Ανάσυρμα (αρχαία ελληνικά: ἀνάσυρμα), ονομάζεται επίσης ανασυρμός,[1] είναι η κίνηση ανύψωσης της φούστας ή του κιλτ. Χρησιμοποιείται σε σχέση με ορισμένες θρησκευτικές τελετουργίες, ερωτισμούς και άσεμνα αστεία (βλέπε, για παράδειγμα, Βαυβώ). Ο όρος χρησιμοποιείται για την περιγραφή των αντίστοιχων έργων τέχνης. Το ανάσυρμα διαφέρει από το «στιγμιαία επίδειξη» (flashing), μία φυσικά παρόμοια κίνηση ως πράξη επιδειξιομανίας, στην οποία ένας επιδειξίας έχει ως σκοπό τη σεξουαλική διέγερσή του, ενώ το ανάσυρμα γίνεται μόνο για την επίδραση επί των θεατών.
Το ανάσυρμα είναι ουσιαστικά «η έκθεση των γεννητικών οργάνων». Πρόκειται για μια μορφή επιδειξιομανίας που συναντάται στη θρησκεία ή στα έργα τέχνης, παρά στην επίδειξη για διέγερση και αναφέρεται πάντα στην πράξη μίας γυναίκας που εκτίθεται. Η πράξη της ανύψωσης της φούστας για την εμφάνιση των γεννητικών οργάνων μπορεί να είναι μια αποτροπαϊκή μέθοδος, η οποία μπορεί, σε συνθήκες πολέμου, να προκαλέσει το φόβο στον εχθρό. Μπορεί επίσης να είναι μια πράξη που προκαλεί έκπληξη και επακόλουθο γέλιο και διωγμό της απογοήτευσης. Αυτό που είναι σημαντικό για το ανάσυρμα είναι ότι αντικατοπτρίζει την πνευματική ποιότητα των γυναικείων γεννητικών οργάνων και την περιοχή των γεννητικών οργάνων μέσω των οποίων ακολουθεί η γέννηση. Σε αρκετές κουλτούρες, υπάρχει ένας μύθος του ανασύρματος που χρησιμοποιείται για τη συναισθηματική θεραπεία.
Το ανάσυρμα μπορεί να είναι μία σκόπιμα προκλητική αυτοέκθεση των γυμνών γεννητικών οργάνων ή των γλουτών. Περίφημο παράδειγμα της τελευταίας περίπτωσης είναι η Αφροδίτη Καλλίπυγος («Αφροδίτη των όμορφων γλουτών»). Σε πολλές παραδόσεις, αυτή η χειρονομία έχει επίσης έναν αποτροπαϊκό χαρακτήρα, ως κοροϊδία ή μέσο για να αποτρέψει έναν υπερφυσικό εχθρό, ανάλογη με την επίδειξη οπισθίων.
Τελετουργικοί αστεϊσμοί και προσωπική έκθεση ήταν συχνοί στις λατρείες της Δήμητρας και του Διόνυσου και ήταν μέρος του εορτασμού των Ελευσίνων Μυστηρίων που σχετίζονται με αυτές τις θεότητες. Ο μυθογράφος Απολλόδωρος αναφέρει ότι οι αστεϊσμοί για τα πρόβατα ήταν ο λόγος για την πρακτική του τελετουργικού αστεϊσμού στη Θεσμοφόρια, μία γιορτή προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Σε άλλες εκδοχές του μύθου της Δήμητρας, η θεά καλωσορίζεται από μία γυναίκα με την ονομασία Βαυβώ, μία γκιόσα που την κάνει να γελάει εκθέτοντας τον εαυτό της, σε μία τελετουργική χειρονομία που ονομάζεται ανάσυρμα («ανύψωση φούστας»). Ένα σύνολο αγαλμάτων από την Πριήνη, μία ελληνική πόλη στη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας, συνήθως αναγνωρίζονται ως ειδώλια «Βαυβώ», που αντιπροσωπεύουν το γυναικείο σώμα καθώς το πρόσωπο συγχωνεύεται με το κάτω μέρος της κοιλιάς. Αυτά εμφανίστηκαν ως ισοδύναμα των φαλλών διακοσμημένων με μάτια, στόμα και μερικές φορές πόδια, που εμφανίστηκαν σε αγγειογραφίες και φτιάχτηκαν ως αγαλματίδια.
