Το πρωτάθλημα Β΄ κατηγορίας ξεκίνησε -ανεπίσημα- παράλληλα με το πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας, την περίοδο 1934-35. Είχε προηγηθεί η ίδρυση της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου το 1934. Στο πρωτάθλημα συμμετείχαν ομάδες που δεν συμμετείχαν στην Α΄ κατηγορία καθώς και οι αναπληρωματικές ομάδες των ομάδων της Α΄ κατηγορίας.[1][2] Στις αναπληρωματικές ομάδες των ομάδων της Α΄ κατηγορίας μπορούσαν να συμμετάσχουν και ποδοσφαιριστές που δεν είχαν περισσότερες από τρεις συμμετοχές με την ομάδα τους στην Α΄ κατηγορία.[2] Μέχρι το 1953 οι αναπληρωματικές ομάδες των ομάδων της Α΄ κατηγορίας κατακτούσαν όλα τα πρωταθλήματα.[1][2]
Την περίοδο 1953-54, με την ενοποίηση του κυπριακού ποδοσφαίρου, άρχισε η επίσημη διεξαγωγή του πρωταθλήματος χωρίς τις αναπληρωματικές ομάδες. Οι αναπληρωματικές ομάδες των ομάδων της Α΄ κατηγορίας συμμετείχαν στο πρωτάθλημα αναπληρωματικών ομάδων που ξεκίνησε την περίοδο αυτή.[1][3][4][5]
Όλες σχεδόν οι ομάδες που αγωνίστηκαν και αγωνίζονται στην Α΄ κατηγορία έχουν περάσει και από τη Β΄ κατηγορία, με μόνες εξαιρέσεις τον ΑΠΟΕΛ και την Ομόνοια. Στη Β΄ κατηγορία δεν έχουν αγωνιστεί ούτε ο Πεζοπορικός και ο Τραστ που δεν υφίστανται πλέον, αλλά ούτε η Τσετίν Καγιά Λευκωσίας, η οποία αποχώρησε από τα πρωταθλήματα της ΚΟΠ το 1955.[6] Παραδοσιακές ομάδες της Α΄ κατηγορίας έχουν κατά περιόδους αγωνιστεί στη Β΄ κατηγορία, όπως η ΑΕΛ, η Νέα Σαλαμίνα, ο Απόλλων, ο Ολυμπιακός, η ΑΕΚ, η Ένωσις Νέων Παραλιμνίου και η ΕΠΑ.[1]
Στη Β΄ κατηγορία συμμετείχε και η Ανόρθωση, την περίοδο 1945-46 (όταν η διεξαγωγή του πρωταθλήματος ήταν ανεπίσημη), επειδή είχε αποχωρήσει από την ΚΟΠ οκτώ χρόνια προηγουμένως και με την ανασυγκρότηση της και επανένταξη της έπρεπε να περάσει από τη Β΄ κατηγορία για να κερδίσει την άνοδο της, όπως και έγινε.[1][2][6][7] Ήταν η μοναδική περίπτωση που ομάδα προβιβαζόταν από τη Β΄ κατηγορία στην Α΄ κατηγορία την περίοδο ανεπίσημης διεξαγωγής του πρωταθλήματος.
Από την περίοδο 1952-53 οι ομάδες του πρωταθλήματος Β΄ κατηγορίας συμμετέχουν στο Κύπελλο Κύπρου, με μοναδική εξαίρεση την περίοδο 1963-64. Σε μερικές διοργανώσεις των δεκαετιών ΄60 και ΄70 συμμετείχαν μόνο οι πρώτες ομάδες του πρωταθλήματος (ή μόνο η πρωταθλήτρια). Από την περίοδο 1975-76 συμμετέχουν όλες οι ομάδες της Β΄ κατηγορίας στο κύπελλο Κύπρου. Η μεγαλύτερη επιτυχία ομάδων του πρωταθλήματος Β΄ κατηγορίας στο θεσμό του κυπέλλου είναι η συμμετοχή στην ημιτελική φάση σε τέσσερις περιπτώσεις (Νέα Σαλαμίνα1953-54, Ορφέας Λευκωσίας1983-84, ΠΑΕΕΚ1984-85, ΑΕΠ2005-06).
Δομή
Η δομή του πρωταθλήματος έχει διαφοροποιηθεί στην πορεία των ετών. Από την περίοδο 1953-54 έως και την περίοδο 1967-68 το πρωτάθλημα ήταν διαιρεμένο σε δύο ή τρεις γεωγραφικούς ομίλους, ανάλογα με την επαρχιακή προέλευση των ομάδων που συμμετείχαν. Οι νικήτριες ομάδες κάθε ομίλου αγωνίζονταν μεταξύ τους στην τελική φάση του πρωταθλήματος για την ανάδειξη της πρωταθλήτριας ομάδας.[1]
Την περίοδο 1968-69 το πρωτάθλημα διεξήχθη για πρώτη φορά ως ενιαία κατηγορία, με τη διεξαγωγή δύο γύρων, όπου η κάθε ομάδα αντιμετώπιζε όλες τις υπόλοιπες ομάδες εντός και εκτός έδρας. Με την μορφή αυτή διεξαγόταν μέχρι και την περίοδο 2021-22. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι εξής περίοδοι.
Την περίοδο 1974-75, λόγω της τουρκικής εισβολής του 1974 εξαιτίας της οποίας πολλά σωματεία που είχαν έδρα περιοχές που κατελήφθησαν από τα τουρκικά στρατεύματα να αναστείλουν μόνιμα ή προσωρινά τη λειτουργία τους, η Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου αποφάσισε τη διεξαγωγή Ειδικού μικτού πρωταθλήματος Β΄ - Γ΄ κατηγορίας. Στο πρωτάθλημα αυτό είχαν δικαίωμα συμμετοχής οι ομάδες των πρωταθλημάτων Β΄ και Γ΄ κατηγορίας. Η συμμετοχή ήταν προαιρετική. Το πρωτάθλημα ήταν διαιρεμένο σε δύο γεωγραφικούς ομίλους, με τις νικήτριες ομάδες κάθε ομίλου να αναμετριούνται για την ανάδειξη του πρωταθλητή, ο οποίος θεωρείται ως πρωταθλητής Β΄ κατηγορίας της περιόδου αυτής.
Την περίοδο 1994-95 το πρωτάθλημα διεξήχθη σε 3 γύρους. Στον Α΄ και στον Β΄ γύρο, οι ομάδες αναμετρήθηκαν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Στον Γ΄ γύρο κάθε ομάδα αντιμετώπισε όλες τις υπόλοιπες ομάδες για τρίτη φορά. Η έδρα του τρίτου αγώνα καθορίστηκε με βάση τη βαθμολογία στο τέλος του Β΄ γύρου.
Τις περιόδους 2009-10, 2010-11, 2011-12 και 2012-13 το πρωτάθλημα διεξήχθη σε δύο φάσεις. Στην Α΄ φάση διεξήχθησαν δύο γύροι όπου η κάθε όπου η κάθε ομάδα αντιμετώπιζε όλες τις υπόλοιπες ομάδες εντός και εκτός έδρας. Σύμφωνα με τη βαθμολογία στο τέλος της Α΄ φάσης, οι ομάδες στις θέσεις 1-4 διαγωνίστηκαν στη Β΄ φάση για την κατάκτηση του πρωταθλήματος και την άνοδο στην Α΄ κατηγορία. Στους αγώνες αυτές μεταφέρθηκαν τα αποτελέσματα, οι βαθμοί και τα τέρματα της Α΄ φάσης. Οι τέσσερις ομάδες αναμετρήθηκαν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας.
