Ο Αμπάς Μιρζά γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1789 στη Νάβα του Μαζανταράν.[8] Ήταν ο μικρότερος γιος του Φαθ Αλί Σαχ, αλλά λόγω της βασιλικής καταγωγής της μητέρας του προοριζόταν από τον πατέρα του να τον διαδεχθεί. Θεωρήθηκε ο αγαπημένος γιος του πατέρα του[9] και διορίστηκε κυβερνήτης (beglarbeg) της περιοχής του Αζερμπαϊτζάν της Περσίας, περίπου το 1798, όταν ήταν 10 ετών.[6][10] Το 1801, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Αγά Μοχαμάντ Χαν, οι Ρώσοι εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία και προσάρτησαν το Καρτλί-Καχετία. Καθώς η (Ανατολική) Γεωργία βρισκόταν υπό την περιοδική ιρανική επικυριαρχία από τις αρχές του 16ου αιώνα, η πράξη αυτή των Ρώσων θεωρήθηκε ως εισβολή στην ιρανική επικράτεια. Το 1804, πρόθυμος να καταλάβει και τα υπόλοιπα εδάφη του Ιράν, ο ρωσικός στρατός με επικεφαλής τον στρατηγό Πάβελ Τσιτσιάνοφ, πολιόρκησε, κατέλαβε και λεηλάτησε την πόλη Γκαντζά, ξεκινώντας έτσι τον Ρωσοπερσικό Πόλεμο (1804-13). Ο Φαθ Αλί Σαχ διόρισε τον Αμπάς Μιρζά διοικητή του εκστρατευτικού σώματος των 30.000 ανδρών.[6][10] Τη βοήθειά του ζήτησαν διακαώς τόσο η Αγγλία όσο και ο Ναπολέων, που επιθυμούσαν να αλληλοεξουδετερωθούν στην Ανατολή,[7] ιδίως καθώς η Περσία συνορεύει με έναν κοινό αντίπαλο, την αυτοκρατορική Ρωσία.
Τα πρώτα στάδια του πολέμου που ακολούθησε τις εντολές του Φαθ Αλί Σαχ να εισβάλει και να ανακτήσει τη Γεωργία και τα βόρεια τμήματα της σύγχρονης Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν κατέληξαν σε χρόνια σχετικά αδρανούς εδαφικού πολέμου. Ωστόσο, όπως προσθέτει ο καθηγητής Αλεξάντερ Μικαμπερίτζε, ο Αμπάς Μιρζά ηγήθηκε του στρατού σε μια συνολικά καταστροφική εκστρατεία κατά των Ρώσων, υποφέροντας ήττες στο Γκιουμρί, το Καλαγκίρι, τον ποταμό Ζαγκάμ (1805), το Καρακαπέτ (1806), το Καραμπάμπα (1808), τη Γκαντζά (1809), το Μεγρί, τον ποταμό Αράς και το Αχαλκαλάκι (1810).[10] Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει αποφασιστικά, καθώς η Ρωσία έστελνε όλο και πιο προηγμένα όπλα και αυξανόμενο αριθμό στρατιωτών. Διοικώντας τις νοτιότερες ρωσικές μεραρχίες κατά τη διάρκεια του μακροχρόνιου πολέμου, ο Κοτλιαρέφσκι νίκησε τον αριθμητικά ανώτερο περσικό στρατό στη μάχη του Ασλαντούζ (1812) και στις αρχές του 1813 εισέβαλε και κατέλαβε το Λανκαράν. Οι Ρώσοι είχαν στρατοπεδεύσει στην απέναντι όχθη του ποταμού Αράς, όταν οι δύο Βρετανοί σύμβουλοί του, ο λοχαγός Κρίστι και ο υπολοχαγός Πότινγκερ, του είπαν να τοποθετήσει φρουρούς σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά ο Μιρζά αγνόησε τις προειδοποιήσεις. Ο Κρίστι και άλλοι Βρετανοί αξιωματικοί προσπάθησαν να συσπειρώσουν έναν στρατό που υποχωρούσε πανικόβλητος. Για μέρες οι Ρώσοι εξαπέλυαν σφοδρές επιθέσεις, αλλά τελικά ο Κρίστι υποχώρησε και ο Μιρζά διέταξε πλήρη υποχώρηση. Ο εφησυχασμός κόστισε 10.000 περσικές ζωές. Ο Μιρζά πίστεψε λανθασμένα στο βάρος της αριθμητικής υπεροχής. Παρά την απουσία ηγεσίας, οι Πέρσες στο Λανκαράν άντεξαν για εβδομάδες, μέχρι που οι Ρώσοι σφαγίασαν τη φρουρά των 4.000 αξιωματικών και ανδρών.
