Ο Παύλος Φύσσας (Πέραμα, 10 Απριλίου 1979 – Κερατσίνι, 18 Σεπτεμβρίου 2013) γνωστός και ως Killah P ή Dogo Argentino, ήταν Έλληνας αντιφασίστας και καλλιτέχνης της ραπ. Δολοφονήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013, στο Κερατσίνι, από τον Γιώργο Ρουπακιά, μέλος της νεοναζιστικήςεγκληματικής οργάνωσης, Χρυσή Αυγή.[1][2] Η δολοφονία αποδόθηκε σε πολιτικά κίνητρα, οι ανακρίσεις ενέπλεξαν και άλλα μέλη της Χρυσής Αυγής και ήταν η αφορμή για περαιτέρω έρευνες για ποινικά αδικήματα και τη σύσταση εγκληματικής οργάνωσης στην οποία εμπλέκονται μέλη και ηγετικά στελέχη του κόμματος. Στην εξέλιξη των ερευνών, μεταξύ των προφυλακισμένων συμπεριλήφθηκαν και βουλευτές της Χρυσής Αυγής. Η υπόθεση της ανθρωποκτονίας του Φύσσα συνεκδικάστηκε μαζί με άλλες υποθέσεις στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Στις 7 Οκτωβρίου 2020, κρίθηκε ένοχος ο Γιώργος Ρουπακιάς, μαζί με άλλα 15 ηγετικά και άλλα μέλη της Χρυσής Αυγής, η οποία χαρακτηρίστηκε ομόφωνα από το δικαστήριο εγκληματική οργάνωση.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 2013, ο Παύλος Φύσσας, συνοδευόμενος από τη σύντροφό του, βρισκόταν σε μια καφετέρια[3] και μαζί με άλλα 8-10 άτομα παρακολουθούσαν αγώνα ποδοσφαίρου που έπαιζε ο Ολυμπιακός με την Παρί Σεν Ζερμέν. Στην ίδια καφετέρια ήταν, μεταξύ άλλων, μια παρέα ακόμα δυο-τριών ατόμων. Σύμφωνα με την προανάκριση, υπήρξε ένταση ανάμεσα στις δύο παρέες.[4] Στη συνέχεια, η δεύτερη παρέα άρχισε να καλεί ενισχύσεις.[5]
Μέλος της δεύτερης παρέας, ήταν ο Ιωάννης Άγγος, υπεύθυνος ασφάλειας της Τοπικής Οργάνωσης Νίκαιας της Χρυσής Αυγής που, σύμφωνα με την απολογία του στις ανακρίτριες, κάλεσε τον ιεραρχικά ανώτερό του, υπεύθυνο πολιτικής δράσης της ΤΟ, Καζαντζόγλου και τον πληροφόρησε για την παρουσία του Φύσσα και της παρέας του στην καφετέρια. Σύμφωνα με τον πυρηνάρχη Νίκαιας της ΧΑ, Γιώργο Πατέλη, ο Καζαντζόγλου του τηλεφώνησε λίγα λεπτά αργότερα. Γύρω στις 23:30 ο Πατέλης έστειλε, μέσω υπολογιστή, σε κινητά τηλέφωνα μελών της ΧΑ από τη Νίκαια το γραπτό μήνυμα: «Όλοι τώρα τοπική. Όσοι είσαστε κοντά. Δεν θα περιμένουμε μακρινούς. Τώρα». Από τις 23:26 ως τις 23:50, ο Πατέλης επικοινώνησε επτά φορές τηλεφωνικά με το βουλευτή της ΧΑ και περιφερειάρχη Πειραιά, Γιάννη Λαγό.[6] Σε ομιλία του, στα γραφεία της ΤΟ Νίκαιας το καλοκαίρι του 2012, ο Πατέλης ενημέρωσε τους συγκεντρωμένους Χρυσαυγίτες ότι, μόνο εάν λάβει την έγκριση του Λαγού, θα στείλει γραπτά μηνύματα για τη συγκρότηση μιας ομάδας Χρυσαυγιτών που θα πάει να «καθαρίσει» το πανηγύρι στην Παναγίτσα της Νίκαιας λέγοντας ότι «Δε θα μείνει τίποτα όρθιο. Τίποτα! Ό,τι κινείται, σφάζεται».[7][8][9]
Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε η Ελληνική Αστυνομία την επομένη της δολοφονίας, στις 23:57:42 δέχθηκε κλήση ότι μια ομάδα 50 ατόμων με ρόπαλα είχε συγκεντρωθεί στη συμβολή των οδών Ιφιγένειας και της λεωφόρου Παναγή Τσαλδάρη στο Κερατσίνι και κατευθυνόταν σε κατάστημα-καφετέρια με την επωνυμία Κοράλι. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ, στις 23:59:19 ανατέθηκε σε μια ομάδα 8 αστυνομικών της ομάδας ΔΙΑΣ να μεταβούν στο σημείο. Οι αστυνόμοι μετέβησαν στην καφετέρια, έξω από την οποία βρισκόταν πλήθος 30 ατόμων.[4] Σύμφωνα με τα πορίσματα μίας έρευνας του ερευνητικού κέντρου Forensic Architecture του πανεπιστημίου Goldsmiths του πανεπιστημίου του Λονδίνου, που συγχρόνισε υλικό από κάμερες ασφαλείας της περιοχής και ηχητικά σήματα της ΕΛ.ΑΣ και του ΕΚΑΒ, η πρώτη κλήση στην ομάδα ΔΙΑΣ έγινε στις 23:54:14 και τέσσερις μοτοσικλέτες με αστυνομικούς, οι ομάδες 408-01 «Κερατσίνι» και 410-01 «Πέραμα», έφτασαν στο σημείο στις 23:58:11.[10][11]
Ο επικεφαλής της ομάδας ΔΙΑΣ έστειλε σήματα στα κεντρικά της αστυνομίας ότι στο σημείο βρίσκονταν «γύρω στα 20 άτομα της Χρυσής Αυγής» που τους είπαν πως «είχαν μια διαμάχη με κάτι άτομα του γνωστού χώρου» και ότι οι αστυνομικοί προσπαθούσαν «να κατευνάσου[ν] τα πνεύματα» και έπειτα ότι διέκρινε ότι «υπάρχουν και κάτι σιδερομπουνιές και κάτι ρόπαλα». Σε επόμενο σήμα είπε ότι έβλεπαν άτομα της ΧΑ να «κυνηγάνε έτερα άτομα επί της Τσαλδάρη [...] για να τους πιάσουν».[12] Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ, κάποια από τα άτομα της Χρυσής Αυγής άρχισαν να τρέχουν προς την οδό Παναγή Τσαλδάρη, όπου είχαν συγκεντρωθεί περίπου 60 άτομα. Εκεί οι αστυνόμοι είδαν τον Φύσσα αιμόφυρτο, με τραύματα από μαχαίρι στο στήθος[13] και όσο είχε ακόμη τις αισθήσεις του υπέδειξε τον Ρουπακιά ως το δράστη της επίθεσης, τον οποίο και συνέλαβαν.[4] Το μαχαίρι το είχε πετάξει κοντά στο αυτοκίνητό του. Όπως προέκυψε από την προανάκριση, ο δράστης δεν βρισκόταν αρχικά στο κατάστημα.[εκκρεμεί παραπομπή] Σύμφωνα με την ιατροδικαστή που πραγματοποίησε τη νεκροτομή, ο Ρουπακιάς μαχαίρωσε τον Φύσσα με τρεις μαχαιριές, μία στο μηρό και δύο στον θώρακα, οι οποίες ήταν θανατηφόρες·[14] Ο Φύσσας έφερε τραύματα σε δύο ζωτικά όργανα, τον αριστερό πνεύμονα και την καρδιά.[15] Στο κινητό τηλέφωνο του Καζαντζόγλου, που βρέθηκε στο αυτοκίνητο του Ρουπακιά και κατασχέθηκε, υπήρχε το μήνυμα του Πατέλη.[6]
Ο Φύσσας μεταφέρθηκε στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας, όπου και διαπιστώθηκε ο θάνατός του.[4] Ενώ ήταν ήδη κρατούμενος, ο Ρουπακιάς επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον πυρηνάρχη της ΤΟ Νικαίας, Γιώργο Πατέλη, ο οποίος στην συνέχεια ενημέρωσε τηλεφωνικά το βουλευτή Πειραιά και τοπικό περιφερειάρχη της ΧΑ Γιάννη Λαγό.[16][17] Στις 00:37 ο αρχηγός της ΧΑ, Νίκος Μιχαλολιάκος, έστειλε ένα SMS στο Λαγό, ο οποίος κάλεσε το Μιχαλολιάκο και στη συνέχεια τον Πατέλη, ο οποίος έπειτα επικοινώνησε πάλι τηλεφωνικά με το Ρουπακιά τρεις φορές.[16] Ένας φίλος του Μιχαλολιάκου, που το βράδυ της επίθεσης σε αφισοκολλητές του ΠΑΜΕ στο Πέραμα στις 12 Σεπτεμβρίου του είχε στείλει ένα γραπτό μήνυμα όπου αναφερόταν «Αδερφέ μου, ν' αγιάσουν τα χεράκια τους..!! Freikorps!», του έστειλε στις 00:39 της νύχτας της δολοφονίας Φύσσα το μήνυμα «Γουστάρω, γουστάρω, γουστάρω ΧΑ ελληνικό Σεπτέμβριο!!!».[18]
Παύλος Φύσσας
