Teimlad o alar, gofid a cholled am fod oddi cartref neu o golli rhywun yw hiraeth (Cernyweg: Lua error in Modiwl:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value)., Llydaweg: Lua error in Modiwl:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value)., Hen Wyddeleg: Lua error in Modiwl:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value).). Gair cyfansawdd ydyw: "hir" ac "aeth". Ynghlwm yn y gair hefyd mae'r elfen o ddymuniad neu ddyhead dwys.[1] Ceir geiriau tebyg mewn Galisieg (Lua error in Modiwl:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value).) ac mewn Portiwgaleg (Lua error in Modiwl:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value).).
Cofnodwyd y gair am y tro cyntaf yn y 13g yn Y Gododdin: Blwydyn hiraether gwyr gatraetham maeth ysmeu.
Mae Hiraeth hefyd yn ffilm gan Graham Bowers, ac yn enw ar sawl darn o farddoniaeth.
Dyfyniadau
Hen bennill:
Hiraeth mawr a hiraeth creulon,
Hiraeth sydd yn torri 'nghalon,
Pan fwy' dryma'r nos yn cysgu
Fe ddaw hiraeth ac a'm deffry