Η Πολωνία του Συνεδρίου[2] ή Ρωσική Πολωνία, επισήμως γνωστό ως Βασίλειο της Πολωνίας, ήταν οντότητα που δημιούργησε το Συνέδριο της Βιέννης ως κυρίαρχοπολωνικόκράτος. Μέχρι την Εξέγερση του Νοεμβρίου του 1831, το βασίλειο βρισκόταν σε προσωπική ένωση με τον τσάρο της Ρωσίας. Στη συνέχεια, το κράτος ενσωματώθηκε βίαια στη Ρωσική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το 1915, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αντικαταστάθηκε από την Κεντρική Δυνάμεων, με το ονομαστικό Βασίλειο της Πολωνίας,[a] και το 1918 η Πολωνία επανέκτησε την ανεξαρτησία της.
Μετά τους διαμελισμούς της Πολωνίας στο τέλος του 18ου αιώνα, η Πολωνία έπαψε να υπάρχει ως ανεξάρτητο κράτος 123 χρόνια. Το έδαφος της Πολωνίας, μαζί με τους γηγενείς κατοίκους του, διαμελίστηκε ανάμεσα στην Αυστριακή Αυτοκρατορία, το Βασίλειο της Πρωσίας, και τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το ισοδύναμο του Βασιλείου της Πολωνίας στην Αυστρία ήταν το Βασίλειο της Γαλικίας και Λοδομερίας (γνωστή και ως Αυστριακή Πολωνία). Η περιοχή που πέρασε στην Πρωσία και στη συνέχεια στη Γερμανική Αυτοκρατορία είχε μικρή αυτονομία και ήταν απλώς μια επαρχία της Πρωσίας, η επαρχία του Πόζεν.
Το Βασίλειο της Πολωνίας απολάμβανε σημαντική πολιτική αυτονομία, κατοχυρωμένη από το φιλελεύθερο σύνταγμα. Ωστόσο, οι κυβερνήτες, οι ρώσοι αυτοκράτορες, γενικά δεν σέβονταν τους τυχόν περιορισμούς σχετικά με τη δύναμή τους. Λοιπόν το κράτος ήταν κάτι περισσότερο από μια μαριονέτα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.[3][4] Η αυτονομία μειωθεί δραματικά μετά τις εξεγέρσεις το 1830-31 και το 1863, καθώς η χώρα κυβερνήθηκε αρχικά από ναμιέστνικους και ύστερα διαιρέθηκε σε γκουμπερνίγια (επαρχίες). Έτσι, από την αρχή, η πολωνική αυτονομία ήταν κάτι παραπάνω από φαντασίωση.[5]
Η πρωτεύουσα ήταν Βαρσοβία, η οποία ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας μετά την Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα. Ο σχετικά πολυπολιτισμικός πληθυσμός του βασιλείου ήταν 9.402.253 άτομα το 1897. Στη ρωσική Πολωνία ζούσαν κυρίως Πολωνοί, Εβραίοι, Γερμανοί και Ρώσοι. Η κύρια θρησκεία ήταν ο ρωμαιοκαθολικισμός και η επίσημη γλώσσα ήταν η πολωνική μέχρι την εξέγερση του Ιανουαρίου όταν η ρωσική έγινε συν-επίσημη. Τα εβραϊκά και τα γερμανικά είχαν δεκάδες χιλιάδες φυσικούς ομιλητές.
Το έδαφος του βασιλείου αντιστοιχεί προσεγγιστικά στη περιφέρεια Καλίς και τα βοϊβοδάτα Λουμπλίν, Ουούτς, Μασοβίας, Ποντλάσκιε και Σβιετοκρύσκιε (Τιμίου Σταυρού) ενώ καταλάμβανε και μέρη της νοτιοδυτικής Λιθουανίας και μέρος της επαρχίας Χρόντνο της Λευκορωσίας.
