Usne (lat. labia oris) su ulazni otvor usne šupljine I jedan su od najprepoznatljivijih crta fizionomije ljudskoglica. Njihov prednji dio zaklanja dijelove gornjeg i donjeg zubnog luka.
Gornja i donja usna ograničavaju usni otvor, kojim počinje probavni trakt. Svaka od usana ima prednju i stražnju stranu, uz slabije ili jače naglašeni rub.
Prednju stranu usana prekriva koža. Prednji nabor gornje usne se proteže do nosne piramide i nosno-usnog žlijeba sa morfo-strukturnim kompleksijom žlijeba pod nazivom filtrum. Prednja stranja donje usne je omeđena bradno-usnim žlijebom koji ga odvaja od kože brade.
Kupidonov luk je jedna od oznaka ljudske gornje usneNajčešći oblici usana
Gornja i donja usna nose latinske nazive labium superius oris i labium inferius oris. Cinober granica gornje usne (na priloženoj slici) je poznata kao Kupidonov luk. U centru gornje usne nalazi se mesnato ispupčenje (tuberkula), poznat po raznim nazivima uključujući prochilon, tuberculum labii superioris, i labijski tuberkulum (kvržica). Vertikalni žlijeb, koji se proteže od prohelijona do nosne pregrade je filtrum.[1][2][3][4][5][6][7]
Rubovi prema usnoj šupljini prekriveni su sluzokožom koja je ustvari nastavak usne sluzokože. Ispod nje se nalazi podsluzokožni sloj od rastresitog vezivnog tkiva sa malim pljuvačnim žlijezdama. Mišićni na struktura usana sadrži vlakana njihovog kružnog mišića.
Oblici
Oblici usana pojedinačno i zajedno široko variraju, zavisno od punoće, debljine, širine, dubine i njihove pozicije u odnosu na ostale karakteristične elemente lica. Ta varijacia se kreće od tankih, malih i uskih, do punih, debelih i širokih, sa različitim oodnosima prema obrazima, kao što su one sa podignutim ili spuštenim uglovima ili rupicama na njihovim krajevima.
Mišići
Musculus orbicularis oris (obilježen crveno) je mesnata podloga usana.
U krvotoku usana arterije sui iz gornje i donje usane, dok se vene ulijevaju u vene lica. Nervatura muskulature usana polazi iz granea živca lica (nervus facialis), dok su osjetilni živci izdanci podorbitnog i bradnog živca.
Usnama ljudi razmjenjuju poljupce, osobito ljubavne, jer je dokazano da su bogate nervno-čulnim senzorima i da predstavljaju značajne erogene zone.
Više morfološko-anatomskih detalja usana ispoljava visok stepen heritabilnosti, a neke klasična genetika svrstava u monogenska, odnosno oligogenska svojstva. Takva su, npr., njihova:
