Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1895

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1895
W H Gwynn, Ysgrifennydd Undeb Rygbi Cymru
Dyddiad	5 Ionawr - 16 Mawrth 1895
Gwledydd	Lloegr  Iwerddon  yr Alban  Cymru
Ystadegau'r Bencampwriaeth
Pencampwyr	yr Alban (4ydd tro)
Y Goron Driphlyg	yr Alban (ail deitl)
Cwpan Calcutta	yr Alban
Gemau a chwaraewyd	6
Sgoriwr y nifer fwyaf o bwyntiau	Bancroft (6) GT Neilson (6)
← 1894 (Blaenorol) (Nesaf) 1896 →

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1895 oedd y drydedd ornest ar ddeg yng nghyfres Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad. Chwaraewyd chwe gêm rhwng 5 Ionawr a 16 Mawrth. Ymladdwyd hi gan Loegr, Iwerddon, Yr Alban, a Chymru.

Enillodd yr Alban eu tair gêm i ennill y bencampwriaeth yn llwyr am y pedwerydd tro (ac eithrio dau deitl arall a rannwyd â Lloegr), a chwblhawyd y Goron Driphlyg am yr eildro.

System sgorio

Penderfynwyd ar y gemau ar gyfer y tymor hwn ar bwyntiau a sgoriwyd. Roedd cais werth tri phwynt, tra bod trosi gôl wedi’i chicio o’r cais yn rhoi dau bwynt ychwanegol. Roedd gôl a ollyngwyd o'r marc a gôl adlam ill dau werth pedwar pwynt. Roedd goliau cosb werth tri phwynt.

Tabl

Safle	Gwlad	Gemau				Pwyntiau			Pwyntiau tabl
		Chwarae	Ennill	Cyfartal	Colli	Dros	Yn erbyn	Gwahan.
1	yr Alban	3	3	0	0	17	7	+10	6
2	Lloegr	3	2	0	1	23	15	+13	4
3	Cymru	3	1	0	2	15	22	−7	2
4	Iwerddon	3	0	0	3	6	17	−11	0

Canlyniadau

5 Ionawr 1895

Cymru	6–14	Lloegr

Abertawe

26 Ionawr 1895

yr Alban	5–4	Cymru

Caeredin

2 Chwefror 1895

Iwerddon	3–6	Lloegr

Dulyn

2 Mawrth 1895

yr Alban	6–0	Iwerddon

Caeredin

9 Mawrth 1895

Lloegr	3–6	yr Alban

Richmond

16 Mawrth 1895

Cymru	5–3	Iwerddon

Caerdydd

Y gemau

Cymry v. Lloegr

XV Lloegr

5 Ionawr 1895 [1]

Cymru	6 – 14 [2]	Lloegr
Cais: Elsey Graham		Cais: Carey Leslie-Jones Thomson Woods Trosiad: Mitchell

St Helen, Abertawe Maint y dorf: 19,000 Dyfarnwr: James Aikman Smith (Yr Alban)

Cymru: Billy Bancroft (Abertawe), Tom Pearson (Caerdydd), Owen Badger (Llanelli), Arthur Gould (Casnewydd) (capt.), William Llewellyn Thomas (Casnewydd), Selwyn Biggs (Caerdydd), Ben Davies (Llanelli), Tom Graham (Casnewydd), Arthur Boucher (Casnewydd), Wallace Watts (Casnewydd), Jim Hannan (Casnewydd), Tom Jackson (Abertawe), Charles Nicholl (Llanelli), Frank Mills (Caerdydd), William Elsey (Caerdydd) ^[3]

Lloegr H Ward (Bradford), John Fegan (Blackheath), FA Leslie-Jones (Prifysgol Rhydychen), EM Baker (Prifysgol Rhydychen), WB Thomson (Blackheath), RHB Cattell (Mosley), EW Taylor (Rockcliff), Sammy Woods (Blackheath) capt., FO Poole (Prifysgol Rhydychen), William Bromet (Richmond), Frank Mitchell (Prifysgol Caergrawnt), William Eldon Tucker (Prifysgol Caergrawnt), C Thomas (Barnstable), GM Carey (Prifysgol Rhydychen), HW Finlinson (Blackheath)^[4]