Όνομα
Παρόλο που επίσημα ήταν γνωστό ως Βασίλειο της Πολωνίας, μερικές φορές αναφερόταν και ως Πολωνία του Συνεδρίου για να διακρίνεται από τα προηγούμενα Βασίλεια της Πολωνίας.[6]
Ιστορία
Το Βασίλειο της Πολωνίας είναι η συνέχεια του Δουκάτου της Βαρσοβίας, ενός κράτους δορυφόρου της Γαλλίας. Η χώρα ιδρύθηκε το 1815 όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις συγκρότησαν το Συνέδριο της Βιέννης και αναδιοργάνωσε την Ευρώπη μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Το βασίλειο δημιουργήθηκε σε πρώην πολωνικό έδαφος το οποίο διαμελίστηκε από τη Ρωσία, την Αυστρία και την Πρωσία, αντικαθιστώντας το δουκάτο της Βαρσοβίας το οποίο ιδρύθηκε από τον Ναπολέοντα το 1807. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα το 1812, η τύχη του Δουκάτου εξαρτώταν από τη Ρωσία. Οι Πρώσοι επέμεναν στη πλήρη κατάργηση του Δουκάτου, αλλά μετά την άφιξη ρωσικών στρατευμάτων στο Παρίσι το 1812, ο τσάρος Αλέξανδρος Α' αρχικά σκόπευε να εντάξει το δουκάτο στις λευκορωσολιθουανικές περιοχές που ήλεγχε η ρωσική αυτοκρατορία, περιοχές οι οποίες ανήκαν στην Πρώτη Πολωνική Δημοκρατία και έτσι να ενώσει την πολωνική χώρα με τη Ρωσία. Η Αυστρία και το Ηνωμένο Βασίλειο απέρριψαν την ιδέα, με την Αυστρία να εκδίδει μνημόνιο για την επιστροφή στα ψηφίσματα του 1795, ιδέα που υποστήριξε το Ηνωμένο Βασίλειο υπό τον Γεώργιο Δ', ο πρωθυπουργός Ρόμπερτ Τζένκινσον και ο βρετανός σύνεδρος Ρόμπερτ Στιούαρτ. Επομένως ο Τσάρος, μετά τις λεγόμενες Εκατό Ημέρες, ίδρυσε το Βασίλειο της Πολωνίας, το οποίο εγκρίθηκε από το Συνέδριο. Μετά το Συνέδριο η Ρωσία απέκτησε περισσότερα πολωνικά εδάφη (συμπεριλαμβανομένης της Βαρσοβίας). Μετά την εξέγερση του Νοεμβρίου το 1830, η αυτονομία του βασιλείου καταργήθηκε και οι Πολωνοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με κατασχέσεις γης, απελάσεις, καταναγκαστική στράτευση και κλείσιμο πανεπιστημίων.[7][8] Το Συνέδριο ήταν ωστόσο αρκετά σημαντικό για τη δημιουργία του κράτους επειδή επρόκειτο να ονομαστεί από εκείνο.[9][10] Το βασίλειο έχασε την κυριαρχία του το 1831 και η διοικητική διαίρεση του αναδιοργανώθηκε. Ωστόσο η οντότητα συνέχισε την ονομαστική ύπαρξη της [11] ενώ στην ύστερη Ρωσική κυριαρχία η περιοχή αντικαταστάθηκε από το κράι Πριβισλίνσκι (ρωσικά: Привислинский Край). Μετά την ήττα της εξέγερσης του Νοεμβρίου η αυτονομία της καταργήθηκε μέρος της προσπάθειας εκρωσισμού, ώστε να ενσωματωθεί περισσότερο στη Ρωσία. Ωστόσο, ακόμη και μετά την επίσημη προσάρτησή της, το έδαφος διατήρησε σε κάποιο βαθμό την αυτονομία του και συνέχισε να αναφέρεται ανεπίσημα ως Πολωνία του Συνεδρίου μέχρι που τερματίστηκε η ρωσική κυριαρχία το 1915, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αρχικά, το βασίλειο είχε έκταση περίπου 128.500 km2 και πληθυσμό περίπου 3,3 εκατομμύρια. Το νέο κράτος ήταν το μικρότερο πολωνικό κράτος όλων των εποχών, μικρότερο από το πρότερο Δουκάτο της Βαρσοβίας και πολύ μικρότερο από την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία που είχε 10 εκατομμύρια κατοίκους και έκταση σχεδόν ένα εκατομμύριο km2.[10] Ο πληθυσμός έφτασε τα 6,1 εκατομμύρια το 1870 και τα 10 εκατομμύρια το 1900. Οι περισσότεροι εθνικά Πολωνοί στη Ρωσική Αυτοκρατορία ζούσαν στο βασίλειο του Συνεδρίου, αν και άλλες περιοχές εκτός αυτού είχαν πολωνική πλειονότητα.
Το Βασίλειο της Πολωνίας σε μεγάλο βαθμό αναδύθηκε ξανά ως αποτέλεσμα του αγώνα του Άνταμ Γιέρζι Τσαρτορίσκι,[12] ενώ στην ύστερη ρωσική εποχή αντικαταστάθηκε από το κράι Υπερβιστουλίας. Μετά την εξέγερση του Νοεμβρίου η αυτονομία καταργήθηκε, μέρος της προσπάθειας εκρωσισμού, ωστόσο ακόμη και μετά από αυτή τη προσάρτηση η περιοχή είχε μια διοικητική διακριτικότητα από την υπόλοιπη χώρα.
Η έκταση του βασιλείου ήταν 128.500 τ.χλμ. και είχε πληθυσμό 3.3 εκατομμυρίων κατοίκων το 1815, ο οποίος αυξήθηκε σε 13 εκατομμύρια το 1913. Το βασίλειο ήταν μικρότερο από το δουκάτο της Βαρσοβίας και πολύ μικρότερο από την Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία στην εδαφική ακμή της. Πληθυσμιακά, είχε 6.1 εκατομμύρια κατοίκους το 1870 και 10 εκατομμύρια το 1900. Οι περισσότεροι Πολωνοί της Ρωσίας ζούσαν στο βασίλειο, ωστόσο περιοχές με πολωνική πλειοψηφία υπήρχαν και σε άλλα τμήματα της αυτοκρατορίας.
Ο Άνταμ Γιέρζι Τσαρτορύσκι ευθύνεται κατά μεγάλο μέρος για την ύπαρξη του βασιλείου, καθώς προσπάθησε να επανασυγκροτήσει το πολωνικό κράτος συμμαχώντας με τη Ρωσία. Το βασίλειο ήταν ένα από τα λίγα μοναρχικά κράτη με σύνταγμα για εκείνη την εποχή, με τον Ρώσο αυτοκράτορα να είναι ο βασιλιάς. Ο τίτλος του ως άρχοντας της Πολωνίας ήταν γνωστός ως τσάρος στα ρώσικα.
Αρχική ανεξαρτησία
Θεωρητικά, το Πολωνικό Βασίλειο του 1815 ήταν ημιαυτόνομο κρατίδιο σε προσωπική ένωση με τη Ρωσία μέσω του αυτοκράτορα. Το κράτος κατείχε το Σύνταγμα του Βασιλείου της Πολωνίας, ένα από τα πιο φιλελεύθερα στην Ευρώπη του 19ου αιώνα,[12] μια Σέιμ (κοινοβούλιο) υπεύθυνη στον Βασιλιά και ασκούσε νομοθετική εξουσία, ανεξάρτητο στρατό, νόμισμα, προϋπολογισμό, ποινικό κώδικα και τελωνειακό σύνορο που τη χώριζε από την υπόλοιπη Ρωσία. Η Πολωνία είχε δημοκρατική παράδοση (Χρυσή Ελευθερία) και η πολωνική τάξη των ευγενών εκτιμούσε βαθιά την προσωπική ελευθερία. Στην πραγματικότητα, οι βασιλείς είχαν απόλυτη εξουσία και τον επίσημο τίτλο του αυτοκράτη, ενώ ήθελαν τη μη ύπαρξη εμποδίων για τη διακυβέρνηση του. Κάθε εναντίωση προς τον Ρώσο αυτοκράτορα καταστειλόταν και ο νόμος συχνά δεν γινόταν σεβαστός κατά θέληση από τους Ρώσους αξιωματούχους.[13] Εφόσον η απόλυτη κυριαρχία της Ρωσίας δεν μπορούσε να καθιερωθεί εύκολα λόγω των φιλελεύθερων θεσμών και παραδόσεων της Πολωνίας, η ανεξαρτησία του βασιλείου διήρκεσε 15 χρόνια. Αρχικά ο Αλέξανδρος Α' χρησιμοποιούσε τον τίτλο του Βασιλιά της Πολωνίας και ήταν υποχρεωμένος να τηρεί τις διατάξεις του συντάγματος. Ωστόσο, με τον χρόνο η κατάσταση άλλαξε και παραχώρησε στον αντιβασιλέα μέγα δούκα Κωνσταντίνο Παύλοβιτς σχεδόν δικτατορικές εξουσίες.[9] Πολύ σύντομα μετά την υπογραφή των ψηφισμάτων του Συνεδρίου της Βιέννης, η Ρωσία σταμάτησε να τα σέβεται. Το 1819, ο Αλέξανδρος Α' κατήργησε την ελευθερία του τύπου και εισήγαγε αποτρεπτική λογοκρισία. Η αντίσταση εναντίον των Ρώσων ξεκίνησε στη δεκαετία του 1820. Η ρωσική μυστική αστυνομία, με αρχηγό τον Νικολάι Νικολάγιεβιτς Νοβοσίλτσεφ ξεκίνησε διώξεις εναντίον πολωνικών μυστικών οργανώσεων το 1821, ενώ ο Βασιλιάς διέταξε την κατάργηση της Ελευθερομασονίας, η οποία εκπροσωπούσε τις πατριωτικές παραδόσεις της Πολωνίας. Ξεκινώντας από το 1825, οι συνεδρίες της Σέιμ διεξάγονταν μυστικά.