Την περίοδο 2013-14 οι ομάδες που είχαν δικαίωμα συμμετοχής στη Β΄ κατηγορία χωρίστηκαν σε δύο ομίλους των οχτώ ομάδων (βάσει της κατάταξης στο προηγούμενο πρωτάθλημα), στον όμιλο Β1 και στον όμιλο Β2. Οι αγώνες του πρωταθλήματος διεξήχθησαν σε 4 γύρους. Ο αγώνας του πρώτου και τρίτου γύρου διεξήχθησαν στην έδρα της μιας ομάδας και ο αγώνας του δεύτερου και τέταρτου γύρου στην έδρα της άλλης ομάδας. Πρωταθλήτρια σε κάθε όμιλο ομάδα ανακηρύχθηκε αυτή που είχε τον μεγαλύτερο αριθμό βαθμών κατά το τέλος του πρωταθλήματος. Ωστόσο, οι δύο όμιλοι δεν ήταν παράλληλοι αλλά ο Β1 όμιλος αποτελούσε ανώτερο επίπεδο από το Β2 όμιλο (οι πρώτες ομάδες του Β1 ομίλου προβιβάζονταν στην Α΄ κατηγορία και οι τελευταίες ομάδες υποβιβάζονταν στο Β2 όμιλο ενώ οι πρώτες ομάδες του Β2 ομίλου προβιβάζονταν στο Β1 όμιλο και οι τελευταίες ομάδες υποβιβάζονταν στην Γ΄ κατηγορία).[1][8][9] Πρωταθλήτρια Β΄ κατηγορία την περίοδο αυτή θεωρείται η πρωταθλήτρια ομάδα του Β1 ομίλου.
Την περίοδο 2019-20 το πρωτάθλημα διεξήχθη σε δύο φάσεις (η Β΄ φάση δεν ολοκληρώθηκε λόγω της πανδημίας του κορονοϊού στην Κύπρο το 2020).[10] Στην πρώτη φάση σχηματίστηκαν δύο παράλληλοι όμιλοι. Οι ομάδες κάθε ομίλου αναμετρήθηκαν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας.[11] Όταν ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση, οι πρώτες 4 ομάδες κάθε ομίλου συμμετείχαν στον Όμιλο Β΄ Premier και οι 4 τελευταίες ομάδες κάθε ομίλου συμμετείχαν στον όμιλο Β΄ Standard. Κάθε ομάδα διατήρησε τους μισούς βαθμούς από αυτούς που κατέκτησε στην Α΄ φάση (με στρογγυλοποίηση προς τα πάνω). Οι ομάδες κάθε ομίλου (Premier και Standard) θα αναμετριώνταν αναμεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας.[11] Πρωταθλήτρια θα ανακηρυσσόταν η ομάδα που θα συγκέντρωνε τους περισσότερους βαθμούς στον Όμιλο Β΄ Premier. Η πρωταθλήτρια ομάδα και η ομάδα που τερμάτιζαν στη δεύτερη θέση του ομίλου θα προβιβάζονταν στην Α΄ κατηγορία. Οι ομάδες που τερμάτιζαν στις 4 τελευταίες θέσεις του ομίλου Β΄ Standard θα υποβιβάζονταν στην Γ΄ κατηγορία.[11]
Σύστημα βαθμολογίας
Το σύστημα βαθμολογίας του πρωταθλήματος άλλαξε τρεις φορές:
Από την περίοδο 1953-54 έως και την περίοδο 1959-60 η νίκη βαθμολογείτο με 2 βαθμούς, η ισοπαλία με 1 βαθμό και η ήττα με 0 βαθμούς.
Από την περίοδο 1960-61 έως και την περίοδο 1969-70 η νίκη βαθμολογείτο με 3 βαθμούς, η ισοπαλία με 2 βαθμούς και η ήττα με 1 βαθμό.
Από την περίοδο 1970-71 έως και την περίοδο 1990-91 η νίκη βαθμολογείτο με 2 βαθμούς, η ισοπαλία με 1 βαθμό και η ήττα με 0 βαθμούς.
Από την περίοδο 1991-92 έως και σήμερα η νίκη βαθμολογείται με 3 βαθμούς, η ισοπαλία με 1 βαθμό και η ήττα με 0 βαθμούς.
Στο πρωτάθλημα της Β΄ κατηγορία την περίοδο 2024-25 θα συμμετέχουν 16 ομάδες. Στην Α΄ φάση οι ομάδες θα αναμετρηθούν αναμεταξύ τους από μία φορά. Ακολούθως, οι ομάδες ανάλογα με τη βαθμολογική τους θέση θα συνεχίσουν στη δεύτερη φάση σε δύο ομίλους των οκτώ ομάδων.
