6. vijek p. n. e.
6. vijek p. n. e. počeo je na prvi dan 600. p. n. e. a završio na posljednji dan 501. p. n. e.
Ovaj je vijek bio karakterističan po tome što su tada u Aziji nastale ili se naglo razvile mnoge svjetske religije . U Iranu je Zoroaster zagovarao dualistički koncept zorastrizma . U Indiji se razvio džainizam , a nakon njega je Buda počeo propovijedati budizam . U Kina|Kini je Konfucije razvio konfucijanizam , a Lao Zi razvio taoizam .
Na Bliskom Istoku se početkom vijeka kao dominantna država nametnulo Neo-babilonsko Carstvo pod Nabukodonosorom Velikim . Ono je progutalo mnoge manje države, uključujući Kraljevstvo Juda čiji je glavni grad osvojen, a stanovništvo prognano u babilonsko ropstvo - događaj koji je imao važan utjecaj na razvoj judaizma . Sredinom vijeka pod Kirom Velikim nastaje Perzijsko Carstvo koje je pokorilo ne samo Babilonce, nego i Egipat , postavši tako svjetsko carstvo, odnosno najveća i najmoćnija država u dotadašnjoj historiji.
Karta svijeta 500. p. n. e. Na evropskom kontinentu se među raznim narodima kao dominantna grupa počinju nametati Kelti , dok u zapadnom Mediteranu trgovačka republika Kartaga postaje velika sila. Istovremeno u polisima Antičke Grčke cvate ne samo trgovina, nego i kultura u obliku filozofije , koje će postati temelji zapadne civilizacije .
Solon, tvorac Solonskog ustava Atene koji je sadržavao prve elemente formalizirane građanske demokratije u svjetskoj historiji. Grifon, jedan od simbola Perzijskog Carstva koje je osnovao Kir Veliki sredina 6. vijeka p. n. e. — Izgradnja temelja Hrama Olimpijskog Zeusa u Ateni .
598. p. n. e. — Joahin nasljeđuje Joakima kao kralj Jude .16.3. 597. p. n. e. — Babilonci osvajaju Jeruzalem i na mjestu kralja Joahina zamjenjuju Zedekijom .595. p. n. e. — Psametih II nasljeđuje Nehoa II kao kralj Egipta .594. p. n. e. — Solon imenovan za arhonta Atene ; uvodi demokratske reforme .590. p. n. e. — Egipatska vojska pustoši Napata , tjerajući kušitski dvor da se premjesti na sigurnije mjesto kod Meroea u blizini Šestog katarakta [ 1] 589. p. n. e. — Apries smjenjuje Psametiha II kao kralj Egipta .588. p. n. e. — Nabukodonosor II od Babilona počinje opsadu Jeruzalema ; neki izvori sugeriraju 587. p. n. e. 587/586. p. n. e. — Jeruzalem pada u babilonske ruke, čime prestaje Kraljevstvo Juda . Osvajači uništavaju Hram u Jeruzalemu i protjeruju preživjele stanovnike. Započinje babilonsko ropstvo Židova.
586. p. n. e. — Smrt kralja Dinga od Zhoua , kralja kineske dinastije Zhou .28.5. 585. p. n. e. — Pomrčina Sunca se po Talesovom predviđanju događa u trenutku dok Alijat II vodi bitku protiv Kjaksara . To dovodi do primirja. Ovo je jedan od tzv. kardinalnih datuma svjetske historije, temeljem kojih se računaju događaji iz daleke prošlosti.585/584 p.n.e — Astijag nasljeđuje Kjaksara kao kralj Medijaca .
