της Ουγγαρίας, Βοημίας, Γερμανίας.
Όταν ήταν διάδοχος διακρίθηκε κερδίζοντας εξαίρετη νίκη εναντίον των Τατάρων το 1487. Το 1490 οι Ούγγροι ευγενείς του πρότειναν το στέμμα, αλλά τελικά εκλέχθηκε ο μεγαλύτερος αδελφός του Βλαδίσλαος Β΄. Το 1492 απεβίωσε ο πατέρας του και τον διαδέχθηκε ως βασιλιάς της Πολωνίας, χάρη στην παρέμβαση του αδελφού του Φρειδερίκου αρχιεπισκόπου της Κρακοβίας, ο οποίος και ετέλεσε τη στέψη.
Η Λιθουανία δεν περιλαμβανόταν στην εξουσία του και τα έσοδά του εξαρτιόταν από τις τοπικές συνελεύσεις (sejmiks) των τοπικών ευγενών (szlachta), που τον επιδοτούσαν όσο ήταν υποταγμένος σε αυτούς.
Σχέδια εναντίον των Τούρκων
Ο Ιωάννης Α΄ Αλβέρτος φιλοδοξούσε να γίνει αρχηγός των Χριστιανών εναντίον των Οθωμανών. Τον δυσκόλευε ο Μαξιμιλιανός Α΄ των Αψβούργων, που συμμάχησε με τον εχθρό του Ιβάν Γ΄ της Μόσχας. Ο υποτελής του Στέφανος Γ΄ οσποδάρος της Μολδαβίας δέχθηκε επίθεση των Οθωμανών και ζήτησε τη βοήθεια του επικυριάρχου του. Τότε ο Ιωάννης Α΄ Αλβέρτος συμφώνησε το 1494 με τον αδελφό του Βλαδίσλαο Β΄ της Ουγγαρίας και τον Ιωάννη-Κικέρωνα Χοεντσόλερν εκλέκτορα του Βρανδεμβούργου να επιτεθούν.
Το 1496 συγκέντρωσε 80.000 άνδρες. Ο στρατός μπήκε στη Μολδαβία όχι ως ελευθερωτής, αλλά ως εχθρός και αφού δεν κατάφερε την πολιορκία της Σουκεάβα, ηττήθηκε στον Δρυμό του Κοσμίν. Η αποτυχία φαίνεται να ήταν η απειθαρχία των τοπικών ευγενών (szlachta) και ο Ιωάννης Α΄ Αλβέρτος μετά την επιστροφή, κατάσχεσε εκατοντάδες κτήματά τους.
Όταν ο Φρειδερίκος Βέττιν, νέος μέγας μάγιστρος των Τευτόνων ιπποτών, αρνήθηκε να αποδώσει φόρο τιμής στον βασιλιά της Πολωνίας, ο Ιωάννης Α΄ Αλβέρτος τον ανάγκασε να το κάνει. Θα τους ταπείνωνε περισσότερο, αλλά ξαφνικά απεβίωσε το 1501 άτεκνος. Τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Αλέξανδρος.
Πρόγονοι
Αναφορές
- V. Czerny. The Reigns of Jan Olbracht and Aleksander Jagiellon. Kraków, 1882. (in Polish)Public Domain This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
