Ο Γεώργιος Η΄, Γεωργιανά : გიორგი VIII, Giorgi VIII, (1417 - 1476) ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της ενωμένης Γεωργίας, αν και το βασίλειό του ήταν ήδη κατακερματισμένο και εμπλεκόμενο σε εμφύλιο πόλεμο, 1446-1465. Ηττημένος από τους αντιπάλους του, έμεινε μόνο με την ανατολική επαρχία Καχέτι, όπου βασίλευσε ως Γεώργιος Α΄ από το 1465 μέχρι το τέλος του, ιδρύοντας ένα τοπικό παράρτημα του βασιλικού οίκου των Βαγρατιδών.
Βιογραφία
Ήταν ο τρίτος γιος του Αλεξάνδρου Α΄ της Γεωργίας από τη δεύτερη σύζυγό του Τάμαρ. Αν και ο Δημήτριος, ο δεύτερος γιος του Αλέξανδρου, φαίνεται να ήταν νόμιμος διάδοχος του μεγαλύτερου αδελφού του Βάχτανγκ Δ΄, ο Γεώργιος Η΄/Α΄ στην πραγματικότητα κατείχε την εξουσία μετά το τέλος του Βάχτανγκ τον Δεκέμβριο του 1446. Η διαδικασία της αποσύνθεσης τού Γεωργιανού βασιλείου είχε ήδη ξεκινήσει και κόντευε να φτάσει στο αποκορύφωμά της. Το πιο ενοχλητικό ήταν εξεγέρσεις από τους ευγενείς στα δυτικά της Γεωργίας και από τους άταμπεγκ τηου Σάμτσχε. Οι τελευταίοι μάλιστα προσπάθησαν να δημιουργήσουν μία ξεχωριστή εκκλησία για το πριγκιπάτο του, αλλά οι προσπάθειες του Γεωργιανού Καθολικού Πατριάρχη Δαυίδ Δ΄ εμπόδισαν τη Γεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία να χωριστεί στα δύο.
Η βασιλεία του Γεωργίου Η΄/Α΄ συνέπεσε με μία σημαντική καμπή στην ιστορία της Εγγύς Ανατολής: το 1453 οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν την Κωνσταντινούπολη και έβαλαν τέλος στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, με τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄, με τον οποίο είχε αρραβωνιαστεί η κόρη του Γεωργίου Η΄/Α΄, να αποβιώνει στη μάχη. Οι Γεωργιανοί πολιτικοί, απασχολημένοι με τον δικό τους αγώνα εξουσίας, φαίνεται να είχαν υποτιμήσει το γεγονός, που θα άφηνε τη Γεωργία απομονωμένη από τη ΧριστιανικήΕυρώπη για τους σχεδόν τρεις επόμενους αιώνες. Η Γεωργία θεωρήθηκε ως πιθανή συμμετέχουσα σε μια μεγάλη αντι-οθωμανική Σταυροφορία, που σχεδίαζαν ο πάπαςΠίος Β΄ και οι δυτικοευρωπαϊκές δυνάμεις. Για τον σκοπό αυτό, ο Λουδοβίκος ντα Μπολόνια στάλθηκε για συνομιλίες στη Γεωργία και ο Γεώργιος Η΄/Α΄ συμφώνησε σε ανακωχή με τους εσωτερικούς του αντιπάλους. Οι Γεωργιανοί ήλπιζαν να κινητοποιήσουν συνολικά 120.000 στρατιώτες, για να πολεμήσουν τον σουλτάνο Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή και πρότειναν ακόμη και τη συνέχιση της Σταυροφορίας στην Ιερουσαλήμ. Ωστόσο ο συνασπισμός δεν σχηματίστηκε ποτέ και οι αδελφοκτόνοι αγώνες εντός της Γεωργίας επανήλθαν σύντομα.