Ερμαφρόδιτα ειδώλια από τερακότα στη λεγόμενη ανασυρόμενη στάση, με γυναικεία στήθη και ένα μακρύ ένδυμα σηκωμένο για να αποκαλύπτει τα αρσενικά γεννητικά όργανα έχουν βρεθεί από τη Σικελία έως τη Λέσβο, που χρονολογούνται από την ύστερη κλασική και πρώιμη ελληνιστική περίοδο. Η ανασυρόμενη πόζα, όμως, δεν εφευρέθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ., καθώς ειδώλια αυτού του είδους βασίστηκαν σε μία πολύ πρωιμότερη ανατολική εικονογραφική παράδοση που χρησιμοποιούταν για γυναικείες θεότητες.[2] Η αρχαία λογοτεχνία υποδηλώνει ότι τα ειδώλια αντιπροσωπεύουν την ανδρόγυνη κυπριακή θεότητα Αφρόδιτος (πιθανώς μια μορφή Αστάρτης), της οποίας η λατρεία εισήχθη στην ηπειρωτική Ελλάδα μεταξύ του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ.. Ο αποκαλυπτόμενος φαλλός πιστεύεται ότι έχει αποτροπαϊκές μαγικές δυνάμεις, αποτρέποντας το κακό μάτι ή την ινβίντια και φέρνει καλή τύχη.
Πολλές ιστορικές αναφορές υποδηλώνουν ότι το ανάσυρμα είχε δραματική ή υπερφυσική επίδραση - θετική ή αρνητική. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε ότι μία γυναίκα με έμμηνο ρύση που αποκαλύπτει το σώμα της μπορεί να διώξει το χαλάζι, τους ανεμοστρόβιλους και τους κεραυνούς. Εάν ξεγυμνωθεί και περπατήσει γύρω από το χωράφι, κάμπιες, σκουλήκια και σκαθάρια πέφτουν από τα καλαμπόκια. Ακόμη και όταν δεν είναι σε έμμηνο ρύση, μπορεί να ηρεμήσει μία καταιγίδα στη θάλασσα με το να ξεγυμνωθεί.[3]
Σύμφωνα με τη λαογραφία, οι γυναίκες σήκωσαν τις φούστες τους για να κυνηγήσουν εχθρούς στην Ιρλανδία και την Κίνα.[4] Μια ιστορία από τους The Irish Times (23 Σεπτεμβρίου 1977) ανέφερε ένα δυνητικά βίαιο περιστατικό με τη συμμετοχή πολλών ανδρών, το οποίο αποτράπηκε από μία γυναίκα που έκθεσε τα γεννητικά της όργανα στους επιτιθέμενους. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση των Βαλκανίων, όταν έβρεχε πάρα πολύ, οι γυναίκες έτρεχαν στα χωράφια και σήκωναν τις φούστες τους για να τρομάξουν τους θεούς και να σταματήσουν τη βροχή.[5] Η ξεγύμνωση θεωρήθηκε ότι δημιουργούσε μία «ωμή» κατάσταση πιο κοντά στη φύση από την κοινωνία, διευκολύνοντας την αλληλεπίδραση με υπερφυσικές οντότητες.[6] Στο Nouveaux Contes του Ζαν ντε Λα Φονταίν (1674), ένας δαίμονας αποκρούεται από την όψη μιας γυναίκας που σηκώνει τη φούστα της. Τα συσχετισμένα γλυπτά, που ονομάζονται sheela na gig, ήταν κοινά σε μεσαιωνικές εκκλησίες στη βόρεια Ευρώπη και στα Βρετανικά Νησιά.
Σε ορισμένα έθνη της Αφρικής, μία γυναίκα που ξεγυμνώνεται και επιδεικνύει τον εαυτό της εξακολουθεί να θεωρείται κατάρα και μέσο για την αποτροπή του κακού.[7] Καθώς οι γυναίκες δίνουν ζωή, μπορούν να την πάρουν. Σε ορισμένα μέρη της Νιγηρίας, μεταξύ άλλων, οι γυναίκες επικαλέστηκαν την κατάρα μόνο στις πιο ακραίες συνθήκες και οι άνδρες που εκτίθενται θεωρούνται νεκροί. Κανείς δεν θα μαγειρεύει για αυτούς, θα τους παντρευτεί, θα συνάψει οποιοδήποτε συμβόλαιο μαζί τους ή θα αγοράσει οτιδήποτε από αυτούς. Η κατάρα επεκτείνεται και σε ξένους άντρες, οι οποίοι θα μείνουν ανίκανοι ή θα υποστούν μεγάλη ζημιά.[8]
Στη Νιγηρία, κατά τη διάρκεια μαζικών διαμαρτυριών ενάντια στη βιομηχανία πετρελαίου, οι γυναίκες εμφανίστηκαν σε ανάσυρμα.[9] Η Λέιμα Γκμπόουι χρησιμοποίησε το ανάσυρμα όταν προσπαθούσε να φέρει ειρήνη κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Εμφυλίου Πολέμου στη Λιβερία.