Βαρωνία του Πασσαβά

Η Βαρωνία του Πασσαβά, εξελληνισμός του γαλλικού Passe-Avant (Πέρνα Εμπρός)^[1], (1209-1262), ήταν κρατίδιο υποτελές στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας που ιδρύθηκε το 1209 από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Σαμπλίτη. Βρισκόταν στην σημερινή Λακωνική Μάνη, ατον σημερινό Πασσαβά, τέσσερα χιλιόμετρα νότια από το Γύθειο με επίκεντρο το Μεσαιωνικό Κάστρο του Πασσαβά. Η βαρωνία του Πασσαβά ήταν η τελευταία εκ των 12 αρχικών βαρωνιών του Πριγκιπάτου που δημιουργήθηκε αλλά η Βυζαντινή αυτοκρατορία το κατέκτησε από τους Φράγκους μετά την Μάχη της Πελαγονίας (1261).

Ιστορικά στοιχεία

Η Βαρωνία του Πασσαβά ήταν η τελευταία από τις 12 επαρχίες που ιδρύθηκαν στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας, ενώ οι υπόλοιπες 11 ιδρύθηκαν πριν το 1209 η Βαρωνία του Πασσαβά ιδρύθηκε την διετία 1218/1219, την διοίκηση ανέλαβε ο Γάλλος ευγενής Ιωάννης Α΄ ντε Νεϊγύ. Ο Νεϊγύ οικοδόμησε το κάστρο του Πασσαβά πάνω στην Ακρόπολη της αρχαιότερης πόλης Λας, δίπλα βρισκόντουσαν τα ερείπια της νεότερης Ελληνιστικής πόλης που καταστράφηκε και βυθίστηκε από σεισμό. Το όνομα προέρχεται από το Γαλλικό "Πας-Αβέ" δηλαδή "Πέρνα Εμπρός" λόγω του στενού περάσματος της περιοχής για την μέσα Μάνη, το ίδιο όνομα συναντάμε σε πολλές κωμοπόλεις της νοτιοδυτικής Γαλλίας.^[2][3] Ο Ιωάννης Α΄ ντε Νεϊγύ ήταν γιος του Βιλαίν ντε Νεϊγύ ενός Γάλλου ευγενή από την Γαλλική Νεϊγύ στενού φίλου του διάσημου Γάλλου ιστορικού Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου. Δεν συμμετείχε στην Α΄ Σταυροφορία μέχρι το 1218 αλλά έφτασε στην Πελοπόννησο γύρω στα 1220.^[4] Όταν έπεσε και το τελευταίο Βυζαντινό φρούριο της Πελοποννήσου η Μονεμβασιά ολοκληρώθηκε η κατάκτηση της Λακωνίας με τέσσερις βαρονίες. Η θέση ήταν εξαιρετικά κρίσιμη, έπρεπε να ελεγχθούν οι ταραξίες Σλάβοι Μηλιγγοί του Ταΰγετου που είχαν καταφύγει στην περιοχή και οι υπόλοιποι ατίθασοι Μανιάτες, έγινε κληρονομικός στρατηγός του Πριγκιπάτου της Αχαΐας.^[5][6]

Δεν υπάρχουν πολλές ιστορικές πηγές στην συνέχεια σχετικά με την κυβέρνηση της βαρωνίας.^[7] Ο Καρλ Χοπφ θέλει να γεμίσει το κενό της περιόδου (1220 - 1260) και υποθέτει ότι υπήρχαν δύο βαρώνοι του Πασσαβά με το όνομα Ιωάννης αλλά ο ιστορικός Αντουάν Μπον το απορρίπτει λόγω έλλειψης στοιχείων.^[4] Ο Ιωάννης Α΄ ντε Νεϊγύ παντρεύτηκε μια αδελφή του Γκωτιέ ντε Ροζιέρ που διοικούσε την Αρκαδική Βαρωνία της Άκοβας, απέκτησε μια κόρη την Μαργαρίτα ντε Νεϊγύ που ήταν κληρονόμος και στην Άκοβα από τον Βαλθέρο Ροζιέρο. Η Μαργαρίτα ήταν ωστόσο αιχμάλωτη στην Κωνσταντινούπολη μετά την Μάχη της Πελαγονίας (1262 - 1275), η Βαρωνία του Πασσαβά πέρασε ταυτόχρονα στην Βυζαντινή αυτοκρατορία μαζί με τις υπόλοιπες Λακωνικές (1263). Η Μαργαρίτα παρέμεινε κατόπιν κληρονόμος μόνο στην Βαρωνία της Άκοβα αλλά επειδή καθυστερούσε πολύ να έρθει χάρη στην αιχμαλωσία της ο πρίγκιπας της Αχαΐας την έκανε κατάσχεση στο πριγκιπάτο. Μετά την απελευθέρωση της η Μαργαρίτα δέχτηκε δώρο από τον πρίγκιπα το ένα τρίτο της Βαρωνίας της Άκοβα.^[8]

Βαρώνοι του Πασσαβά

Οίκος Νεϊγύ 1218/20-1263
Βαρώνος	Γέννηση - Θάνατος	Διάρκεια
Ιωάννης Α΄ ντε Νεϊγύ		1218/20-;
Ιωάννης Β΄ ντε Νεϊγύ (?)

Παραπομπές

1. Ουίλιαμ Μίλλερ, Οι Ηγεμόνες της Πελοποννήσου, μονογραφία μεταφρασθείσα υπό Σπυριδ. Π. Λάμπρου, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 1994, ISBN 960-7199-37-5
2. Miller (1921), σσ. 71–72, 89
3. Bon (1969), σσ. 508–509
4. Bon (1969), σ. 113
5. Miller (1921), σσ. 72, 89
6. Bon (1969), σσ. 73, 113, 508–509
7. Bon (1969), σ. 509
8. Bon (1969), σσ. 105, 113, 135, 508–509

Πηγές

• Chroniques greco-romanes : inedites ou peu connues avec notes et tables genealogiques / par Charles Hopf. -- Berlin : Weidmann, 1873.
• Bon, Antoine (1969). La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’Achaïe (στα Γαλλικά). Παρίσι: De Boccard. σελίδες 105, 113, 135, 508–509. 
• Το Χρονικόν του Μωρέως