585. p. n. e. — Kralj Jian od Zhoua postaje vladar kineske dinastije Zhou .582. p. n. e. — U Delfima započinju prve Pitijske igre . (tradicionalni datum)580. p. n. e. — Kambiz I nasljeđuje Kira I kao kralj Anšana i poglavar dinastije Ahemenida . (približan datum)580. p. n. e. — U Korintu započinju istamske igre . (tradicionalni datum)
579. p. n. e. — Servije Tulije nasljeđuje ubijenog Lucija Tarkvinija Priska kao kralj Rima . (tradicionalni datum)573. p. n. e. — U Nemeji započinju Nemejske igre . (tradicionalni datum)572. p. n. e. — Smrt kralja Jiana od Zhou , vladara kineske dinastije Zhou .571. p. n. e. — Kralj Ling od Zhoua postaje vladar kineske dinastije Zhou .570. p. n. e. — Amazis II nasljeđuje Apriesa kao kralj Egipta .568. p. n. e. — Amtalqa nasljeđuje svog brata Aspeltu kao kralj Kuša .562. p. n. e. — Amel-Marduk nasljeđuje Nabukodonosora kao kralj Babilona .560. p. n. e. — Neriglissar nasljeđuje Amel-Marduka kao kralj Babilona .560/561. p. n. e. — Krez postaje kralj Lidije .
560. p. n. e. — Pizistrat osvaja Akropolu u Ateni i proglašava sebe tiraninom . Iste godine je svrgnut.
550-e p. n. e. — Kartaga osvaja Siciliju , Sardiniju i Korziku .559. p. n. e. — Kralj Kambiz I od Anšana umire i nasljeđuje ga njegov sin Kir II Veliki .558. p. n. e. — Hegesija smijenjen s mjesta arhonta Atene .558. p. n. e. — Kineska država Jin pobjeđuje u bitci svog suparnika Qin .
556. p. n. e. — Pizistrat je prognan iz Atene na Eubeju .556. p. n. e. — Labashi-Marduk nasljeđuje Neriglissara kao kralj Babilona .
556/555. p. n. e. — Nabonid nasljeđuje Labashi-Marduka kao kralj Babilona .
550. p. n. e. — Tračani uništavaju Abderu .550. p. n. e. — Kir Veliki zbacuje Astijaga od Medije i stvara Perzijsko Carstvo .550. p. n. e. — Kasni Mumun period počinje na Korejskom poluostrvou .547. p. n. e. — Krez , lidijski kralj je kraj rijeke Halis poražen od Kira od Perzije .546. p. n. e. — Kir Veliki od Perzije dovršava osvajanje Lidijei od Pasargadaea čini glavni grad .544. p. n. e. — Stanovnici Teosa sele u Abderu kako bi izbjegli perzijski jaram.544. p. n. e. — Kralj Jing od Zhoua postaje vladar kineske dinastije Zhou .
543. p. n. e. — Sjevernoindijski princ Vijaya napada i osvaja Cejlon i stvara Sinhalešku dinastiju . (prema nekim izvorima).543. p. n. e. — Pizistrat , tiranin Atene , pročišćava ostrvo Delos (približan datum).
540. p. n. e. — Osnovana Elea , grčki grad u južnoj Italiji .540. p. n. e. — Perzijanci osvjajaju likijski grad Xanthos , danas u južnoj Turskoj (približan datum).
539. p. n. e. — Kir Veliki , porazivši Nabonida , osvaja Babilon .cca. 538. p. n. e. — Neki od Židova se počinju vraćati iz babilonskog egzila i počinju graditi Drugi Hram 520. p. n. e. –516. p. n. e. .
537. p. n. e. — Židovima u Babilonu je dozvoljen povratak u Jeruzalem , čime prestaje babilonsko ropstvo .536. p. n. e. — Prema tradiciji, biblijskog proroka Danijela posjećuje anđeo. see Daniel 10:4 534. p. n. e. — Lucije Tarkvinije Superb (Oholi) postaje kralj Rim .534. p. n. e. — Započinje takmičenje u tragedijama u okviru dionizijskog festivala u Ateni .530. p. n. e. — Kambiz II nasljeđuje Kira kao kralj Perzije .528. p. n. e. — Gautama Buddha postiže Prosvjetljenje , započinje svoje propovijedanje i osniva budizam u Indiji . On postaje svjetska religija .526. p. n. e. — Psametih III nasljeđuje Amazisa II kao kralj Egipta .525. p. n. e. — Kambiz II , vladar Perzije , osvaja Egipta , poražava Psametiha III . Time završava Dvadesetšesta dinastija i počinje perzijska Dvadesetsedma dinastija .522. p. n. e. — Smerdis nasljeđuje Kambiza II kao vladar Perzije .522. p. n. e. — Babilon diže ustanak protiv perzijske vlasti.521. p. n. e. — Darije I nasljeđuje Smerdisa kao vladar Perzije .521. p. n. e. — Babilonska pobuna protiv perzijske vlasti je ugušena..