Ο πατέρας του δούλευε στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Περάματος.[19] Ο Φύσσας μετά το σχολείο είχε δουλέψει και αυτός σε παρόμοιες εργασίες από το 1998 μέχρι το 2003 και ανήκε στο Συνδικάτο του Μετάλλου, ενώ στη συνέχεια είχε ασχοληθεί πιο ενεργά με τη μουσική.[20]
Από την ηλικία των 18 ετών είχε γνωριστεί με μέλη της Freestyle Productions, εταιρείας παραγωγής low bap μουσικής με έδρα το Πέραμα. Το καλλιτεχνικό του όνομα Killah P σήμαινε, σύμφωνα με τον ίδιο, «Killah Past - Δολοφόνος του παρελθόντος» και το πήρε όταν αποχώρησε από την Freestyle Productions, χωρίς να χάσει ποτέ επαφή με τους κύκλους του low bap μέχρι και την δολοφονία του. Είχε συμμετάσχει σε δισκογραφικές συλλογές και είχε κάνει αρκετές ζωντανές εμφανίσεις στην Αθήνα και την περιφέρεια. Συνεργάστηκε με γνωστούς χιπ χοπ καλλιτέχνες όπως ο Δημήτρης Μεντζέλος από τα Ημισκούμπρια, μαζί με τον οποίο δημιούργησε βίντεο με τίτλο «Κρίση», και τον Λόγο Απειλή.[21] Δεν ενδιαφερόταν για την εμπορική διάθεση της μουσικής παραγωγής του, η οποία διανεμόταν ελεύθερα στο ίντερνετ.[22] Τον Φεβρουάριο του 2012, είχε εμφανιστεί σε τηλεοπτική εκπομπή σχετικά με παρουσίαση μουσικής εκδήλωσης.[23]
Μέσω της μουσικής του μιλούσε για την στάση που ακολουθούσε στην ζωή του, για πρόσφυγες, μετανάστες, για τη βία του κατεστημένου, για τη δολοφονία τουΑλέξανδρου Γρηγορόπουλου το 2008 και του Κάρλο Τζουλιάνι, διαδηλωτή στη Γένοβα το 2001. Δεν ανήκε σε καμία παράταξη, αλλά είχε αναπτύξει αντιφασιστική δράση.[20][24] Ο πατέρας του Παύλου Φύσσα δήλωσε ότι ο γιος του δεν ανήκε ποτέ πουθενά πολιτικά, καταγγέλλοντας την πολιτική του εκμετάλλευση.[25]
Δισκογραφία
Ηλιοκαλέσματα (2002)
Υπόγειος σύνδεσμος (2004) - μαζί με τον DJ Stigma
Τριπλή Απειλή (2005) μαζί με τους Μέγας και Zara Lee
Το 2021,[26] οι επιστήμονες Γκέλης και Πάνου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έδωσαν τα ονόματα του Παύλου Φύσσα και του Ζακ Κωστόπουλου αντίστοιχα, σε δύο νέους φωτοσυνθετικούς μικροοργανισμούς κυανοβακτηρίων που ανακάλυψαν: Speos fyssasii και Iphianassa zackieohae, ώστε τα δύο πρόσωπα να περάσουν στην αθανασία μέσω της επιστήμης.[27]
Γιώργος Ρουπακιάς
Ο φυσικός αυτουργός της δολοφονίας, ο 45χρονος Γιώργος Ρουπακιάς, γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε με τη γιαγιά του και την ετεροθαλή αδερφή του, μακριά από τους γονείς του που ήταν μετανάστες στη Γερμανία. Ο ίδιος δεν σπούδασε και δεν απέκτησε ιδιαίτερη κατάρτιση. Με τη σύζυγό του Μαργαρίτα είχαν μία κόρη και έναν γιο, που το 2013 ήταν πάνω από 15 ετών. Ο Ρουπακιάς απασχολούνταν σε μαγαζί φίλου του στην ιχθυόσκαλα Κερατσινίου σε βαριές δουλειές, κυρίως μεταφορικές. Λίγο καιρό πριν τη δολοφονία εργαζόταν σε εταιρία υγρών καυσίμων, από όπου είχε απολυθεί.[28]
Ο ίδιος στην απολογία του για τη δολοφονία ισχυρίστηκε ότι είχε χαλαρή σχέση με τη Χρυσή Αυγή, η πρώτη του επαφή με το κόμμα έγινε από τις αρχές Οκτωβρίου του 2012, δεν είχε εγγραφεί ποτέ επίσημα ως μέλος της και δεν είχε αντιληφθεί κάτι σχετικό με την ναζιστική ιδεολογία.[29][30] Επίσης ισχυρίστηκε ότι ήταν οργανωμένος στην ΚΝΕ από τα 13 ως τα 17 του χρόνια.[31] Η Χρυσή Αυγή αρνήθηκε ότι έχει οποιαδήποτε σχέση με τον Ρουπακιά.
