Ο Αδαρνάσης Δ΄, γεωργιανά: ადარნასე Adarnase IV, (απεβ. το 923) από τον Οίκο των Βαγρατιδών-Ιβηρίας ήταν βασιλιάς του Tάο-Κλαρτζέτι της σημερινής Γεωργίας και πρίγκιπας της Ιβηρίας, μετά βασιλιάς της. Αυτός ήταν που αποκατέστησε το 888 την Ιβηρική βασιλεία, η οποία ήταν σε εκκρεμότητα, από τότε που είχε καταργηθεί από την Σασανιδική Αυτοκρατορία τον 6ο αι. [2]
Η αρίθμηση των διαδοχικών ηγεμόνων στην πρώιμη περίοδο των Βαγκρατιδών είναι πσυγκεχυμένη, καθώς κινείται μεταξύ των διαφορετικών κλάδων της οικογένειας. Ως εκ τούτου, ο Aδαρνάσης, γνωστός σαν "Δ΄" επειδή ήταν ο τέταρτος Αδαρνάσης ως πρίγκιπας της Ιβηρίας, είναι επίσης γνωστός σαν "Β΄" ως βασιλιάς του Tάο-Κλαρτζέτι και σαν "Α΄" ως ο βασιλιάς της Ιβηρίας.
Το όνομα
Το όνομα Adarnase προέρχεται από τη Μέση Περσική λέξη Ādurnarsēh, με το δεύτερο συστατικό της λέξης (Nase) να είναι η Γεωργιανή απόδοση του Μεσοπερσικού ονόματος Narseh, το οποίο τελικά προέρχεται από το Aβεστικό nairyō.saŋya-. Το Μεσοπερσικό όνομα Narseh υπάρχει και στα Γεωργιανά ως Nerse. Το όνομα Ādurnarsēh εμφανίζεται στην Αρμενική γλώσσα ως Atrnerseh. [3]
Δυναστική διαμάχη
Ο Aδαρνάσης Δ΄ ήταν ο μόνος γιος του Δαβίδ Α΄ πρίγκιπα της Ιβηρίας με τον Βυζαντινό τίτλο του κουροπαλάτη, ο οποίος δολοφονήθηκε από τον εξάδερφό του Nάσρα το 881. Καθώς ο Αδαρνάσης Δ΄ ήταν ακόμη ανήλικος, ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας διόρισε κουροπαλάτη όχι τον Αδαρνάση Δ΄, αλλά τον εξάδερφό του Γκούργκεν Α΄ του Τάο. Η επακόλουθη προσπάθεια του Νάσρα να εκτοπίσει τον Αδαρνάσης Δ΄ από την πατρογονική κληρονομιά ηττήθηκε με τη βοήθεια του Αρμένιου βασιλιά Ασότ Α΄ το 888. [2] Η νίκη επέτρεψε στον Aδαρνάση Δ΄ να διεκδικήσει μία βασιλική θέση για τον εαυτό του. Ο ιστορικός Βαλέρι Σιλογκάβα έχει υποθέσει, ότι η στέψη του Aδαρνάση Δ΄ ως βασιλιά θα μπορούσε να έγινε, σε μια συμβολική κίνηση, στην αρχαία Ιβηρική πρωτεύουσα Μτσχέτα, όπως υποδηλώνει μία επιγραφή σε γραφή ασομταβρούλι -πιθανώς αποκατάσταση τον 17ο αι. μίας παλαιότερης επιγραφής- στο Μοναστήρι του Σάμταβρο. [4]
Συμμαχώντας με τους ανασυνταγμένους Αρμένιους, ο Aδαρνάσης Δ΄ ξεκίνησε στη συνέχεια, από τη βάση του στο Κάτω Τάο, μία πολιτική επέκτασης. Μη όντας κουροπαλάτης και έχοντας μπροστά του το παράδειγμα της Αρμενίας, ο Aδαρνάσης Δ΄ ανέλαβε τον τίτλο του βασιλιά και στη συνέχεια νίκησε τον αντίπαλό του κουροπαλάτη Γκούργκεν. Η Βυζαντινή κυβέρνηση προσαρμόστηκε στις περιστάσεις και, μετά το τέλος του Γκούργκεν το 891, αναγνώρισε τον Αδαρνάση ως κουροπαλάτη. [2]
Αλλαγή συμμαχιών