520. p. n. e. — Kralj Dao od Zhoua nasljeđuje prijestolje kineske dinastije Zhou ali umire prije završetka godine.520. p. n. e. — Kleomen I nasljeđuje Anaksandridu kao kraj Sparte . (približan datum).
519. p. n. e. — Kralj Jing od Zhoua postaje vladar kineske dinastije Zhou .12.3. 515. p. n. e. — Dovršena izgradnja drugog Hrama u Jeruzalemu .514. p. n. e. — U Kini Kralj Helu od Wua osniva "Veliki grad Helua " (današnji Suzhou ) i od njega pravi svoj glavni grad .513. p. n. e. — Darije Veliki pokorava Gete i istočnu Trakiju u svom ratu protiv Skita .510. p. n. e. — Hipija , sin Pizistrata i tiranin Atene , protjeran je nakon naroddnog ustanka koga je podržao Kleomen I , kralj Sparte .510. p. n. e. — Kraj vladavine Lucija Tarkvinija Superba , posljednjeg od tradicionalnih sedam rimskih kraljeva .510. p. n. e. — Osnivanje Rimske Republike .510. p. n. e. — Demarat nasljeđuje Aristona kao kralj Sparte . (približan datum)13.9. 509. p. n. e. — Jupiterov hram na rimskom Kapitolu je posvećen na septembarske ide .508. p. n. e. — U Rimu stvorena služba pontifex maximus 507. p. n. e. — Klisten , grčki reformator preuzima vlast u Ateni i širi demokraciju .506. p. n. e. — Bitka kod Bai jua : Snage Kraljevstva Wu pod Sun Tzuom tuku snage države Chu .505. p. n. e. — Izabran prvi par rimskih konzula .4.12. , 502. p. n. e. — Pomrčina sunca zamračuje Egipat . (bez historijskih zapisa)502. p. n. e. — Latinski savez poražava Etruščanepod Larsom Porzenom kod Aricije .502. p. n. e. — Naksos diže ustanak protiv perzijske dominacije čime počinje Jonski ustanak .
501. p. n. e. — Klisten reformira demokraciju u Ateni .501. p. n. e. — Naksos napadaju snage Perzijskog arstva .
501. p. n. e. — Kao odgovor na sabinjanske prijetnje, Rim uspostavlja službu diktatora .
501. p. n. e. — Konfucije je imenovan guvernerom Chung-tua .
501. p. n. e. — Gadir (današnji Cádiz ) osvaja Kartaga . (približan datum)
500. p. n. e. — Narodi koji govore Bantu migirraju u jugozapadnu Ugandu sa zapada . (približan datum)500. p. n. e. — Izbjeglice s Teosa ponovno naseljavaju Abderu .
500. p. n. e. — Darije I od Perzije proglašava aramejski kao služeni jezik u zapadnoj polovici carstva.
500. p. n. e. — Završetak civilizacije Nordijskog brončanog doba u sistemu periodizacije Oscara Monteliusa i početak Prd-rimskog željeznog doba .
500. p. n. e. — Osnivanje prve republike u Vaishaliju (Bihar Indija ).
Perzijanci dominiraju Istočnim Mediteranom .Perzijanci pod Darijem I napadaju Transoksijanu .Kartaginsko trgovačko carstvo dominira zapadnim metiranom .Napisan Tao Te Ching
Konfucije formulira svoj etički sistem konfucijanstva .Sinhalezi emigriraju na Šri Lanku .Napisana Knjiga psalma .