Από έρευνες όμως φέρεται να είχε στενή σχέση με ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής, και συμμετείχε σε πολλές δραστηριότητές της.[32] Σε βίντεο του Ιουλίου του 2012 από τον Άγιο Παντελεήμονα, που είχε αναρτήσει στο διαδίκτυο η ΧΑ, διακρίνεται ο Ρουπακιάς ως μέλος ομάδας χρυσαυγιτών από τη Νίκαια που συμμετείχαν με επικεφαλής τον βουλευτή της ΧΑ Ηλία Παναγιώταρο στην περιφορά της εικόνας του αγίου.[33] Καταθέσεις στους ανακριτές εντάσσουν τον Ρουπακιά στην ηγετική ομάδα της τοπικής οργάνωσης Χρυσής Αυγής Νίκαιας.[34] Σε κατάλογο των «πυρηναρχών» και των υπεύθυνων των οικονομικών των τοπικών οργανώσεων της ΧΑ που βρέθηκε τον Οκτώβριο του 2013 μετά από έρευνα του ΣΔΟΕ στο σπίτι της λογίστριας της Χρυσής Αυγής ο Ρουπακιάς αναφερόταν ως αναπληρωτής οικονομικός υπεύθυνος της οργάνωσης της Νίκαιας δίπλα στον Γιώργο Πατέλη, επικεφαλής των «ταγμάτων εφόδου» στην περιοχή,[35] ενώ σε τηλεφωνική του συνομιλία δυο μέρες μετά τη δολοφονία ένα στέλεχος της ΧΑ ανέφερε ότι εκείνος είχε βάλει το Ρουπακιά «στις ομάδες ασφαλείας».[36] Ο ίδιος σε άλλη συνομιλία του ανέφερε ότι ο Ρουπακιάς λάμβανε μισθό 600 ευρώ από τη Χρυσή Αυγή.[37] Τον Ιούνιο του 2013 ο Ρουπακιάς επισκέφθηκε μαζί με πενήντα περίπου χρυσαυγίτες από τη Νίκαια την Τ.Ο. της Χ.Α. στη Σπάρτη, όπου εκφώνησε ομιλία ως εκπρόσωπος της Τ.Ο. Νίκαιας.[38][39] Τον Αύγουστο του 2013 συμμετείχε σε μία κατασκήνωση της ΧΑ κοντά στον ποταμό Νέδα, η οποία είχε οργανωθεί με εντολή του Γιάννη Λαγού και περιλάμβανε στρατιωτικού τύπου γυμνάσια και ιδεολογική κατήχηση στα ναζιστικά ιδεώδη της ΧΑ, στην οποία παρίστατο και ο Ρουπακιάς.[40][41] Σε βίντεο από μία νυχτερινή τελετή ορκωμοσίας νέων μελών της ΧΑ ο Ρουπακιάς ήταν ένας από τα τέσσερα στελέχη του πυρήνα της ΧΑ Νίκαιας ενώπιον των οποίων ορκίζονταν και χαιρετούσαν ναζιστικά τα δόκιμα μέλη της ΧΑ.[41] Στις 15 Σεπτεμβρίου ο Ρουπακιάς ταξίδεψε μαζί με άλλα μέλη της τοπικής οργάνωσης Νίκαιας της ΧΑ στο Μελιγαλά της Μεσσηνίας όπου, φορώντας παντελόνι παραλλαγής και μπλούζα με το λογότυπο της οργάνωσης της Νίκαιας, συμμετείχε στο μνημόσυνο για τους νεκρούς της «πηγάδας» τραγουδώντας ύμνους της ΧΑ, προτού μέλη της ΧΑ προπηλακίσουν και εκδιώξουν τον δήμαρχο Οιχαλίας και τον εκπρόσωπο των συγγενών των νεκρών.[42]
Αντιδράσεις
Πολιτικοί φορείς
Το πρωινό μετά τη δολοφονία του Φύσσα η ΑΝΤΑΡΣΥΑ εξέδωσε ανακοίνωση για τον θάνατό του, αποκαλώντας τον δολοφόνο του φασίστα και κατηγορώντας τη Χρυσή Αυγή για το συμβάν,[43][44] ενώ το μέλος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ Πέτρος Κωνσταντίνου μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό δήλωσε πως η επίθεση έγινε παρουσία αστυνομικών της ομάδας ΔΙΑΣ και κάλεσε σε «δυναμικές αντιδράσεις» για να τεθεί τέρμα στην «πλήρη ασυλία της Χρυσής Αυγής».[45][46] Το αντιεξουσιαστικό στέκι του Κερατσινίου "Ρεσάλτο" κάλεσε σε συγκέντρωση στο σημείο της δολοφονίας στηλιτεύοντας την προστασία που απολαμβάνει η Χρυσή Αυγή από τα ΜΜΕ και το πολιτικό προσωπικό. Τη δολοφονία καταδίκασαν όλα τα κόμματα της Βουλής.[13][47] Το Ελληνικό Κοινοβούλιο κράτησε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του νεκρού.