Τα Βουρλά (τουρκικά: Urla «Ούρλα»[3]) είναι πόλη στην επαρχία Σμύρνης της Τουρκίας. Σύμφωνα με υπολογισμούς του 2022, ο πληθυσμός τους ανέρχεται στους 74.736 κατοίκους[4].
Τοπωνύμιο
Η ονομασία της πόλης είναι ελληνικής προέλευσης και υποστηρίζεται πως προέρχεται από τα βούρλα που αφθονούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Η πόλη αναφερόταν από τους Έλληνες κατοίκους της και ως Βουρλάς ή Βρουλάς. Από την άλλη στον γραπτό λόγο και σε επίσημα έγγραφα αναφερόταν ως Βρύουλα, καθώς και με διάφορες ορθογραφικές παραλλαγές της συγκεκριμένης ονομασίας[3][5].
Γεωγραφία
Τα Βουρλά είναι παραθαλάσσια[6] πόλη στη χερσόνησο της Ερυθραίας[5], ευρισκόμενη 35 χιλιόμετρα δυτικά από τη Σμύρνη και περίπου 50 χλμ. ανατολικά από τον Τσεσμέ[7]. Αποτελείται από τα κυρίως Βουρλά και τη Σκάλα (τουρκικά: İskele) που απέχει 4 χλμ. από το κέντρο της πόλης και λειτουργεί ως επίνειο[8].
Η περιοχή των Βουρλών γειτνιάζει με την αρχαία ιωνική πόλη των Κλαζομενών[9]. Σύμφωνα με πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, οι Κλαζομενές φαίνεται να διέθεταν ελληνική παρουσία από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού[10]. Ως πόλη είχε πολυκύμαντη πορεία, εμπλεκόμενη σε γεγονότα όπως η Ιωνική Επανάσταση, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος και οι Μιθριδατικοί Πόλεμοι[9]. Τα κατά καιρούς αρχαιολογικά ευρήματα των ανασκαφών της περιοχής εκτίθενται σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο[10].
Κατά τη βυζαντινή περίοδο, οι Κλαζομενές ήταν αρχικά έδρα επισκοπής που υπογόταν στη μητρόπολη Εφέσου, ωστόσο τον 6ο αιώνα πέρασαν στη διοικητική και εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Σμύρνης. Στα τέλη του 11ου αιώνα η πόλη βρέθηκε στο στόχαστρο του Σελτζούκου εμίρη Τζαχά, ενώ η τελευταία χρονικά μνεία στην πόλη, ανάγεται στο 1387, όταν η τοπική επισκοπή υπήχθη εκ νέου στη δικαιοδοσία της μητρόπολης Εφέσου[10].
Σύγχρονη εποχή
Τα Βουρλά αναφέρονται σε οθωμανικά κατάστιχα του β΄ μισού του 15ου αιώνα, πρώτα ως χωριό (το 1451) και κατόπιν (1467) ως σουλτανικό χάσι και έδρα ναχιγιέ που υπαγόταν στον καζά Σμύρνης. Ως παραθαλάσσια τοποθεσία παρουσίασε σταδιακή ανάπτυξη, καθώς και μια αύξηση πληθυσμού μέσω της εγκατάστασης μουσουλμάνων και χριστιανών από άλλες περιοχές[7]. Το 1760 ιδρύθηκε χάρη στη συμβολή του Πελοποννησίου εμπόρου Χατζηνικολή Χρυσογιάννη το πρώτο ελληνικό σχολείο της πόλης, το οποίο με το πέρασμα των ετών μετεξελίχθηκε στην Αναξαγόρειο Σχολή[7][11].
Τα Βουρλά γνώρισαν σημαντική πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη κατά τον 19ο αιώνα, εποχή κατά την οποία προσέλκυσαν σημαντικό ελληνικό πληθυσμό από τη γειτονική Σμύρνη, τα νησιά του Αιγαίου και την Πελοπόννησο[6]. Το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης επέφερε αντίποινα στους Έλληνες των Βουρλών από τις οθωμανικές αρχές, χωρίς ωστόσο να παρατηρηθούν οι βιαιότητες άλλων περιοχών[7]. Από την άλλη, αρκετοί άνδρες της πόλης μετέβησαν στην Ελλάδα όπου κατατάχθηκαν τόσο στις χερσαίες όσο και ναυτικές δυνάμεις των επαναστατών[12].
