Ян Каханоўскі з Чарналесся

Ян Каханоўскі з Чарналесся
Ян Каханоўскі з Чарналесся
	польск.: Jan Kochanowski
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	1530
Месца нараджэння	Сыцына Пулноцна[d], Карона Каралеўства Польскага;
Дата смерці	22 жніўня 1584[…]
Месца смерці	Люблін, Рэч Паспалітая;
Грамадзянства	Карона Каралеўства Польскага; Рэч Паспалітая;
Бацька	Пётр Каханоўскі[d]
Маці	Ганна Бялачоўская[d]
Жонка	Дарота Падлядоўская[d]
Дзеці	Уршуля Каханоўская[d], Ганна Каханоўская[d] і Ян Каханоўскі[d]
Альма-матар	Кёнігсбергскі ўніверсітэт (1556); Падуанскі ўніверсітэт (1555); Ягелонскі ўніверсітэт;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, пісьменнік, перакладчык, драматург
Жанр	песня[d], фрашка[d], драма, апавядальная паэзія[d], лямант[d], эпітафія, ода[d], элегія, эпіграма і эпіталама
Мова твораў	польская і лацінская мова
Подпіс
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы
	Цытаты ў Вікіцытатніку

Ян Каханоўскі (польск.: Jan Kochanowski; 6 чэрвеня 1530 — 22 жніўня 1584, Люблін) — польскі паэт, перакладчык і драматург эпохі Адраджэння.

Жыццё

Паходзіць са шляхецкай сям'і, у якой было 12 дзяцей. З 1544 года вучыўся ў Кракаўскай акадэміі. З 1551 па 1552 у Кёнігсбергскім універсітэце. З сярэдзіны 1552 года ў Падуанскім універсітэце.

Памёр праз хваробу сэрца ў Любліне ў 1584 годзе. Быў пахаваны ў месцы бліз Чарналесся.

Творчасць

Пісаў на польскай і лацінскай мовах.

Творчасць Яна Каханоўскага высока ацэньвалі Мацей Сарбеўскі (XVII ст.) і Мануіл Базілевіч (XVIII ст.). Яго вершаваны Псалтыр стаў непасрэдным штуршком для «Псалтыри рифмотворной» Сімяона Полацкага (1678). Паэзія Яна Каханоўскага яшчэ пры жыцці пісьменніка была вядомай у Вялікім княстве Літоўскім. Найбольш вядомы твор — гімн «Чаго хочаш ад нас, Пане…», надрукаваны ў Нясвіжскай друкарні. Жыццёвыя рэаліі ўзноўлены пісьменнікам у творы «Узяцце Полацка», а таксама ў вершах, прысвечаных вялікалітоўскім магнатам Мікалаю Радзівілу «Чорнаму», яго жонцы Эльжбеце, Крыштафу Радзівілу «Пяруну».

Творы

«Шахматы»: паэма («Szachy», 1562—1566)
«Згода»: паэма («Zgoda», 1564)
«Сатыр, або дзікі муж»: паэма («Satyr albo dziki mąż», 1564)
«Святаянская песня пра Купалле» («Pieśń świętojańska o Sobótce», 1575)
«Адказ грэчаскім паслам»: драма («Odprawa posłów greckich», 1578)
«Псалтыр»: паэтычны пераклад «Псалмоў Давіда» («Psałterz Dawidów», выд. 1579), перакладаўся С. Полацкім
«Трэны»: цыкл элегій («Treny», 1580)
«Фрашкі»: зборнік паэзіі («Fraszki», 1584)
«Песні»: зборнік паэзіі («Pieśni», выд. 1586)

Беларускія пераклады

Асобныя творы Яна Каханоўскага пераклаў Уладзімір Мархель (апублікаваныя ў зборніку «Раса нябёсаў на замлі тутэйшай»).
«Трэны» / Перакл. А. Брусевіча (Тэрмапілы № 14, Беласток, 2010).
«Выбранае» / Перакл. А. Хадановіча і Л. Баршчэўскага. Мн., 2017 (Серыя «Паэты планеты»).