[48] Τα ελληνικά κόμματα με ανακοινώσεις τους καταδίκασαν του υπαίτιους της δολοφονίας, την οποία απέδωσαν στη Χρυσή Αυγή.[49] Το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του κάλεσε "το λαό και τη νεολαία να καταδικάσουν μαζικά και αποφασιστικά τη δολοφονία του 34χρονου στο Κερατσίνι από φασίστες της Χρυσής Αυγής" και τα σωματεία των εργαζομένων, τους μαζικούς φορείς "να απομονώσουν τους θρασύδειλους δολοφόνους της ΧΑ και να προστατεύσουν το λαό από το δηλητήριο και τη δράση τους".[50] Η Χρυσή Αυγή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία «καταδίκαζε απερίφραστα το έγκλημα στο Κερατσίνι» και διέψευδε «κατηγορηματικά τους άθλιους συκοφάντες που την εμπλέκουν καθ' οιονδήποτε τρόπο σε αυτό» και προανήγγειλε ότι «θα κληθούν να λογοδοτήσουν» στη Δικαιοσύνη.[51]
Στις 19 Σεπτεμβρίου 2013, η Κυπριακή Βουλή καταδίκασε τη δολοφονία και αποφάσισε να στείλει επιστολή συμπαράστασης στην οικογένεια του Φύσσα,[53] ενώ ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αντώνης Σαμαράς απηύθυνε έκκληση σε τηλεοπτικό διάγγελμά του για ηρεμία και εμφανίστηκε αποφασισμένος να εμποδίσει «τους επιγόνους των ναζί να δηλητηριάζουν την κοινωνική μας ζωή, να εγκληματούν, να τρομοκρατούν και να υποσκάπτουν τα θεμέλια της χώρας που γέννησε τη Δημοκρατία».[54] Την ίδια μέρα αναρτήθηκε στο κανάλι της ΧΑ στο Youtube ένα μήνυμα του Μιχαλολιάκου στο οποίο έλεγε ότι λάμβανε χώρα ένα παράνομο «κυνήγι μαγισσών» εναντίον της Χρυσής Αυγής, η οποία θα συνέχιζε να αντιστέκεται «απέναντι στη λάσπη και τη σκευωρία»,[55][56] ενώ η επίσημη ιστοσελίδα της ΧΑ έκανε λόγο για συμπλοκή με "καθαρά οπαδικά και σίγουρα όχι πολιτικά κίνητρα".[57][58] Ο Μιχαλολιάκος χαρακτήρισε το Ρουπακιά περαστικό από τα γραφεία της ΧΑ.[58]
Διαδηλώσεις και συλλαλητήρια
Με τη διάδοση της είδησης της δολοφονίας συγκεντρώθηκαν στο σημείο περίπου 200-300 άτομα, μέλη αριστερών και αντιεξουσιαστικών συλλογικοτήτων και οργανώσεων, ενώ αριστερές οργανώσεις και το τοπικό αντιεξουσιαστικό στέκι προγραμμάτισαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Αμφιάλη για το επόμενο απόγευμα.[59] Την επομένη της δολοφονίας διοργανώθηκαν μεγάλες διαδηλώσεις συμπαράστασης σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, ενώ επεισόδια έλαβαν χώρα στη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο, τα Χανιά τη Πάτρα, την Ξάνθη και την Καλαμάτα, ιδίως όταν οι διαδηλωτές επιχείρησαν να πλησιάσουν στα γραφεία της Χρυσής Αυγής.[60] Μεγάλο συλλαλητήριο-πορεία με χιλιάδες συμμετέχοντες οργανώθηκε στο Κερατσίνι και τη Νίκαια, η οποία ξεκίνησε από τη συμβολή των οδών Παναγή Τσαλδάρη και Γρηγορίου Λαμπράκη, ενώ υπήρξαν συγκρούσεις ανάμεσα στα ΜΑΤ και διαδηλωτές. Πιο συγκεκριμένα η αστυνομία επιτέθηκε στην πορεία επί της Γρηγορίου Λαμπράκη στο ύψος του Αστυνομικού Τμήματος Κερατσινίου με αποτέλεσμα να την διαλύσει σε δυο μέρη. Ακολούθησε κυνηγητό στους δρόμους της περιοχής που οδήγησε σε 130 προσαγωγές και 34 συλλήψεις. Ένας διαδηλωτής, ο 32χρονος τότε, Γαβριήλ Α. έχασε το μάτι του από παράτυπη ευθύβολη ρίψη δακρυγόνου από αστυνομικούς [61][62]. Με ανακοίνωσή της η πενταμελής επιτροπή ΕΙΝΑΠ του Τζανείου Νοσοκομείου, εξέφρασε την ανησυχία της καθώς από την διαδήλωση προσήχθησαν στο νοσοκομείο 31 διαδηλωτές, όλοι τους με χτυπήματα στο κεφάλι, συμπεριλαμβανομένου ενός ατόμου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση και νοσηλεύεται στην οφθαλμολογική κλινική με ρήξη βολβού από κρότου λάμψης αφού όπως καταγγέλλει τον σημάδεψαν απευθείας στο πρόσωπο και κινδυνεύει με μόνιμη απώλεια της όρασης από τον ένα οφθαλμό. Πριν αρχίσει η πορεία και ενώ είχε μαζευτεί κόσμος, ο Πάνος Καμμένος εμποδίστηκε να κατέβει από το αυτοκίνητό του, ενώ αναφέρεται ότι προπηλακίστηκε.