---

Yr Alban v. Cymru

26 Ionawr 1895 [5]

yr Alban	5 – 4 [6]	Cymru
Cais: Gowans Trosiad: HO Smith		GM: Bancroft

Raeburn Place, Caeredin Dyfarnwr: EB Holmes (Lloegr)

Yr Alban: AR Smith (Prifysgol Rhydychen), James Gowans (Albanwyr Llundain), GT Campbell (Albanwyr Llundain), Willie Neilson (Albanwyr Llundain), Robin Welsh (Watsonians), JW Simpson (Royal HSFP), M Elliot (Hawick), WB Cownie (Watsonians), JH Dods (Edinburgh Academicals), WR Gibson (Royal HSFP) capt., WMC McEwan (Edinburgh Academicals), Robert MacMillan (Albanwyr Llundain), GT Nielson (Gorllewin yr Alban), TM Scott (Gorllewin yr Alban), HO Smith (Gorllewin yr Alban) ^[7]

Cymru: Billy Bancroft (Abertawe), Tom Pearson (Caerdydd), Owen Badger (Llanelli), Arthur Gould (Casnewydd) capt., Evan Lloyd (Llanelli), Selwyn Biggs (Caerdydd), Fred Parfitt (Casnewydd), Tom Graham (Casnewydd), Arthur Boucher (Casnewydd), Ernie George (Pontypridd), Jim Hannan (Casnewydd), Harry Packer (Casnewydd), Charles Nicholl (Llanelli), Frank Mills (Caerdydd), Tom Pook (Casnewydd)^[8]

Oherwydd tywydd rhewllyd ni fu modd chware gemau rygbi yn yr Alban ers y Nadolig. Roedd Undeb Rygbi'r Alban yn benderfynol bod y gêm â Chymru i’w cynnal. Rhoddwyd ugain tunnell o wellt ar y maes chware yn Rayburn Place i gadw'r rhew draw. Ar y dydd Mercher cyn y gêm roedd y tywydd wedi gwella mymryn a phenderfynwyd tynnu'r gorchudd. Ni pharhaodd y dadmer ond cwpl o oriau, a gafaelodd y rhew ar y ddaear cyn bod modd ei ail-orchuddio â gwellt. Danfonwyd telegram gan Mr Smith, ysgrifennydd yr Alban, i Mr Gwynn, ysgrifennydd Undeb Cymru, gan ei hysbysu ei bod yn amheus a fyddai'r tir yn ffit erbyn dydd Sadwrn. Atebodd Mr Gwynn i'r perwyl y gallai gohirio'r ornest fod yn ddymunol, fel bod y Cymry ddim yn gwneud y siwrnai ofer. Ddydd Iau, fodd bynnag, derbyniwyd telegram yn Abertawe yn awgrymu bod dadmer arall wedi bod gyda rhagolwg y byddai'n parhau. Felly aeth tîm Cymru ar y siwrnai hir i Gaeredin. Cafwyd archwiliad o'r tir ychydig cyn oedd yr ornest i gychwyn, a phenderfynodd swyddogion Cymru a'r dyfarnwr nad oedd y maes yn ddigon diogel i gynnal gêm. Awgrymodd Arthur Gould, gan fod rhannau o'r cae yn iawn, y gellid chwarae'r gêm ar gae byrrach. Aeth yr ornest yn ei blaen ar gae o 15 llath yn hytrach na'r 20 llath arferol.^[9]

Bu tri chwaraewr yn chwarae eu gemau gyntaf dros Gymru yn yr ornest hon:^[10]

• 
  Ernie George
• 
  Evan Lloyd
• 
  Tom Pook

---

Iwerddon v. Lloegr

2 Chwefror 1895

Iwerddon	3 – 6 [11]	Lloegr
Cais: Louis Magee		Cais: Fegan Thomas

Lansdowne Road, Dulyn Dyfarnwr: DG Findlay (Yr Alban)

