Εξώμβουργο

Συντεταγμένες: 37°34′38″N 25°10′3″E

Εξώμβουργο
Χώρες	Ελλάδα
wikidata (π • σ • ε )

Το Εξώμβουργο ή Εξώμπουργκο είναι βουνό στο νησί της Τήνου. Έχει τραχιά εμφάνιση, σε αντίθεση με τα άλλα βουνά στις Κυκλάδες^[1] και είναι ο τόπος ενός ερειπωμένου βενετσιάνικου φρουρίου και πόλης.

Το Εξώμβουργο δεν είναι το ψηλότερο βουνό του νησιού -αυτό είναι ο Τσικνιάς- αλλά βρίσκεται σε κεντρική τοποθεσία, περιστοιχισμένο από πολλά χωριά όπως ο Τριπόταμος και ο Φαλατάδος και μπορεί να αναρριχηθεί από πολλά από αυτά. Η διαδρομή από την Ιερά Καρδία του Ιησού διαρκεί περίπου 20 λεπτά. Ο πρώην δήμος Εξωμβούργου μοιράζεται το όνομά του με το βουνό.

Αρχαία Ιστορία

Ερείπια που χρονολογούνται από την εποχή του χαλκού έχουν βρεθεί κοντά στο Εξώμβουργο^[2] και ερείπια της γεωμετρικής περιόδου και του 5-6ου αιώνα π.Χ. έχουν εντοπιστεί σε αρχαιολογικές ανασκαφές στους νότιους πρόποδες του βουνού^[3] συμπεριλαμβανομένου ενός ναού της Δήμητρας.^[4] Ένας μεγάλος τοίχος από μια Ιωνική πόλη που χρονολογείται από το 1100 π.Χ. βρίσκεται νοτιοδυτικά του Εξωμβούργου.^[2][5] Τον 4ο αιώνα π.Χ., το διοικητικό κέντρο του νησιού επέστρεψε από το Εξώμβουργο προς την ακτή.^[5]

Φρούριο και πόλη

Απεικόνηση της ακρόπολης στην Τήνο από τον Όλφερτ Ντάπερ το 1703

Υπό βυζαντινή κυριαρχία χτίστηκε στο βουνό ένα φρούριο, το οποίο αργότερα ονομάστηκε από τους Ενετούς Castello di Santa Elena παίρνοντας το όνομα από ένα παρεκκλήσι στη κορυφή, και το Εξώμβουργο λειτουργούσε ως πρωτεύουσα του νησιού.^[5][6]

Το βουνό ήταν η τοποθεσία ενός φρουρίου και μιας πόλης που λειτουργούσε ως διοικητικό κέντρο του νησιού από το 1207, όταν το νησί, μαζί με την Άνδρο, τη Σκιάθο, τη Σκόπελο και τη Σκύρο, έγιναν φέουδα των Βενετών αδελφών Ιερεμία και Ανδρέα Γκίζι ακολουθόντας τον διαμελισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης κατά την Τέταρτη Σταυροφορία.^[7]

Το 1390, μετά το θάνατο του Βαρθολομαίου Β΄ Γκίζι, η Βενετική Δημοκρατία ανέλαβε τον άμεσο έλεγχο και οχύρωσε περαιτέρω το βουνό.^[8] Το νησί έπεσε στα χέρια του οθωμανού ναυάρχου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537 αλλά ανακαταλήφθηκε από τους Βενετούς το 1538. Το φρούριο επεκτάθηκε περαιτέρω ώσπου εμφανίστηκαν και προμαχώνες μήκους 600 μ. και πύργοι στραμμένοι προς όλες τις κατευθύνσεις. Σε αυτή την εποχή η πόλη μέσα στο κάστρο είχε πληθυσμό 1.000-2.000 κατοίκων και περιείχε 677 σπίτια, 5 εκκλησίες και μερικές αποθήκες και ταμιευτήρες.^[6]

Το 1570 ισχύς 8.000 οθωμανικών στρατευμάτων και αρκετών κανονιών, διοικούμενη από τον Τζάνουμ Πασά, πολιόρκησε το βουνό, αλλά αποκρούστηκε επιτυχώς. Περαιτέρω αποτυχημένες προσπάθειες για την πολιόρκηση του φρουρίου έγιναν το 1655, 1658, 1661 και 1684.^[5][7] Από το 1700 οι οχυρώσεις δεν ήταν σε καλή κατάσταση και το φρούριο ήταν επανδρωμένο μόνο από 14 στρατιώτες.^[9] Οι Βενετοί παρέμειναν υπεύθυνοι μέχρι το 1715 κατά τον τελευταίο βενετοτουρκικό πόλεμο, πολύ καιρό αφότου είχαν πέσει οι υπόλοιπες Κυκλάδες στους Τούρκους, ανακαταλήφθηκε από τουρκική δύναμη 65 πολεμικών πλοίων και 74 οπλιταγωγών που μετέφεραν 25.000 στρατιώτες. Παρά το γεγονός ότι το φρούριο θεωρούταν ακατάκτητο^[7] και φαινόταν ασφαλές έναντι των εισβολέων, ο διοικητής του φρουρίου διαπραγματεύτηκε όρους και παραδόθηκε. Οι όροι επέτρεψαν σε όλους τους Βενετούς στο νησί να φύγουν, με τους Έλληνες αναγκασμένους να παραμείνουν.^[9] Ο διοικητής και οι αξιωματικοί του κατηγορήθηκαν για «προδοσία κατόπιν δωροδοκίας» από τη Βενετική Δημοκρατία και καταδικάστηκαν σε θάνατο διά κατάποσης υγρού αργύρου^[10]/έχοντας υγρό άργυρο χυμένο στο σώμα τους.^[9] Ο Μπερνάρντο Μπάλμπι, ο πρύτανης (κυβερνήτης) του νησιού, μεταφέρθηκε στη Βενετία και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για δειλία. Οι Οθωμανοί σχεδόν αποδόμησαν το φρούριο και την πόλη μέσα σε αυτό σε διάστημα 3 ημερών.^[6][7]

Η πόλη στο βουνό ήταν προηγουμένως γνωστή ως Τήνος (Tine ή Tino στους Βενετούς) με την σημερινή πόλη να ήταν προηγουμένως γνωστή ως Άγιος Νικόλαος.^[7] Η ονομασία Εξώμβουργο θα πει «έξω από το βούργο»^[11]

Χάρτης της νήσου Τήνου που δημιουργήθηκε το 1597 από τον Βενετό Τζιάκομο Φράνκο που δείχνει την ακρόπολη

Παραπομπές

1. «Tinos Greece Tinos Greece». dodekanissaweb.gr. 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
2. «Νήσος Τήνος». hellas.teipir.gr. 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
3. «Exobourgo: Information». tinos-tinos.com. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
4. «odyssey: Travel/Tinos, Isle of Miracles». odyssey.gr. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
5. «Tinos». crossroadsinn.gr. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2012. 
6. «The Exomvourgo-Some History». catholic.gr. 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2012. 
7. «Tino». romeartlover.tripod.com. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
8. «Tinos». all4yachting.com. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2012. 
9. Morris, Jan (1990). The Venetian Empire: A Sea Voyage. Penguin UK. ISBN 0141938021. (ISBN 9780141938028). 
10. «TINOS ISLAND: THE OFFICIAL TRAVEL GUIDE - MUNICIPALITY OF TINOS». tinos.gr. 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
11. «odyssey: Travel/Tinos, Isle of Miracles». odyssey.gr. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012.