[63] Η αντιφασιστική διαδήλωση στο Κερατσίνι δέχτηκε επίθεση με πέτρες από μια ομάδα ατόμων ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβανόταν ένα άτομο που εμφανίζεται σε φωτογραφίες δράσεων της ΧΑ δίπλα στο Ρουπακιά. Η ομάδα αυτή δρούσε με την ανοχή και την κάλυψη μιας διμοιρίας ΥΑΤ, ο επικεφαλής της οποίας κατόπιν απομακρύνθηκε με απόφαση του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.[64] Επεισόδια σημειώθηκαν και έξω από τη ΓΑΔΑ τα ξημερώματα της Πέμπτης μετά από επίθεση της αστυνομίας στην συγκέντρωση αλληλεγγύης στους προσαχθέντες της πορείας.
Ο Παύλος Φύσσας κηδεύτηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2013 στο νεκροταφείο Σχιστού. Όταν βγήκε το φέρετρο από την εκκλησία ακούστηκαν τα συνθήματα «Το αίμα κυλάει, εκδίκηση ζητάει», «Θάνατος στον φασισμό», ενώ την ώρα της ταφής οι παρευρισκόμενοι τραγουδούσαν στίχους των τραγουδιών του Παύλου Φύσσα.[65]
Μετά από πρόταση ενός φίλου του Φύσσα καλλιτέχνες του ελληνικού χιπ χοπ και του low bap έδωσαν στις 24 Σεπτεμβρίου μία κοινή συνέντευξη τύπου, καταδικάζοντας τον φασισμό.[66]
25 Σεπτεμβρίου 2013: Πορεία στα γραφεία της Χρυσής Αυγής, στην Κατεχάκη για την δολοφονία του Παύλου Φύσσα
Στις 25 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε ένα μεγάλο αντιφασιστικό συλλαλητήριο οργανωμένο από τη ΓΣΕΕ, την ΑΔΕΔΥ και άλλους φορείς και ακολούθησε πορεία προς τα κεντρικά γραφεία της ΧΑ στη Μεσογείων. Ένας από τους αστυνομικούς που βρίσκονταν στην περιοχή του συλλαλητηρίου επικοινωνούσε κρυφά πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το συλλαλητήριο με τον σωματοφύλακα του Μιχαλολιάκου και στέλεχος της ΧΑ ενημερώνοντάς τον για την εξέλιξη της συγκέντρωσης και δίνοντάς του πληροφορίες το σχεδιασμό της αστυνομίας, ενώ την επομένη συζήτησαν την έρευνα που διεξαγόταν για την ύπαρξη πυρήνων της ΧΑ στην Αστυνομία.[67]
Διαδηλώσεις έλαβαν χώρα και εκτός Ελλάδας, στο Παρίσι, την Βαρκελώνη, την Βαλένθια και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.[68] Οργανώθηκαν από Έλληνες μετανάστες και φοιτητικές και αριστερές οργανώσεις.[69]
Κληρονομιά
Ο Φύσσας θεωρείται σύμβολο κατά του φασισμού εντός και εκτός Ελλάδας.[70] Το 2014, έναν χρόνο μετά το συμβάν, τοποθετήθηκε άγαλμα στο σημείο της δολοφονίας,[71] το οποίο έχει βεβηλωθεί πολλές φορές είτε από βανδαλιστές είτε από υποστηρικτές της Χρυσής Αυγής.[72] Τον Οκτώβριο του 2013 το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας, υιοθετώντας αίτημα πολιτών και συλλογικοτήτων, αποφάσισε ομόφωνα να μετονομαστεί η οδός Παναγή Τσαλδάρη σε οδό Παύλου Φύσσα,[73] μετονομασία για την οποία πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση το Νοέμβριο του 2015.[74][75]
