Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Руская праўда П. І. Песцеля

«Руская праўда П. І. Песцеля», «Руская праўда, ці Запаветная дзяржаўная грамата вялікага народа расійскага, якая з'яўляецца запаветам для ўдасканалення Расіі і змяшчае верны наказ як для народа, так і для часовага вярхоўнага праўлення» — праграмны дакумент Паўднёвага таварыства дзекабрыстаў. Распрацавана П. І. Песцелем да 1824 г. Упершыню надрукавана ў 1906 г. П. Е. Шчогалевым. З запланаваных 10-ці частак было напісана 5:

  • Частка 1. Аб зямельнай прасторы;
  • Частка 2. Аб плямёнах, якія Расію насяляюць
  • Частка 3. Аб саслоўях, у Расіі насялялых;
  • Частка 4. Аб народзе у палітычных адносінах;
  • Частка 5. Аб народзе ў грамадзянскіх адносінах.

Прадугледжаныя пераўтварэнні

Дзяржаўны лад

  • абвяшчэнне Расіі адзінай і непадзельнай рэспублікай. 4-ы раздзел так і завецца: «Расія ёсць Дзяржава Адзіная і Непадзельная»;
  • Расія, паводле праекта, падзялялася на 10 абласцей, якія складалі 5 губерняў, якія не супадалі з межамі рассялення розных народаў. Акруга падзяляліся на паветы, а паветы на воласці;
  • Заканадаўчая ўлада — аднапалатнаму парламенту — Народнаму вечу (500 чал.);
  • Выканаўчая ўлада — Дязржаўнай думе (5 чал.), якая выбіралася парламентам на 5 гадоў (кожны год па адным чалавеку);
  • Вышэйшая кантрольная ўлада — Вярхоўнаму сабору (120 чал.) — пажыццёва выбіраліся самыя паважаныя людзі з усёй краіны;
  • Распарадчую ўладу на месцах атрымлівалі абласныя, акруговыя, павятовыя і валасныя намесныя сходы;

Выканаўчая ўлада на месцах ажыццяўлялася адпаведным наместным кіраваннем.

Зямельнае пытанне

«Руская праўда» прадугледжвала: ліквідацыю прыгону; надзяленне сялян зямлёй пры частковым захаванні памешчыцкага землеўладання. Палова ворнай зямлі павінна выконваць сацыяльную функцыю прадухілення беднаты, для чаго яна павінна знаходзіцца ў супольнай уласнасці. Другую палову зямельнага фонду планавалася пакінуць ва ўласнасці абшарнікаў. Абшарніцкая зямля прызначалася для рэшты ў арэнду фермерам — «капіталістам земляробчага класа», якія павінны былі арганізаваць на ёй буйныя таварныя гаспадаркі з шырокім прыцягненнем наёмнай працы.

У цэлым размеркаванне зямлі паміж абшчынай і абшарнікамі па «Рускай праўдзе» прыкладна адпавядала склаўшайся ў той час прапорцыі. Так, напярэдадні сялянскай рэформы 1861 г. па шасці тыповым прыгонніцкім губерным (Казанскай, Варонежскай, Саратаўскай, Пскоўскай, Наўгародскай і Сібірскай) у фактычным распараджэнні сялян знаходзілася 43,3 % агульнай плошчы зямельных угоддзяў[1]. Такім чынам, за абшарнікамі павінна была захавацца пераважная частка займанай імі зямлі. Сам Песцель думаў наступнае:

Яшчэ горш — аддаць зямлю сялянам. Тут гаворка ідзе <…> пра капітал і асвету, а сяляне не маюць ні таго, ні іншага.[2]

Правы грамадзян

  • роўнасць усіх грамадзян перад законам;
  • выбарчае права для ўсяго мужчынскага насельніцтва, якое дасягнула 20-гадовага ўросту;
  • гарантыя грамадзянскіх свабод: слова, друку, сходаў і інш.;
  • недатыкальнасць асобы і жылля;
  • новы суд, роўны для ўсіх.

Зноскі

  1. Брюханов В. А. Трагедия России. Цареубийство 1 марта 1881 года. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2007. — С. 286.
  2. Там же. С. 200.

Літаратура

  • Восстание декабристов: Документы. Том 7. — М., 1958.
  • Грыцкевіч, А. Нацыянальнае пытанне ў праграме дзекабрыстаў // З гісторыяй на «Вы». Выпуск 2. — Мн., 1994. — С. 186—189.

Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Kembali kehalaman sebelumnya