Τον Οκτώβριο του 1813, με τον Αμπάς Μιρζά ακόμα αρχιστράτηγο, η Περσία αναγκάστηκε να συνάψει μια εξαιρετικά δυσμενή ειρήνη, γνωστή ως Συνθήκη του Γκουλιστάν, παραχωρώντας αμετάκλητα τμήματα των εδαφών της στον Καύκασο, που περιλάμβαναν τη σημερινή Γεωργία, το Νταγκεστάν και το μεγαλύτερο μέρος αυτού που αποτελεί σήμερα τη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν.[11] Η μόνη υπόσχεση που έλαβε ο Σάχης σε αντάλλαγμα ήταν μια χλιαρή εγγύηση ότι ο Μιρζά θα διαδεχόταν τον θρόνο του, χωρίς κάποιο εμπόδιο.
Οι δραστικές απώλειες που υπέστησαν οι δυνάμεις του τον έκαναν να συνειδητοποιήσει ότι έπρεπε να εκπαιδεύσει τον στρατό της Περσίας στον ευρωπαϊκό τρόπο πολέμου και άρχισε να στέλνει τους μαθητές του στην Ευρώπη για στρατιωτική εκπαίδευση.[10] Με την εισαγωγή ταγμάτων ευρωπαϊκού τύπου, ο Αμπάς Μιρζά πίστευε ότι αυτό θα επέτρεπε στο Ιράν να αποκτήσει το πάνω χέρι έναντι της Ρωσίας και να διεκδικήσει τα χαμένα εδάφη του.[10] Επηρεασμένος από τις μεταρρυθμίσεις του σουλτάνου Σελίμ Γ΄, ο Αμπάς Μιρζά έθεσε ως στόχο να δημιουργήσει μια ιρανική εκδοχή του οθωμανικού Νιζάμ-ı Τσεντίντ και να μειώσει την εξάρτηση των Κατζάρ από τις φυλετικές και επαρχιακές δυνάμεις.[10] Το 1811 και το 1815, δύο ομάδες στάλθηκαν στη Βρετανία και το 1812 κατασκευάστηκε ένα τυπογραφείο στην Ταμπρίζ ως μέσο αναπαραγωγής ευρωπαϊκών στρατιωτικών εγχειριδίων. Στην Ταμπρίζ λειτούργησαν επίσης ένα εργοστάσιο πυρίτιδας και μια αποθήκη πυρομαχικών. Η εκπαίδευση συνεχίστηκε με συνεχείς ασκήσεις από Βρετανούς συμβούλους, με έμφαση στο πεζικό και το πυροβολικό.[6]
Ο Αμπάς Μιρζά είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει τον πρόσφατα αναμορφωμένο στρατό του όταν άρχισε ο Οθωμανοπερσικός Πόλεμος (1821-1823), ο οποίος αποδείχθηκε ικανός με αρκετές νίκες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την υπογραφή συνθήκης ειρήνης το 1823 μετά τη μάχη του Ερζερούμ. Ο πόλεμος ήταν μια νίκη για την Περσία, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι οι στρατιώτες της ήταν λιγότεροι, και αυτό έδωσε την απαραίτητη αυτοπεποίθηση στις δυνάμεις. Ο δεύτερος πόλεμός του με τη Ρωσία, που ξεκίνησε το 1826, ξεκίνησε με καλό πρόσημο, καθώς ανέκτησε το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που είχε χάσει στον Ρωσοπερσικό Πόλεμο (1804-13), ωστόσο κατέληξε σε μια σειρά δαπανηρών ηττών, μετά τις οποίες η Περσία αναγκάστηκε να παραχωρήσει τα τελευταία εδάφη του Καυκάσου, που περιλάμβαναν όλη τη σημερινή Αρμενία, το Ναχιτσεβάν, το υπόλοιπο της σύγχρονης Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν που βρισκόταν ακόμη στα χέρια του Ιράν, και την επαρχία Ιγκντίρ, όλα σύμφωνα με τη Συνθήκη του Τουρκμεντσάι του 1828.