Συντεταγμένες: 42°0′49″N 45°40′13″E / 42.01361°N 45.67028°E / 42.01361; 45.67028
Το Γκρέμι ( γεωργιανά: გრემი) είναι ένα αρχιτεκτονικό μνημείο του 16ου αιώνα - η βασιλική ακρόπολη και η Εκκλησία των Αρχαγγέλων - στο Καχέτι Γεωργίας. Το κτιριακό συγκρότημα περιλαμβάνει ότι έχει διασωθεί από την κάποτε ακμάζουσα πόλη Γκρέμι και βρίσκεται νοτιοδυτικά του σημερινού ομώνυμου χωριού, στον δήμο Κβαρέλι, 175 χλμ. ανατολικά της Τιφλίδας.
Το φρούριο του Γκρέμι κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα από τον Βασιλιά Γεώργιο Β' του Καχέτι, και περιλάμβανε ένα κάστρο, μία εκκλησία με καμπαναριό και οχυρωματικό τείχος.[2]
Έναν αιώνα αργότερα, το 1565, ο Βασιλιάς Λέων του Καχέτι κατασκεύασε την Εκκλησία των Αρχαγγέλων. Εκείνη την περίοδο (από το 1466)[3][4] το Γκρέμι ήταν η πρωτεύουσα του Βασιλείου του Καχέτι και το φρούριο ήταν η ακρόπολη του. Ήταν μία πολυσύχναστη εμπορική πόλη, το κέντρο της πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής του Καχέτι, και έδρα της βασιλικής κατοικίας.[3]
Το 1615 η πόλη καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Σάχη Αμπάς Α' της Περσίας. Η ερειπωμένη πόλη δεν ανέκτησε ποτέ την παλιά της ευημερία και οι βασιλιάδες του Καχέτι μετέφεραν την πρωτεύουσά τους στο Τελάβι στα μέσα του 17ου αιώνα.
Τα έτη 1939-1949 και 1963-1967 πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικές ανασκαφές και έρευνες στην αρχαία πόλη, με επικεφαλής τους Α. Μαμουλασβίλι και Π. Ζακαράια αντίστοιχα. Από το 2007 τα μνημεία του Γκρέμι – η Εκκλησία των Αρχαγγέλων και ο βασιλικός πύργος – έχουν συμπεριληφθεί στον Ενδεικτικό Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Η ιστορική πόλη είχε έκταση περίπου 50 εκτάρια[4] και διακρινόταν σε τρία κύρια μέρη:
Το κτιριακό συγκρότημα της Εκκλησίας των Αρχαγγέλων βρίσκεται σε ένα λόφο, στη συμβολή των ποταμών Μπόλια και Ιντσόμπα, και περιλαμβάνει την Εκκλησία των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, ένα τριώροφο κάστρο, ένα καμπαναριό και ένα κελάρι κρασιών (μαράνι). Περιβάλλεται από ένα οχυρωματικό τείχος ενισχυμένο με πολεμίστρες, πυργίσκους και πύργους. Μία μυστική σήραγγα οδηγούσε από την ακρόπολη στον ποταμό Ιντσόμπα.
Η Εκκλησία των Αρχαγγέλων κατασκευάστηκε με διαταγή του Βασιλιά Λέων του Καχέτι το 1565 και μέχρι το 1577 είχε ολοκληρωθεί η διακόσμηση του εσωτερικού με τοιχογραφίες. Πρόκειται για μία σταυροειδή θολωτή εκκλησία χτισμένη κυρίως από πέτρα. Ο σχεδιασμός της συνδυάζει παραδοσιακή Γεωργιανή τοιχοποιία με μία τοπική εκδοχή της Ιρανικής αρχιτεκτονικής τεχνοτροπίας εκείνης της εποχής.[5] Το κτίριο έχει τρεις εισόδους, στα δυτικά, στα νότια και στα βόρεια. Ο θόλος στηρίζεται στις γωνίες του ιερού και δύο βάθρα. Το τύμπανο του θόλου είναι τοξωτό με 8 παράθυρα. Η πρόσοψη χωρίζεται σε τρία αψιδωτά τμήματα.
Επί του παρόντος, στο φρούριο στεγάζεται ένα μουσείο όπου εκτίθενται πολλά ευρήματα από τις αρχαιολογικές ανασκαφές και εθνογραφικό υλικό. Σε αυτά περιλαμβάνονται: όπλα της Εποχής του Χαλκού, κοσμήματα, γλυπτά, κεραμικά, όπλα του 12ου-16ου αιώνα, κ.α. [3]