Κατά το β΄ μισό του ίδιου αιώνα, η περαιτέρω ανάπτυξη των Βουρλών οδήγησε και στην εγκατάσταση Εβραίων εμπόρων. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, οι ελληνοτουρκικές πολεμικές συγκρούσεις του 1897 και κυρίως των Βαλκανικών Πολέμων - στους οποίους αρκετοί Βουρλιώτες κατατάχθηκαν στον Ελληνικό Στρατό[13] - σε διώξεις εις βάρος της ελληνικής κοινότητας της πόλης. Αργότερα, στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα Βουρλά βομβαρδίστηκαν από τον βρετανικό στόλο[7]. Στις 18 Μαΐου του 1919 η πόλη πέρασε στον έλεγχο της Ελλάδας ως υπαγόμενη στη Ζώνη της Σμύρνης. Ακολούθησε το ξέσπασμα νέου Ελληνοτουρκικού Πολέμου που έληξε με την ήττα των ελληνικών δυνάμεων που ακολούθως εκκένωσαν τη Μικρά Ασία μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1922[7]. Εκείνες τις μέρες διεξήχθησαν συγκρούσεις στην ευρύτερη περιοχή των Βουρλών μεταξύ των προελαυνουσών τουρκικών δυνάμεων και της ελληνικής οπισθοφυλακής των στρατευμάτων του Αθανασίου Φράγκου τα οποία, έχοντας διατηρήσει τη συνοχή τους, υποχωρούσαν συντεταγμένα προς τον Τσεσμέ[14]. Η είσοδος των τουρκικών δυνάμεων συνοδεύτηκε από μαζικές σφαγές και την πυρπόληση των ελληνικών συνοικιών και δημοσίων κτιρίων[7]. Τις επόμενες μέρες ακολούθησε η φυγή του ελληνικού πληθυσμού της πόλης (κυρίως ηλικιωμένων και γυναικόπαιδων) προς την Ελλάδα, με σημείο επιβίβασης το νησί της Καραντίνας[15].
Μετά την την Ελληνοτουρκική Ανταλλαγή Πληθυσμών που συμφωνήθηκε το 1923, στα Βουρλά εγκαταστάθηκαν Τούρκοι πρόσφυγες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το 1940 στην ζούσαν 10.330 άτομα, ενώ με βάση πρόσφατους υπολογισμούς, το 2022 ο πληθυσμός της πόλης ανερχόταν στους 74.736 κατοίκους (37.279 άνδρες και 37.457 γυναίκες)[4]. Η οικονομία των Βουρλών στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή.
Πρόσωπα
Τα Βουρλά είναι συνδεδεμένα με δύο σημαντικά πρόσωπα των γραμμάτων. Αποτελούν τον τόπο γέννησης του Έλληνα ποιητή και νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη και την πόλη στην οποία ανατράφηκε ο Τούρκος μυθιστοριογράφος Νετζατή Τζουμαλή (γεννημένος στη Φλώρινα και εγκατεστημένος στην Τουρκία στα πλαίσια της Ανταλλαγής Πληθυσμών του 1923).
Επίσης, στα Βουρλά γεννήθηκαν οι νεομάρτυρες Μιχαήλ ο Βουρλιώτης (μαρτύρησε στη Σμύρνη στις 16 Απριλίου του 1772)[16] και Νεκτάριος (εκτελέστηκε στη γενέτειρά του τον Ιούλιο του 1820)[17], ο συγγραφέας Νίκος Μηλιώρης[18] και η Φιλιώ Χαϊδεμένου[19], οι οποίοι ασχολήθηκαν με τη διατήρηση της πολιτισμικής παράδοσης των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
↑ 6,06,1Αναγνωστοπούλου, Σία (1998). Μικρά Ασία, 19ος αι. - 1919. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες. Από το Μιλλέτ των Ρωμιών στο ελληνικό έθνος (γ΄ έκδοση). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. σελ. 203.
↑«Σκάλα Βουρλών». hellenicheritage-asiaminor.gr. Πολιτισμικό & Οικιστικό Απόθεμα των Ελληνικών Κοινοτήτων της Μικράς Ασίας. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2023.
.jpg)