[12] Η τελική απώλεια οφειλόταν λιγότερο στην ικανότητα του ίδιου και του στρατού του και περισσότερο στην έλλειψη ενισχύσεων και στη συντριπτική αριθμητική υπεροχή των Ρώσων. Οι αμετάκλητες απώλειες, οι οποίες συνολικά ανέρχονταν σε όλα τα εδάφη του Ιράν των Κατζάρ στον Βόρειο και στον Νότιο Καύκασο, επηρέασαν σοβαρά τον Αμπάς Μιρζά και η υγεία του άρχισε να κλονίζεται. Έχασε επίσης τον ενθουσιασμό του για οποιαδήποτε άλλη στρατιωτική μεταρρύθμιση.[6] Το 1833 προσπάθησε να αποκαταστήσει την τάξη στην επαρχία Χορασάν, η οποία βρισκόταν ονομαστικά υπό περσική κυριαρχία, και ενώ ασχολιόταν με το έργο αυτό πέθανε στο Μασχάντ το 1833. Το 1834, ο μεγαλύτερος γιος του, Μοχαμάντ Μιρζά, διαδέχθηκε τον Φαθ Αλί Σαχ ως ο επόμενος βασιλιάς. Ο Ρ. Γ. Γουάτσον (History of Persia, 128-9) τον περιέγραψε ως «τον ευγενέστερο της φυλής των Κατζάρ».[13]
Έμεινε περισσότερο στην ιστορία για την ανδρεία του στη μάχη και τις αποτυχημένες προσπάθειές του να εκσυγχρονίσει τον περσικό στρατό. Δεν ήταν επιτυχής εν μέρει λόγω της έλλειψης κυβερνητικού συγκεντρωτισμού στο Ιράν κατά τη διάρκεια της εποχής του. Επιπλέον, ο Αμπάς Μιρζά ήταν ο πρώτος που έστειλε Ιρανούς φοιτητές στην Ευρώπη για δυτική εκπαίδευση.[14] Δεν μπόρεσε να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα επιτυχημένος στους πολέμους του με τη Ρωσία, καθώς κατέληξε να χάσει περισσότερα εδάφη από όσα κέρδισε.[9]
«αρθρα Abbas Mirza, Persia-Russia Wars, Persia-Ottoman wars, Golestan Treaty, και Torkaman-Chay Treaty». The Persian Encyclopedia.
Bournoutian, George (2021). From the Kur to the Aras: A Military History of Russia's Move into the South Caucasus and the First Russo-Iranian War, 1801–1813. Brill. ISBN978-9004445154.
Busse, H. (1982). «ʿAbbās Mīrzā Qajar». Στο: Yarshater, Ehsan, επιμ. Encyclopædia Iranica. 1. London & New York: Routledge & Kegan Paul, σσ. 79–84. ISBN978-0-71009-090-4.
Dowling, Timothy C.· Menning, Bruce (2015). Russia at war : from the Mongol conquest to Afghanistan, Chechnya, and beyond. Santa Barbara, California: ABC Clio. ISBN978-1-59884-947-9.
Lockhart, L. (2007). «Abbas Mirza». Στο: Bearman, P.; Bianquis, Th; Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P., επιμ. Encyclopaedia of Islam. Leiden, Netherlands: Brill.
Shahvar, Soli (2020). «Domestic and external considerations in the struggle over regency in early Qajar Iran: The princely rivalry between ʿAbbas Mirza and Muhammad-ʿAli Mirza». Middle Eastern Studies56 (4): 549–569. doi:10.1080/00263206.2020.1751617.
833.jpg)