Iwerddon: G. R. Symes (Monkstown), W Gardiner (C R Gogledd yr Iwerddon), S Lee (C R Gogledd yr Iwerddon), T H Stevenson (Queen's Uni, Belfast), Joseph Magee (Bective Rangers), Louis Magee (Bective Rangers), Benjamin Tuke (Bective Rangers), T J Johnstone (Queen's Uni, Belfast), H Lindsay (Armargh), AA Brunker (Landsdowne), JH O'Conor (Bective Rangers) capt., HC McCoull (Belfast Albion), Thomas Crean (Wanderers), Andrew Clinch (Wanderers), CV Rooke (Monkstown)

Lloegr J. F. Byrne (Mosley), John Fegan (Blackheath), FA Leslie-Jones (Prifysgol Rhydychen), E M Baker (Prifysgol Rhydychen), W B Thomson (Blackheath), R H B Cattell (Mosley), E W Taylor (Rockcliff), Sammy Woods (Blackheath) capt., F O Poole (Prifysgol Rhydychen), William Bromet (Richmond), Frank Mitchell (Prifysgol Caergrawnt), William Eldon Tucker (Prifysgol Caergrawnt), C Thomas (Barnstable), GM Carey (Prifysgol Rhydychen), HW Finlinson (Blackheath)

---

Yr Alban v. Iwerddon

2 Mawrth 1895

yr Alban	6 – 0 [12]	Iwerddon
Cais: Welsh Campbell

Raeburn Place, Caeredin Dyfarnwr: HL Ashmore (Lloegr)

Yr Alban: A R Smith (Prifysgol Rhydychen), James Gowans (Albanwyr Llundain), G T Campbell (Albanwyr Llundain), W Nielson (Albanwyr Llundain), Robin Welsh (Watsonians), J W Simpson (Royal HSFP), Paul Robert Clauss (Birkenhead Park), W B Cownie (Watsonians), J H Dods (Edinburgh Academicals), W R Gibson (Royal HSFP), Thomas Hendry (Clydesdale), Robert MacMillan (Albanwyr Llundain) capt., G T Nielson (Gorllewin yr Alban), T M Scott (Gorllewin yr Alban), J N Millar (Gorllewin yr Alban)

Iwerddon: J Fulton (C R Gogledd yr Iwerddon), W Gardiner (C R Gogledd yr Iwerddon), A Montgomery (C R Gogledd yr Iwerddon), J O'Connor (Garryowen), Joseph Magee (Bective Rangers), Louis Magee (Bective Rangers), Benjamin Tuke (Bective Rangers), E H McIlwaine (C R Gogledd yr Iwerddon), W O'Sullivan (Queen's C., Cork), W J N Davis (Edinburgh Uni.), M S Egan (Garryowen), H C McCoull (Belfast Albion), Thomas Crean (Wanderers), Andrew Clinch (Wanderers), C V Rooke (Monkstown) capt.

---

Lloegr v. Yr Alban

9 Mawrth 1895

Lloegr	3 – 6	yr Alban
Pen: Byrne		Cais: GT Neilson Pen: GT Neilson

Athletic Ground, Richmond Maint y dorf: 20,000 Dyfarnwr: W Wilkins (Cymru)

Lloegr J. F. Byrne (Mosley), John Fegan (Blackheath), T H Dobson (Bradford), E M Baker (Prifysgol Rhydychen), W B Thomson (Blackheath), R H B Cattell (Mosley), E W Taylor (Rockcliff), Sammy Woods (Blackheath) capt.' F O Poole (Prifysgol Rhydychen), William Bromet (Richmond), Frank Mitchell (Prifysgol Caergrawnt), William Eldon Tucker (Prifysgol Caergrawnt), C Thomas (Barnstable), M Carey (Prifysgol Rhydychen), H W Finlinson (Blackheath)

Yr Alban: A R Smith (Prifysgol Rhydychen), James Gowans (Albanwyr Llundain), G T Campbell (Albanwyr Llundain), W Nielson (Albanwyr Llundain), Robin Welsh (Watsonians), J W Simpson (Royal HSFP), W P Donaldson (Gorllewin yr Alban), W B Cownie (Watsonians), JH Dods (Edinburgh Academicals), W R Gibson (Royal HSFP), W M C McEwan (Edinburgh Academicals), Robert MacMillan (Albanwyr Llundain) capt., G T Nielson (Gorllewin yr Alban), T M Scott (Gorllewin yr Alban), J N Millar (Gorllewin yr Alban)