Στη δεύτερη φάση οι 8 ομάδες κάθε ομίλου θα αναμετρηθούν μεταξύ τους από δύο φορές, μία εντός και μία εκτός έδρας. Πρωταθλήτρια θα ανακηρυχθεί η ομάδα που θα συγκεντρώσει τους περισσότερους βαθμούς στον Α ΄ όμιλο. Η πρωταθλήτρια ομάδα και οι ομάδες που θα τερματίσουν στη δεύτερη και τρίτη του Α΄ ομίλου θα προβιβαστούν στην Α΄ κατηγορία 2025-26. Οι τρεις τελευταίες ομάδες του Β΄ ομίλου θα υποβιβαστούν στην Γ΄ κατηγορία 2025-26.[12]
Οι πρωταθλήτριες ομάδες (ανεπίσημη διεξαγωγή: 1935-1953)
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις πρωταθλήτριες ομάδες της περιόδου 1935-1953 όταν στο πρωτάθλημα της Β΄ κατηγορίας συμμετείχαν οι αναπληρωματικές ομάδες των ομάδων της Α΄ κατηγορίας (οι οποίες είχαν κατακτήσει όλα τα πρωταθλήματα) και μερικές άλλες ομάδες.[1][13]
Την περίοδο 1941 έως 1944 δεν διεξήχθη πρωτάθλημα λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πολλοί Κύπριοι κατετάγησαν εθελοντικά στον ελληνικό και αγγλικό στρατό, ενώ σχηματίστηκε και κυπριακό σύνταγμα. Τα πλείστα σωματεία ανέλαβαν εθνικό έργο συγκεντρώνοντας χρήματα και ρουχισμό τα οποία αποστέλλονταν στην Ελλάδα προς αρωγής του ελληνικού λαού και στρατού. Επιπλέον, πολλοί Έλληνες πρόσφυγες κατέφυγαν στην Κύπρου. Λόγω των πολεμικών συνθηκών που επικρατούσαν η ΚΟΠ αποφάσισε να διακόψει όλες τις διοργανώσεις της.[14][15]
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι πρωταθλήτριες ομάδες κάθε περιόδου από την περίοδο 1953-54 που άρχισε η επίσημη διεξαγωγή του πρωταθλήματος.[1][13][16]
3Την περίοδο 2013-14 το πρωτάθλημα είχε διεξαχθεί με δύο ομίλους με τον Β1 όμιλο(επίπεδο 2) να αποτελεί ανώτερο επίπεδο από τον Β2 όμιλο(επίπεδο 3). Ως πρωταθλήτρια Β΄ κατηγορίας θεωρείται η πρωταθλήτρια του Β1 ομίλου, Α.Ο. Αγία Νάπα. Στο Β2 όμιλο πρωταθλήτρια ήταν η Καρμιώτισσα Πάνω Πολεμιδιών.
Αριθμός ομάδων και προβιβασμός στην Α΄ κατηγορία ανά περίοδο
Ο αριθμός των ομάδων που συμμετείχαν στο πρωτάθλημα όπως και ο αριθμός των ομάδων που προβιβάζονταν από το πρωτάθλημα Β΄ κατηγορίας στην Α΄ κατηγορία άλλαζε στην πορεία των ετών. Σε ορισμένες περιόδους δεν προβιβαζόταν καμία ομάδα, σε άλλες προβιβαζόταν μόνο η πρωταθλήτρια, σε άλλες οι δύο πρώτες και σε άλλες οι τρεις πρώτες, όπως γίνεται και σήμερα. Σε μερικές περιπτώσεις διεξάγονταν αγώνες μπαράζ μεταξύ ομάδων των δύο κατηγοριών για να κριθεί η συμμετοχή στο επόμενο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας.[21]
Σημείωση: Οι ομάδες στις στήλες «Προβιβασμός» αναγράφονται ανάλογα με την τελική τους κατάταξη στο πρωτάθλημα.
1Δεν ίσχυσε ο προβιβασμός από τη Β΄ κατηγορία στην Α΄ κατηγορία.