Ο Aδαρνάσης Δ΄ αντάμειψε τη βοήθεια της Aσότ της Αρμενίας με σταθερή πίστη, η οποία συνεχίστηκε στη βασιλεία τού διαδόχου τού Aσότ, Σμπατ Α΄, τον οποίο ο Aδαρνάσης Δ΄ βοήθησε να κερδίσει το στέμμα σε δυναστικούς αγώνες το 890 και αργότερα ενώθηκε μαζί του εναντίον του Αχμέντ ιμπν-Ισά του Ντιγιαρμπακίρ, του πρώην κυβερνήτη (ορισμένου από τον χαλίφη) της Αρμινίγιας. Με τη σειρά του ο Σμπατ αναγνώρισε τη βασιλική ιδιότητα του Aδαρνάση Δ΄ και τον έστεψε προσωπικά το 899. Οι δύο άνδρες συνεργάστηκαν, για να νικήσουν το 904 τον Κωνσταντίνο Γ΄ βασιλιά της Αμπχαζίας, κοινό τους συγγενή, ο οποίος ανταγωνιζόταν τον Αδαρνάση Δ΄ στην ηγεμονία της Εσωτερικής Ιβηρίας (δουκάτο του Κάρτλι) και ανταγωνιζόταν τον [Σμπατ στο Γκογκαρένε (Τασίρ-Τζοραγκέτ ). Ο Αδαρνάσης Δ΄ συνέλαβε τον Κωνσταντίνο Γ΄ και τον παρέδωσε στον Σμπατ. Αλλά ο τελευταίος, με την πρόθεση να εξισορροπήσει την αυξανόμενη δύναμη του Aδαρνάση Δ΄ και να επεκτείνει την Αρμενική επιρροή στη δυτική Γεωργία, απελευθέρωσε τον αιχμάλωτό του. Αυτή η κίνηση έστρεψε τον Αδαρνάσηε Δ΄ εναντίον του Σμπατ και η ρήξη και η έχθρα που ακολούθησε αποδυνάμωσαν και τους δύο μονάρχες: ο Αδαρνάσης Δ΄ εκτοπίστηκε από τον Κωνσταντίνο Γ΄. Ήταν αντιβασιλιάς του Κάρτλι το 904, ενώ ο Σμπατ ηττήθηκε και βασανίστηκε μέχρι θανάτου από τον Γιουσούφ, έναν Σατζίδη ηγεμόνα του Αζερμπαϊτζάν το 914. Ως αποτέλεσμα αυτών των γεγονότων, ο Aδαρνάσης Δ΄ υποβιβάστηκε στο μερίδιο από τις κληρονομικές εκτάσεις των Βαγρατιδών στο Τάο. [2] Ανοικοδόμησε την εκκλησία της Μπάνα στο Τάο και την έκανε έδρα επισκόπου. [5]
Οικογένεια
Η σύζυγος του Aδαρνάση Δ΄ δεν είναι γνωστή. Επέζησαν αυτού πέντε παιδιά:
- Δαβίδ Β΄ απεβ. το 937, τιτουλάριος βασιλιάς της Ιβηρίας.
- Aσότ Β΄ απεβ. το 954, πρίγκιπας του Τάο, κουροπαλάτης.
- Βαγράτ Α΄ απεβ. το 945, πρίγκιπας του Τάο-Κλαρτζέτι, μάγιστρος.
- Σουμπάτ Α΄ απεβ. το 958, πρίγκιπας του Τάο και τιτουλάριος βασιλιάς της Ιβηρίας.
- Βαγράτ Β΄ 937-994, πρίγκιπας του Τάο-Κλαρτζέτι και τιτυουλάριος βασιλιάς της Ιβηρίας-Κάρτλι.
- Ανώνυμη κόρη, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Γ΄ της Αμπχαζίας.
- Πιθανώς, μία ανώνυμη κόρη, παντρεύτηκε με τον αρχιστράτηγο (sparapet) Αμπάς, αδελφό του Ασώτιος Α΄ της Αρμενίας.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- ↑ 1,0 1,1 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Toumanoff, Cyril (1967). Studies in Christian Caucasian History, pp. 490-493. Georgetown University Press.
- ↑ Rapp, Stephen H., Jr (2014). The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature. Routledge. σελ. 335. ISBN 978-1472425522.
- ↑ Silogava, Valeri (2008). «[An unknown inscription of the Samtavro monastery of Mtskheta about Adarnase, the king of Georgians]» (στα Georgian). მცხეთის სამთავროს უცნობი წარწერა ადარნასე ქართველთა მეფის შესახებ.
- ↑ Thomson, Robert W. (1996), Rewriting Caucasian History, p. 247. Oxford University Press, (ISBN 0-19-826373-2)
