Cornllys y maes
Anthoceros agrestis
![]()
|
| Statws cadwraeth
|
|
|
| Dosbarthiad gwyddonol
|
| Teyrnas:
|
Plantae
|
| Rhaniad:
|
Marchantiophyta
|
| Dosbarth:
|
Anthocerotopsida
|
| Urdd:
|
Anthocerotales
|
| Teulu:
|
Anthocerotaceae
|
| Genws:
|
Anthoceros
|
| Rhywogaeth:
|
'
|
| Enw deuenwol
|
Anthoceros agrestis
* Anthoceros multifidus auct. non. L.
- Anthoceros nagasakiensis Steph.
- Anthoceros punctatus auct. non L.
- Anthoceros punctatus L. var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees
- Aspiromitus agrestis (Paton) Schljakov
- Aspiromitus cavernosus (Nees) Schljakov
- Aspiromitus punctatus (L.) Schljakov var. agrestis (Paton) R.M. Schust.
- A. crispulus non (Mont.) Douin
- Anthoceros constans Lindb.
- Anthoceros husnotii Steph.
- Anthoceros longicapsulus Steph.
- Anthoceros multilobulus Lindb.
- Anthoceros punctatus var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees
- Aspiromitus punctatus agrestis agrestis (Paton) R. M. Schust.
|
Math o blanhigyn, di-flodau, brÿoffyt, ac un o lysiau'r afu yw Cornllys y maes (enw gwyddonol: Anthoceros agrestis; enw Saesneg: field hornwort).[1] O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Anthocerotales, o fewn y dosbarth Anthocerotopsida a'r genws Anthoceros.
Mae’r rhywogaeth hon i’w chanfod yng Nghymru.
Cemeg
Canfuwyd fod Cornllys y maes yn cynhyrchu asid rosmarinic 3'-O-beta-D-glucoside mewn daliant ('suspension') yn 2005.[2]
Ceir alcaloid o'r rhywogaeth, sef Anthocerodiazonin a chwe asid glutamic amides, sef asidau: N-(4-hydroxybenzoyl)-glutamic, N-(3,4-dihydroxybenzoyl)-glutamic, N-(4-hydroxy-3-methoxybenzoyl)-glutamic, (E)-N-(isoferuloyl)-glutamic, (Z)-N-(isoferuloyl)-glutamic a (Z)-N-(p-coumaroyl)-glutamic, pob un yn gynhyrchion naturiol.[3]
Tacson
Mae'r rhywogaeth hon o Anthoceros yn adnabyddus am ei ensymau fel asid sinamig 4-hydroxylase (EC 1.14.13.11). Mae asid Cinnamig 4-hydroxylase (C4H; EC 1.14.13.11) yn un o'r planhigion monoxygenases cytotrome P450 hysbys cyntaf a hefyd mae'n un o'r hydroxylasau P450 cytochrome P450 mwyaf nodweddiadol o blith planhigion uwch.[4][5]
Llysiau'r afu
Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr.[6] Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.
Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.
Safonwyd yr enw Cornllys y maes gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
Cyfeiriadau