Prorok Lehi , prema Knjizi Mormonovoj , dolazi u Sjevernu Ameriku .
Grci koloniziraju današnju Abhaziju .Pojava proto-germanske kulture Jastorf .
Sagrađen Hram B u Selinu na Siciliji .
Mahavira od Vaishalija , 24. po redu Tirthankara džainizma , (599. p. n. e. –527. p. n. e. )580-e p. n. e. — Nabukodonosr II , kralj Babilona Anaksimen iz Mileta , grčki filozof (585. p. n. e. –525. p. n. e. )Pitagora sa Samosa , grčki matematičar i pronalazač Pitagorinog teorema (cca. 580. p. n. e. – c. 500. p. n. e. )580. p. n. e. — Smrt Kira I od Anšana (približan datum)Kir Veliki , kralj Perzije (576. p. n. e. – jul 529. p. n. e. , vladao 559. p. n. e. – jul 529. p. n. e. )Ezra i Nehemija , vođe Židova pri povratku iz babilonskog ropstva maj 563. p. n. e. — Rođenje Siddharte Gautame , kasnije poznatog kao Gautama Buddha u Lumbiniju (današnji Nepal ) (u. maj 483. p. n. e.
563. p. n. e. — Kraljica Maya , majka Siddharte Gauatame , umire sedam dana nakon rođenjacca. 562. p. n. e. — Smrt Nabukodonosr II , kralja Babilona
Pizistrat , tiranin Atene 561. p. n. e. , 559. p. n. e. –556. p. n. e. i 546. p. n. e. –528. p. n. e. (u. 527. p. n. e. )Solon od Atene , jedan od Sedam mudraca Grčke (638. p. n. e. –558. p. n. e. )cca. 556. p. n. e. — Rođenje Simonid sa Keosa
553. p. n. e. — Car Itoku se pojavljuje u JapanuStesihor sa Sicilije , lirski pjesnik (cca. 640. p. n. e. –555. p. n. e. )cca. 551. p. n. e. — Smrt Zoroastera
Konfucije , osnivač konfucijanstva (551. p. n. e. –479. p. n. e. )Tales , grčki matematičar (635. p. n. e. –543. p. n. e. ), predvidio pomrčinu sunca 585. p. n. e. Darije I , kralj Perzije (rođ. 549. p. n. e. ; vladao 521 –485. p. n. e. )547. p. n. e. — Smrt Kreza 546. p. n. e. — Smrt Anaksimandra , grčkog filozofa (približan datum).545. p. n. e. — Smrt kralja Linga od Zhoua , vladara kineske dinastije Zhou .Sun Tzu , autor Umjetnosti ratovanja 544. p. n. e. –496. p. n. e. )cca. 540. p. n. e. — Aminta I postaje kralj Makedonije .
539. p. n. e. /538. p. n. e. — Smrt Nabonida , posljednjeg kralja Babilona cca. 535. p. n. e. — Rođenje Heraklita iz Efeza , grčkog filozofa
cca. 531. p. n. e. — Smrt Laozija , osnivača taoizma
Eshil , pisac grčkih tragedija , (525. p. n. e. –456. p. n. e. )525. p. n. e. — Smrt Psametiha III , posljednjeg faraona XXVI dinastije Egipta 522. p. n. e. — Smrt Pindara , grčkog pjesnika mart 521. p. n. e. — Smrt Kambiza II , vladara drevne Perzije (samoubistvo)
oktobar 521. p. n. e. — Smrt Smerdisa , vladara drevne Perzije
cca. 519. p. n. e. — Rođenje Kserkso I od Perzije
Epimenid iz Knossosa , poznati kretski prorok , filozof i pjesnik , povezan sa Epimenidovim paradoksom Lehi , legendadrna ličnost, prvi prorok spomenut u Knjiga Mormonova Tespis , autor grčkog teatra.
Decenije i godine
Ovaj odlomak potrebno je proširiti .
Reference
Vanjski linkovi
![[icon]](Datoteka:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small}
