Тут ахоўваюцца 60 % відавага складу флоры і фаўны Арменіі. Ахаваныя
тэрыторыі сушы складаюць каля 6 % тэрыторыі рэспублікі, што вельмі недастатковае
для краіны з такім багатым біялагічным і ландшафтным разнастайнасцямі і
схільнай моцнаму антрапагенаваму ціску. Адменна ахаваныя прыродныя
тэрыторыі, з выняткам нацыянальнага парка «Севан», галоўным чынам, ахапляюць лясныя
ландшафты.
Сістэма адменна ахаваных прыродных тэрыторый Арменіі пачала фармавацца з 1958 года. Паводле закона «Пра адменна ахаваныя прыродныя тэрыторыі» (1991), у рэспубліцы
адменна ахаваныя прыродныя тэрыторыі маюць статус дзяржаўных запаведнікаў, нацыянальных паркаў, заказнікаў і помнікаў прыроды.
Паводле дзейнага прыродаахоўнаму заканадаўству Арменіі,
«Дзяржаўны запаведнік — гэта ўяўляючая экалагічную, навуковую, гісторыка-
культурную каштоўнасць і нададзеная эстэтычнымі якасцямі асаблівая прыродаахоўная
тэрыторыя, дзе працэсы развіцця прыроднага асяроддзя працякаюць без непасрэднага
ўмяшання чалавека». У запаведніках дзейнасць чалавека абмяжоўваецца толькі
навуковымі даследаваннямі.
Гісторыя абвяшчае, што яшчэ ў IV стагоддзе цар Хасроў II абвясціў паўднёва-заходнія схілы Гегамскага сугор’і запаведнымі. Тут па яго ўказе быў створаны штучны лес. На працягу стагоддзяў Хасроўскі запаведнік з’яўляўся месцам палявання для шляхты, жывёлы прывозіліся і разводзіліся ў запаведніку з рэгіёнаў Блізкага Усходу, галоўным чынам з Персіі.
У 1958 годзе лясы Хасрова, што складаліся з 8 асобных тэрыторый, былі афіцыйна абвешчаны адзіным запаведнікам. Хароўскі запаведнік знаходзіцца да паўднёвага ўсходу ад Ерэвана, у паўднёва-заходняй частцы Гегамскага вулканічнага сугор’я, у басейнах рэк Азат і Веды. Запаведнік знаходзіцца на паўночным усходзе вобласці Арарат, на вышыні 1400—2250 метраў над роўнем мора; займае плошча 29196 га, з якіх 9000 пакрыты лясамі. Запаведнік мае даволі складаны рэльеф з дзіўнымі краявідамі.
Мне даводзілася вывучаць шматлікія краіны, якія прынята лічыць старажытнымі земляробскімі, аднак багацейшай, цікавейшай мясцовасці, чым Шарбулах, цяжка знайсці[4]
Дыліжанскі нацыянальны парк заснаваны ў 1958 годзе для абароны букавых і дубовых лясоў, хвой, цісавых гаёў і горных азёр (азёры Парз і Гош); займае плошча 27995 га.
У Дыліжанскім парку расце больш 1000 відаў раслін, найболей пашыранымі з'яўляюцца іберыйскі дуб, бук усходні, розныя віды граба, а таксама ясень, некаторыя віды ліпы, клёна і іншыя. Некаторыя расліны, прыкладам, зорка, розныя архідэі, рабчык і іншыя, улучаны ў Чырвоную кнігу Арменіі.
Севанскі нацыянальны парк
Севан з'яўляецца другім па запасах прэсных вод горным возерам у свеце (саступае Тытыкацы) — знаходзіцца на вышыні 1900 метраў над узроўнем мора.
Нацыянальны парк быў створаны ў 1978 годзе для абароны возера Севан і прылеглых раёнаў. Яго плошча, улучаючы буферную зону, складае 150100 га, 125300 га з якіх займае возера і гэты лік няўхільна расце на працягу апошніх гадоў — штогод узровень вады падымаецца на 30-40 см.
Нацыянальны парк Возера Арпу
Створаны ў 2010 годзе на крайнім паўночным захадзе Арменіі, у вобласці Шырак дзеля захавання натуральных помнікаў прыроды, шматстатнасці ландшафту і біялагічнага асяроддзя ракі Ахуран, азёр Арпу і Арденис, экасістэм альпійскіх і паплавоў, змесцаваных паміж усходняй часткай горнай грады Егнахага і паўднёва-заходняй часткай Джавахкской горнай грады. Вышыня над узроўнем мора вагаецца ад 2000 метраў у даліне да 3000 у горах. Тут самы суровы клімат ва ўсім рэгіёне: узімку маразы дасягаюць адзнакі -50 °C, шугавеі ператвараюць акругу ў снежную пустыню.