Ο διάδοχος του Αλέξανδρου Α', Νικόλαος Α' στέφθηκε βασιλιάς της Πολωνίας στις 24 Μαΐου 1829 στη Βαρσοβίας, αλλά αρνήθηκε να ορκιστεί να δρα με βάση το σύνταημα και συνέχισε να περιορίζει την ανεξαρτησία του πολωνικού βασιλείου. Η διακυβέρνηση του Νικολάου προωθούσε την ιδέα της Επίσημης Εθνικότητας, η οποία περιλάμβανε την Ορθοδοξία, την Αυτοκρατία και την Εθνικότητα. Σε σχέση με τους Πολωνούς, αυτές οι ιδέες σήμαιναν αφομοίωση: να μετατραπούν δηλαδή σε πιστούς Ορθόδοξους Ρώσους. Η αρχή της ορθοδοξίας ήταν αποτέλεσμα του ειδικού της ρόλου εντός της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, καθώς στην πραγματικότητα η Εκκλησία ήταν κρατική υπηρεσία. Επίσης υπήρχαν διακρίσεις κατά των άλλων θρησκειών: Για παράδειγμα οι παπικές βούλες δεν μπορούσαν να διαβαστούν χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Ρωσικής κυβέρνησης.
Η διακυβέρνηση του Νικολάου σήμανε το τέλος για τις πολιτικές παραδόσεις της Πολωνίας. Οι δημοκρατικοί θεσμοί καταργήθηκαν, τοποθετήθηκε μια μάλλον διορισμένη διοίκηση για την Πολωνία, ενώ έγιναν και προσπάθειες αλλαγής των σχέσεων κράτους-πολίτη. Αυτές οι αποφάσεις συνάντησαν τη δυσαρέσκεια και αντίσταδη του πολωνικού πληθυσμού. Τον Ιανουάριο του 1831, το Σέιμ καθαίρεσε τον Νικόλαο Α' από το αξίωμα του Βασιλιά της Πολωνίας ως απάντηση για τη συνεχή παράβαση του συντάγματος. Ο Νικόλαος απάντησε στέλνοντας στρατό στη Πολωνία, οδηγώντας στην Εξέγερση του Νοεμβρίου.[14]
Μετά από μια ενδεκάμηνη στρατιωτική εκστρατεία, το Βασίλειο της Πολωνίας έχασε το ημιανεξάρτητο καθεστώς του και ξεκίνησε η διαδικασία της πλήρης ενσωμάτωσης του στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Αυτό επισημοποιήθηκε με την έκδοση του Οργανικού Καταστατικού του Βασιλείου της Πολωνίας από τον αυτοκράτορα το 1832, το οποίο κατήργησε το σύνταγμα, τον στρατό και τη νομοθετική συνέλευση. Στα επόμενα 30 χρόνια υιοθετήθηκε μια σειρά μέτρων που έφεραν την Πολωνία του Συνεδρίου ακόμη πιο κοντά στη Ρωσία. Το 1863 ξέσπασε η Εξέγερση του Ιανουαρίου, η οποία καταλύθηκε δύο χρόνια αργότερα. Ως άμεσο αποτέλεσμα, οποιαδήποτε ξεχωριστή ιδιότητα του βασιλείου καταργήθηκε και πλέον η πολιτική οντότητα ενσωματώθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το ανεπίσημο όνομα κράι Υπερβιστουλίας (ρωσικά: Привислинский край, Πριβισλίνσκι κράι'), δηλαδή 'Γη του Βιστούλα', αντικατέστησε το "Βασίλειο της Πολωνίας" ως το επίσημο όνομα της περιοχής. Η περιοχή έγινε ναμιεστνίτσεστβο υπό την εξουσία ενός ναμιέστνικου μέχρι το 1875, όταν έγινε κυβερνείο.
↑Agnieszka Barbara Nance, Nation without a State: Imagining Poland in the Nineteenth Century, dissertation for the degree of Doctor of Philosophy, The University of Texas at Austin, pp. 169-88
↑W. Caban, ‘The Nineteenth-Century Ideas of Polish Roads to Independence’, Yearbook of the Institute of East-Central Europe, 2018, vol. 16, no. 2, pp. 105-127.
↑Henderson, WO (1964). Castlereagh et l'Europe, w: Le Congrès de Vienne et l'Europe. Paris: Bruxelles. σελ. 60.
Davies, Norman. God's Playground. A History of Poland. Vol. 2: 1795 to the Present (Oxford University Press, 1982) pp 306–33
Getka-Kenig, Mikolaj. "The Genesis of the Aristocracy in Congress Poland," Acta Poloniae Historica (2009), Issue 100, pp 79–112; ISSN0001-6829 covers the transition from feudalism to capitalism; the adjustment of the aristocracy's power and privilege from a legal basis to one of only social significance; the political changes instigated by the jurisdictional partitions and reorganizations of the state.
.svg)
