PROFILBARU.COM

Galisia
Math	Cymunedau ymreolaethol Sbaen
	LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Galicia.wav
Prifddinas	Santiago de Compostela
Poblogaeth	2,695,645
Sefydlwyd	28 Ebrill 1981 ;
Anthem	Os Pinos
Pennaeth llywodraeth	Alfonso Rueda
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Wakayama
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Galiseg, Sbaeneg
Daearyddiaeth
Gwlad	Sbaen
Arwynebedd	29,574 km²
Gerllaw	Cefnfor yr Iwerydd, Môr Cantabria
Yn ffinio gyda	Asturias, Castilla y León, Norte Region
Cyfesurynnau	42.8°N 7.9°W
	ES-GA
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Xunta de Galicia
Corff deddfwriaethol	Parliament of Galicia
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	President of the Xunta of Galicia
Pennaeth y Llywodraeth	Alfonso Rueda
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Un o gymunedau ymreolaethol Sbaen yw Galisia (Galisieg: Galicia; Galiza^[1], Sbaeneg Galicia). Saif yng ngogledd-orllewin yr orynys Iberaidd. Mae nifer o ynysoedd megis y Cíes, Ons, Cortegada, Arousa, Sálvora a Vionta yn rhan o Galisia. Ystyrir Galisia yn genedl hanesyddol, fel Catalwnia ac Ewskadi (sef Gwlad y Basg).

Mae gan Galisia ei hiaith ei hun, Galisieg, sy'n iaith Rufeinaidd, sy'n debygach i Bortiwgaleg na Sbaeneg. Yn ôl astudiaeth ddiweddar defnyddir yr iaith gan tua 80% o'r boblogaeth. Ymhlith ei harwyr chwedlonol mae Pedro Pardo de Cela (c. 1425 - 17 Rhagfyr 1483). Ystyrir Ramón Piñeiro (31 Mai 1915 - 27 Awst 1990) yn Athronydd, awdur a chenedlaetholwr o bwys. Fe'i ganwyd yn Armea de Abaixo, Lama, Láncara, Galisia ac roedd yn flaenllaw yn ei ymdrech i hyrwyddo diwylliant Galicia wedi Rhyfel Cartref Sbaen.

Roedd Rosalía de Castro (1837 – 1885) yn brif lenor Galisia a heddiw yn arwres ffeministaidd. Cyhoeddodd ei chasgliad cyntaf o farddoniaeth Cantares gallegos (Caneuon Galisieg) ar 17 Mai, 1863. Mae 17 Mai bellach yn cael ei dathlu fel Día das Letras Galegas - Diwrnod llenyddiaeth Galisieg, yn ddiwrnod o wyliau yn Galisia. Un o brif ffigyrau eraill Galisia yw Castelao (1886 – 1950) a oedd yn arweinydd y mudiad cenedlaethol, ysgrifennwr, arlunydd, cartwnydd, dramodydd a doctor.

Cysylltiad Celtaidd

Mae Galisia yn cael ei hystyried fel gwlad Geltaidd am ei gysylltiadau Celtaidd hanesyddol.

Enw un o brif glybiau pêl-droed y wlad yw Celta de Vigo (Celtiaid Vigo) ac mae cerddoriaeth draddodiadol Galisia yn cynnwys offerynnau Celtaidd fel y bibgod.

Mae Os Pinos - anthem genedlaethol y wlad yn cyfeirio at Galisia fel ‘Cenedl Breogán’. Roedd Breogán (Breoghan, Bregon neu Breachdan)^[2] yn arwr yn hanes Celtaidd. Mae’r llyfr Gwyddelig Lebor Gabála Érenn ^[3](Llyfr llafar Iwerddon) o’r canoloesol yn cyfeirio at Breogán a’i disgynyddion yn teithio i Galisia a sefydlu dinas Brigantia (A Coruña heddiw). Mae cerflun modern enfawr o Beogán yn sefyll yn A Coruña yn edrych tua'r môr ac Iwerddon.

Prif drefi Galisia

Vigo (poblogaeth 300,000)
A Coruña (poblogaeth 250,000)
Ourense (poblogaeth 110,000)
Santiago de Compostela (poblogaeth 90,000)
Lugo (poblogaeth 90,000)
Ferrol (poblogaeth 80,000)
Pontevedra (poblogaeth 80,000)

Yn economaidd, mae Galisia yn dibynnu i raddau helaeth ar amaethyddiaeth a physgota. Mae twristiaeth hefyd yn elfen bwysig, ac mae miloedd o bererinion yn cyrchu i Santiago de Compostela bob blwyddyn ar hyd y Camino de Santiago.

Oriel

Ymgyrch rhai Galisiaid i gael eu hadnabod yn wlad Geltaidd, ar ffurf baneri Celtaidd.
Torch aur o Burela, o Oes yr Haearn
Llywodraeth Galisia: y Pazo de Raxoi, yn Santiago
Dwysedd y boblogaeth
Baner Galisia gyda seren dros annibyniaeth