2Η πρωταθλήτρια ομάδα έδωσε αγώνες μπαράζ με την τελευταία ή τις τελευταίες ομάδες του πρωταθλήματος Α΄ κατηγορίας για συμμετοχή στο επόμενο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας. Και στις δύο περιόδους η πρωταθλήτρια ομάδα Β΄ κατηγορίας απέτυχε να κερδίσει τη συμμετοχή της στην Α΄ κατηγορία.
4Η τρίτη ομάδα του πρωταθλήματος έδινε αγώνες μπαράζ με τη 12η ομάδα της Α΄ κατηγορίας. Σε όλες τις περιόδους αποτύγχανε να προβιβαστεί στην Α΄ κατηγορία.
5Η δεύτερη ομάδα έδωσε αγώνες μπαράζ με την 11η ομάδα της Α΄ κατηγορίας, αποτυγχάνοντας να προβιβαστεί.
6Η τέταρτη ομάδα έδωσε αγώνα μπαράζ με την 11η ομάδα της Α΄ κατηγορίας, αποτυγχάνοντας να προβιβαστεί.
7Την περίοδο 2013-14 το πρωτάθλημα είχε διεξαχθεί με δύο ομίλους των 8 ομάδων έκαστος, με τον Β1 όμιλο να αποτελεί ανώτερο επίπεδο από τον Β2 όμιλο. Στην Α΄ κατηγορία προβιβάζονταν οι δύο πρώτες ομάδες του Β1 ομίλου.
8Την περίοδο 2019-20 το πρωτάθλημα διεκόπη λόγω της Πανδημίας του κορονοϊού στην Κύπρο το 2020. Στην Α΄ κατηγορία προβιβάστηκαν οι δύο πρώτες ομάδες της βαθμολογίας όταν έγινε η διακοπή του πρωταθλήματος.
Συμμετοχές ανά ομάδα
Στη Β΄ κατηγορία έχουν συμμετάσχει 97 διαφορετικές ομάδες. Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις συμμετοχές κάθε ομάδας στο πρωτάθλημα (συμπεριλαμβάνεται η περίοδος 2024-25). Οι συμμετοχές της περιόδου 2019-20, όπου το πρωτάθλημα διακόπηκε, συμπεριλαμβάνονται στον πίνακα.[22]
Με έντονη γραφή οι ομάδες που συμμετέχουν στο πρωτάθλημα της περιόδου 2024-25. 1Η ομάδα έχει 16 συμμετοχές με την ονομασία ΠΑΕΚ, 3 συμμετοχές με την ονομασία ΠΑΕΚ/ΑΕΚ και 32 συμμετοχές με την ονομασία ΠΑΕΕΚ. 2Η ομάδα έχει 3 συμμετοχές με την ονομασία ΑΠΕΠ Λεμεσού και 18 ως ΑΠΕΠ Πιτσιλιάς. 3Η ομάδα έχει μερικές συμμετοχές ως Ένωσις-Κεραυνός.
↑με μοναδική εξαίρεση την περίοδο 2013-14, όταν το πρωτάθλημα διεξιχθη σε 2 ομίλους (Β1 και Β2) με τον πρώτο να αποτελεί το αμέσως επόμενο επίπεδο από τον δεύτερο( ο οποίος ήταν το επίπεδο 3 για εκείνη την σεζον μονο
Την περίοδο 1958-59 το πρωτάθλημα δεν διεξήχθη λόγω της έκρυθμης κατάστασης στην Κύπρο ως αποτέλεσμα του αγώνα της ΕΟΚΑ. Την περίοδο 1963-64 το πρωτάθλημα δεν διεξήχθη λόγω των δικοινοτικών διαταραχών. Την περίοδο 1974-75 πραγματοποιήθηκε Ειδικό μικτό πρωτάθλημα Β΄ - Γ΄ κατηγορίας ο πρωταθλητής του οποίου θεωρείται πρωταθλητής Β΄ κατηγορίας 1974-75. Την περίοδο 2019-20 το πρωτάθλημα διακόπηκε λόγω της Πανδημίας του κορονοϊού.
