Раман Дмоўскі

Раман Станіслаў Дмоўскі
польск.: Roman Dmowski
Міністр замежных спраў Польшчы 27 кастрычніка 1923 — 14 снежня 1923
Прэзідэнт	Станіслаў Вайцяхоўскі
Кіраўнік урада	Уладзіслаў Грабскі
Папярэднік	Марыян Сеіда
Пераемнік	Караль Бертоні
Дэпутат Дзяржаўнай думы Расіі 1907 — 1909
Нараджэнне	9 жніўня 1864(1864-08-09)[1][2]^[…] Камёнак^[d], Царства Польскае, Расійская імперыя
Смерць	2 студзеня 1939(1939-01-02)[3][1]^[…] (74 гады) Драздова^[d], Беластоцкае ваяводства, Польская Рэспубліка
Месца пахавання	Брудноўскія могілкі^[d]
Нацыянальнасць	паляк
Веравызнанне	каталіцтва
Партыя	Нацыянал-дэмакратычная партыя Польшчы Народна-нацыянальны саюз
Член у	Нацыянальная ліга^[d] Саюз польскай моладзі^[d]
Адукацыя	Варшаўскі ўніверсітэт
Дзейнасць	міжнародныя адносіны
Аўтограф
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Раман Станіслаў Дмоўскі (польск.: Roman Stanisław Dmowski; 9 жніўня 1864, маёнтак Камен Варшаўскага пав., Польшча — 2 студзеня 1939) — польскі палітычны дзеяч, публіцыст.

Біяграфічныя звесткі

Скончыў Варшаўскі ўніверсітэт (1890). У 1888 уступіў у тайную арганізацыю «Саюз польскай моладзі», імкнуўся да аддзялення польскага вызваленчага руху ад расійскага, удзельнічаў у антырасійскіх дэманстрацыях. У 1890 увайшоў у Польскую лігу — папярэдніцу нацыянальна-дэмакратычнай партыі (эндэкаў). 3 1895 рэдактар часопіса «Przegląd Wszechpolski» («Усяпольскі агляд»). Аўтар працы «Думкі сучаснага паляка» (1902), што стала ідэалагічнай праграмай польскіх эндэкаў. Лічыў, што Беларусь трэба разглядаць як усходнюю тэрыторыю Польшчы. У 1907—09 дэпутат і кіраўнік «Польскага кола» (аб’яднання польскіх дэпутатаў) у 2-й і 3-й Дзяржаўнай думе. У 1908 выдаў кнігу «Германія, Расія і польскае пытанне», у якой прадбачыў ваенны канфлікт паміж Расіяй і Германіяй і лічыў, што месца Польшчы ў ім на баку Расіі. Удзельнічаў у неаславянскім руху, у 1908 у Празе прымаў удзел у панславянскім кангрэсе. У пачатку І сусветнай вайны ў 1914 стварыў у Варшаве з дазволу расійскіх уладаў Нацыянальны польскі камітэт. У 1915 у Пецярбургу дамагаўся стварэння польскіх вайсковых фарміраванняў. У 1917 у Парыжы арганізаваў Нацыянальны камітэт, галоўнай мэтай якога было аднаўленне незалежнай Польшчы і стварэнне польскай арміі. У ліпені 1917 падаў англійскаму ўраду мемарыял «Упарадкаванне Цэнтральнай і Усходняй Еўропы», у якім акрэсліваў межы будучай Польшчы. Паводле гэтага праекта ўся Заходняя і Цэнтральная Беларусь уваходзіла ў склад польскай дзяржавы, усходняя граніца якой праходзіла па т.зв. «лініі Дмоўскага». Адначасова Р. Дмоўскі распрацаваў асновы нацыянальна-дзяржаўнай арганізацыі Другой Рэчы Паспалітай на падставе канцэпцыі інкарпарацыі, выступаў супраць федэратыўнай канцэпцыі Ю. Пілсудскага. У 1919 прадстаўляў Польшчу на Парыжскай мірнай канферэнцыі. У 1923 міністр замежных спраў. Пасля прыходу да ўлады Ю. Пілсудскага ў 1926 стварыў апазіцыйны «Лагер Вялікай Польшчы», які ў 1933 быў забаронены.

Бібліяграфія

• Niemcy, Rosja i kwestia polska / Dmowski, Roman. — Warszawa : Inst. Wydawn. Pax, 1991, Wyd. 1.

Зноскі

1. Roman Dmowski // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
2. Roman Dmowski // Brockhaus Enzyklopädie
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
3. Дмовский Роман // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

Літаратура

• Кітурка Ю. Дмоўскі Раман // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
• Micewski A. Roman Dmowski. Warszawa, 1971.
• Terej J. J. Rzeczywistość i polityka: Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji. Warszawa, 1971.
• Wapiński R. Roman Dmowski. Lublin, 1988. ISBN 83-222-0480-9