Το 1462 ο Γεώργιος πήρε το Σαμοκαλάκο (το Κουτάισι και τη γύρω περιοχή) από τον ιδιοκτήτη του, έναν βασιλικό συγγενή, τον Βαγράτ για την υποστήριξη εκείνου στον επαναστάτη πρίγκιπα Κβαρκβάρε Β΄ Τζακέλι, έναν ισχυρό ατάμπεγκ του Σάμτσχε. Το 1463 ο Βαγράτ συμμάχησε με άλλους αντιπολιτευόμενους βασιλικούς υπηκόους, δούκες (eristavi) της Μινγκρέλια, της Γκούρια, του Σβανέτι και της Αμπχαζίας. Οι επαναστάτες συνάντησαν και νίκησαν τον βασιλιά στη μάχη του Τσιχόρι. Στη συνέχεια ο βασιλιάς έχασε όλες τις δυτικές επαρχίες και ο Βαγράτ στέφθηκε βασιλιάς του Ιμερέτι. Το 1465 ο Γεώργιος προσπάθησε να υποτάξει το Κβαρκβάρε Β΄ του Σάμτσχε, μόνο για να του επιτεθεί και να αιχμαλωτιστεί στη λίμνη Παραβάνι. Την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε αμέσως ο Βαγράτ του Ιμερέτι, ο οποίος κατέλαβε τον έλεγχο της Τιφλίδας και αυτοανακηρύχτηκε βασιλιάς της Γεωργίας. Ο ατάμπεγκ Κβαρκβάρε, ο οποίος πλέον θεωρούσε τον Βαγράτ ως τον κύριο αντίπαλό του, απελευθέρωσε τον Γεώργιο Η'/Α΄. Ο τελευταίος, ανεπιτυχής στην προσπάθειά του να ανακτήσει το στέμμα του, μπόρεσε μόνο να καθιερωθεί ως χωριστός βασιλιάς στην ανατολικότερη επαρχία του Kαχέτι. Εκεί αναδιοργάνωσε ουσιαστικά τη διοίκηση, υποδιαιρώντας το βασίλειο σε πολύ μικρότερες και εύκολα ελεγχόμενες κομητείες (samouravo), αντί για αυτόνομα δουκάτα (saeristavo). Σε αντίθεση με άλλες Γεωργιανές πολιτείες, έβαλε εκκλησιαστικούς άρχοντες (επισκόπους Μπόντμπε, Aλαβέρντι, Ρουστάβι και Nεκρέσι), που είναι γενικά πιο πιστοί στο στέμμα από τους κοσμικούς ευγενείς, υπεύθυνους των ειδικών στρατιωτικών περιοχών (sadrosho).
Απεβίωσε το 1476 για να τον διαδεχτεί ο Αλέξανδρος Α΄ ως βασιλιάς του Καχέτι.
Οικογένεια
Οι βασιλικοί καταστατικοί χάρτες του Γεωργίου Η΄ αναφέρουν δύο ονόματα της συζύγου του, Tάμαρ (άκμασε το 1453) και Nεστάν-Νταρετζάν (άκμασε το διάστημα 1458–1463). Υπάρχουν δύο εξηγήσεις για να δικαιολογηθεί αυτό. Ένα από αυτά, που πρότεινε ο Κύριλλος Τουμάνωφ, λέει ότι και τα δύο ονόματα τα έφερε η ίδια γυναίκα, κόρη του Βαγράτ, γιου του Κωνσταντίνου Α΄ της Γεωργίας, και, επομένως, πρώτη εξαδέλφη του Γεωργίου Η΄, τον οποίο παντρεύτηκε το 1445. Τέτοιες πολυωνυμίες δεν ήταν σπάνιες στη Γεωργία, εξηγεί ο Τουμάνοφ, αντανακλώντας το διττό πολιτιστικό υπόβαθρο της χώρας, «ελληνικό-χριστιανικό από τη μια πλευρά και καυκάσιο-ιρανικό, από την άλλη». Αυτή αναφέρεται τελευταία φορά το 1510.[1]
Μία εναλλακτική άποψη, που απολαμβάνει γενικότερη κυκλοφορία στη Γεωργία, υποστηρίζει ότι ο Γεώργιος Η΄ νυμφεύτηκε δύο φορές, πρώτα με την Tάμαρ, που μερικές φορές πιστεύεται ότι ήταν κόρη του Kβαρκβάρε Β΄ Τζακέλι, Άταμπεγκ του Σάμτσχε, τον οποίο παντρεύτηκε π. το 1445 και, δεύτερον, με τη Νεστά-Νταρετζάν, άγνωστης καταγωγής, την οποία ο βασιλιάς πήρε ως σύζυγό του λίγο πριν το 1456. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, ο Αλέξανδρος είχε έναν γιο Βάχτανγκ και δύο κόρες, και έναν γιο Αλεκσάντρε και μία κόρη, τη Mάριαμ, από τη Νεστάν-Νταρετζάν.[2] Η Νεστάν-Νταρετζάν ήταν γνωστή ως η «οικοδόμος των εκκλησιών» για την αιγίδα της στις θρησκευτικές κατασκευές, ιδίως τη Μονή Αλαβέρντι.
Τα παιδιά του Γεωργίου Η΄ ήταν:
Βαχτάνγκ (π. 1445 – πριν από το 1510), «επαρχιακός βασιλιάς», ήταν νυμφευμένος με κάποια Γκουλκάν.
Ελένη, παντρεύτηκε με τον Σπιρίντον Μπεενασβίλι, έναν ευγενή από το Mεσχέτι.
Κετεόν (Kριστίν), παντρεμένη με τον Βαχούστι Σαλικασβίλι, έναν ευγενή από το Σάμτσχε.
Αλέξανδρος (1445 ή π. 1456 – 1511), βασιλιάς του Καχέτι (1476–1511).