---

Cymru v. Iwerddon

16 Mawrth 1895

Cymru	5 – 3 [13]	Iwerddon
Cais: Pearson Trosiad: Bancroft [14][15]		Cais: Crean

Parc yr Arfau, Caerdydd Dyfarnwr: EB Holmes (Lloegr)

Cymru: Billy Bancroft (Abertawe), Tom Pearson (Caerdydd), Owen Badger (Llanelli), Arthur Gould (Casnewydd) capt., William Llewellyn Thomas (Casnewydd), David Morgan (Llanelli), Ralph Sweet-Escott (Caerdydd), Albert Jenkin (Abertawe), Arthur Boucher (Casnewydd), Ernie George (Pontypridd), Jim Hannan (Casnewydd), Harry Packer (Casnewydd), Charles Nicholl (Llanelli), Frank Mills (Caerdydd), Wallace Watts (Casnewydd) ^[16]

Iwerddon: J Fulton (C R Gogledd yr Iwerddon), W Gardiner (C R Gogledd yr Iwerddon), S Lee (C R Gogledd yr Iwerddon), A P Gwynn (Prifysgol Dulyn), T H Stevenson (Queen's Uni, Belfast), Louis Magee (Bective Rangers), M G Delany (Bective Rangers), E H McIlwaine (C R Gogledd yr Iwerddon), J H Lytle (Lansdowne), A A Brunker (Landsdowne), E G Forrest (Wanderers) capt., H C McCoull (Belfast Albion), Thomas Crean (Wanderers), Andrew Clinch (Wanderers), C V Rooke (Monkstown)^[17]

Cyfeiriadau

1. "TODAY'S GREAT MATCH - The South Wales Daily Post". William Llewellyn Williams. 1895-01-05. Cyrchwyd 2020-09-01.
2. "THE INTERNATIONAL MATCH - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1895-01-07. Cyrchwyd 2020-09-01.
3. "THE WELSH TEAM - The South Wales Daily Post". William Llewellyn Williams. 1895-01-05. Cyrchwyd 2020-09-01.
4. "THE ENGLISH TEAM - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1895-01-05. Cyrchwyd 2020-09-01.
5. "SCOTLAND v WALES - South Wales Echo". Jones & Son. 1895-01-26. Cyrchwyd 2020-09-01.
6. "Scotland v Wales - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1895-01-28. Cyrchwyd 2020-09-01.
7. "SKETCHES OF THE SCOTTISH PLAYERS - South Wales Echo". Jones & Son. 1895-01-26. Cyrchwyd 2020-09-01.
8. "THE WELSH MEN - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1895-01-26. Cyrchwyd 2020-09-01.
9. "THE INTERNATIONAL MATCH - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1895-01-28. Cyrchwyd 2020-09-01.
10. "WELSH INTERNATIONALS - The South Wales Daily Post". William Llewellyn Williams. 1895-01-26. Cyrchwyd 2020-09-01.
11. "England versus Ireland - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1895-02-02. Cyrchwyd 2020-09-01.
12. "Today's Football - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1895-03-02. Cyrchwyd 2020-09-01.
13. "THE GAME - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1895-03-16. Cyrchwyd 2020-09-01.
14. "Why the Welshmen Won - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1895-03-18. Cyrchwyd 2020-09-01.
15. "WALES V IRELAND - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1895-03-18. Cyrchwyd 2020-09-01.
16. "THE WELSH FIFTEEN - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1895-03-18. Cyrchwyd 2020-09-01.
17. "RUGBY MATCH AT CARDIFF - South Wales Echo". Jones & Son. 1895-03-16. Cyrchwyd 2020-09-01.

Dolenni allanol

• "6 Nations History". rugbyfootballhistory.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Rhagfyr 2007. Cyrchwyd 2020-08-31.

Rhagflaenydd Y Pedair Gwlad 1894

Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1895

Olynydd Y Pedair Gwlad 1896