Οι αστυνομικοί του περιπολικού Α8-2, που είχαν συλλάβει τον Ρουπακιά, τον παρέδωσαν στο Α.Τ. Κερατσινίου στις 00:25. Η έκθεση παράδοσης και κατάσχεσης του μαχαιριού του Ρουπακιά και η έκθεση σύλληψής του συντάχθηκαν το επόμενο πρωί, αναγράφουν ώρα 7:05 και 7:20 αντίστοιχα και αναφέρουν ως υπεύθυνο για την παράδοση του μαχαιριού και του Ρουπακιά αστυνομικό της ομάδας ΔΙΑΣ.[76] Λίγες ώρες μετά τη δολοφονία ο Ρουπακιάς υποβλήθηκε με εντολή της αστυνομικής διεύθυνσης σε ιατροδικαστική εξέταση κατά την οποία «δεν ανευρέθησαν εξωτερικές κακώσεις (π.χ. αμυχές, μώλωπες, εκχυμώσεις κ.ά.)» ως αποτέλεσμα συμπλοκής με τον Φύσσα, ενώ η τοξικολογική του εξέταση έδειξε ότι ήταν νηφάλιος την ώρα της δολοφονίας.[15][77] Μετά από τρίωρη απολογία του στην Στ΄ ανακρίτρια Πειραιά ο Ρουπακιάς κρίθηκε με τη σύμφωνη γνώμη εισαγγελέα προφυλακιστέος το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2013 και προγραμματίστηκε η μεταφορά του στις φυλακές Κορυδαλλού.[78] Λόγω αποδοκιμασιών των κρατουμένων του Κορυδαλλού, παρέμεινε για λόγους ασφαλείας στα κρατητήρια της ΓΑΔΑ,[79] ενώ λίγες μέρες αργότερα μεταφέρθηκε στις φυλακές του Μαλανδρίνου.[80] Κανένας δικηγόρος του Δικηγορικού Συλλόγου του Πειραιά δεν δέχτηκε να αναλάβει την υπεράσπιση του Ρουπακιά και αναζητήθηκε δικηγόρος από την Αθήνα.[78] Από το Μάρτιο του 2016 βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό.[40]
Γύρω στις 10:00 το πρωί της επομένης της δολοφονίας πραγματοποιήθηκαν αστυνομικές έρευνες παρουσία εισαγγελέα και βουλευτών της ΧΑ στα γραφεία της ΧΑ στη λεωφόρο Μεσογείων, αλλά και στον σταθμό Λαρίσης και σε άλλες περιοχές της Αττικής.[81][82] Στους χώρους των γραφείων της τοπικής οργάνωσης της ΧΑ στον Πειραιά βρέθηκε ένα πτυσσόμενο κλομπ και ο υπεύθυνός τους συνελήφθη με την αυτόφωρη διαδικασία για παράβαση του νόμου περί όπλων.[16][83] Ο βουλευτής της ΧΑ Γιάννης Λαγός επικοινώνησε με το «σωματοφύλακα» του Μιχαλολιάκου, Δεβελέκο, ζητώντας του να «καθαρίσει», προτού έρθει η αστυνομία, το σπίτι του συλληφθέντα,[16][84] διαμαρτυρόμενος για την εύρεση του κλομπ, παρότι ο ίδιος είχε ενημερώσει από τις 5:30 το πρωί.[16] Σε ηχητική καταγραφή τηλεφωνικής συνομιλίας το μεσημέρι της ίδιας μέρας ακούγεται ο Λαγός μαζί με τον Μιχαλολιάκο και τον Κασιδιάρη να συμβουλεύουν ένα στέλεχος της ΧΑ, το Σωτήρη Δεβελέκο, να ισχυριστεί ότι δεν γνωρίζει το Ρουπακιά, εάν κληθεί από τις αρχές.[85][86][87]
Σε τηλεοπτική συνέντευξή του που προβλήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου ο Μιχαλολιάκος, ερωτώμενος για το αν έχουν κλείσει τα γραφεία της ΤΟ της Νίκαιας, απάντησε αποφατικά, λέγοντας ότι πρόκειται για "μια συνήθ[η] Τοπική Οργάνωση της Χρυσής Αυγής".[88]
Στις 20 Σεπτεμβρίου ροπαλοφόρα μέλη της ΧΑ συγκεντρώθηκαν κοντά στην Αστυνομική Διεύθυνση Εύβοιας στη Χαλκίδα. Η τοπική αστυνομική δύναμη δεν ανέλαβε κάποια δράση και δεν ενημέρωσε σχετικά το Αρχηγείο της ΕΛΑΣ.[89] Ακολούθως, δύο ανώτατοι αξιωματικοί της ΕΛΑΣ υπέβαλαν την παραίτησή τους για προσωπικούς, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, λόγους,[90] ενώ τέθηκαν σε διαθεσιμότητα και άλλοι αξιωματικοί, που εμπλέκονταν στην υπόθεση,[89] για την οποία διατάχθηκε η διενέργεια ΕΔΕ. Ταυτόχρονα, η Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛΑΣ ξεκίνησε έρευνα για την εμπλοκή αστυνομικών σε αδικήματα σχετιζόμενα με τη δράση της ΧΑ και μετακινήθηκαν άλλοι οκτώ αξιωματικοί της ΕΛΑΣ.[91] Στις 27 Σεπτεμβρίου μετατέθηκε, δίχως να δοθεί εξήγηση, ο προϊστάμενος της -αρμόδιας για την παρακολούθηση του οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας και παράνομων ενεργειών μελών της ΧΑ- Γ' Διεύθυνσης Αντικατασκοπείας της ΕΥΠ,[92] και ένας στενός του συνεργάτης του, ο οποίος επίσης ασχολούταν με την παρακολούθηση της ΧΑ.[93]
Με αφορμή την δολοφονία του Φύσσα έγινε εισαγγελική έρευνα και στοιχειοθετήθηκε η κατηγορία σύστασης εγκληματικής οργάνωσης από την Χρυσή Αυγή. Το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2013 ξεκίνησαν από την αντιτρομοκρατική υπηρεσία συλλήψεις της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής, του προέδρου του κόμματος Νίκου Μιχαλολιάκου, των βουλευτών Ηλία Κασιδιάρη, Γιάννη Λαγού και άλλων στελεχών του κόμματος, οι οποίοι κατηγορούνται για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης[94] Οι βουλευτές της Χρυσής Αυγής Κασιδιάρης, Ηλίας Παναγιώταρος και Νίκος Μίχος δεν κρίθηκαν προφυλακιστέοι, αλλά αφέθηκαν ομόφωνα ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους μετά από μέρες.[95] Ο Μιχαλολιάκος δήλωσε στην απολογία του ότι κοιμόταν. Όλοι οι παραπάνω προφυλακίστηκαν με κατηγορίες είτε σε σχέση με την δολοφονία είτε για σύσταση εγκληματικής συμμορίας, ωστόσο αφέθηκαν ελεύθεροι με όρους μετά την παρέλευση 18μήνου.[εκκρεμεί παραπομπή] Εκτός των παραπάνω, προφυλακιστέοι για την υπόθεση της δολοφονίας κρίθηκαν επίσης ο 32χρονος Γ. Καζαντζόγλου, ο οποίος φέρεται ότι βρισκόταν στο αυτοκίνητο του Γιώργου Ρουπακιά το βράδυ που σκότωσε τον Παύλο Φύσσα και σε βάρος του είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψης με την κατηγορία της άμεσης συνέργειας στη δολοφονία, και ο 36χρονος Αθανάσιος Τζόρβας.[96][97]
Η δικαστική διαδικασία έχει ξεκινήσει από τον Απρίλιο του 2015. Τον Ιανουάριο του 2016, και αφού είχαν ήδη γίνει 43 συνεδριάσεις[98], η δίκη πρακτικά διακόπηκε λόγω της αποχής των δικηγόρων, ενώ συνεχίστηκε μετά από 4,5 μήνες απραγίας στις 25 Μαΐου 2016, καθώς οι συνήγοροι έλαβαν κατάλληλες άδειες από τους δικηγορικούς συλλόγους.[99]
Σε μία ραδιοφωνική προεκλογική συνέντευξη το Σεπτέμβριο του 2015 ο Μιχαλολιάκος ανέλαβε την πολιτική ευθύνη για τη δολοφονία του Φύσσα και υποστήριξε ότι δεν υπάρχει ποινική ευθύνη, όπως δεν υπήρχε στη δολοφονία του Τεμπονέρα ή του Λαμπράκη.[100]
Στις 7 Οκτωβρίου 2020 μετά από 5,5 χρόνια ακροαματικής διαδικασίας και επτά χρόνια μετά τη δολοφονία του Φύσσα, το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων έκρινε ένοχο τον Ρουπακιά και τη Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση[101]. Για συνεργεία στη δολοφονία του Φύσσα ένοχοι κρίθηκαν 15 από τους 17 κατηγορούμενους: οι Αναστάσιος-Μάριος Αναδιώτης, Γεώργιος Δήμου, Ελπιδοφόρος Καλαρίτης, Ιωάννης Βασίλειος Κομιανός, Κωνσταντίνος Κορκοβίλης, Αναστάσιος Μιχάλαρος, Γεώργιος Πατέλης γραμματέας της ΤΟ Νίκαιας- πυρηνάρχης της οργάνωσης, Γεώργιος Σκάλκος, Γέωργιος Σταμπέλος, Λέων Τσαλίκης, Αθανάσιος Τσόρβας, Νικόλαος Τσόρβας και Αριστοτέλης Χρυσαφίτης.[102]
