О́рдэн «За асабі́стую му́жнасць» зацверджаны указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 28 снежня 1988 года.[1] Аўтар праекта ордэна — мастак А. Б. Жук.
Першым узнагароджаным 3 лютага 1989 года стала настаўнік школы № 42 горада Арджанікідзэ (цяпер Уладзікаўказ) Наталля Яфімава: у снежні 1988 года 31 чацвёртакласнік і настаўніца, якія знаходзіліся ў аўтобусе, былі захопленыя ў закладнікі, а пасля вызваленыя ў выніку аперацыі «Гром».[2]
Ордэн «За асабістую мужнасць» заснаваны для ўзнагароджання грамадзян СССР за мужнасць і адвагу, праяўленыя пры выратаванні людзей, ахове грамадскага парадку і сацыялістычнай уласнасці, у барацьбе з злачыннасцю, стыхійнымі бедствамі і пры іншых надзвычайных абставінах.
Узнагароджанне ордэнам «За асабістую мужнасць» ажыццяўляецца:
Ордэн «За асабістую мужнасць» носіцца на левым баку грудзей і пры наяўнасці іншых ордэнаў СССР размяшчаецца пасля ордэна «Знак Пашаны».
Ордэн «За асабістую мужнасць» уяўляе сабой злёгку выпуклую пяціканцовую зорку, паверхня якой выканана ў выглядзе разбежных прамянёў. У прамежках паміж тупымі кутамі зоркі размешчаны з левага боку дубовая, а з правага — лаўровая галіны, злучаныя ўнізе.
У цэнтры зоркі намаляваны шчыт, сярэдзіна якога, якая мае злёгку выпуклую авальную форму, апраўленая абадком. У верхняй частцы шчыта размешчана пяціканцовая зорка з сярпом і молатам. Пад ёй знаходзіцца рэльефны надпіс «ЗА ЛИЧНОЕ МУЖЕСТВО». У ніжняй частцы шчыта — рэльефная стужка з надпісам «СССР».
Прамяністая пяціканцовая зорка, серп і молат і надпісы пазалочаныя. Зорачка і стужка пакрытыя рубінава-чырвонай эмаллю і абрамлены пазалочанымі абадкамі. Краі шчыта пакрытыя белай эмаллю, унутраны і знешні пазалочаныя абадкі. Дубовая, лаўровая галіны і сярэдзіна шчыта аксідзіраваны.
Ордэн «За асабістую мужнасць» вырабляецца з серабра. Памер ордэна паміж супрацьлеглымі канцамі прамяністай зоркі 45 мм. Вышыня ордэна 48 мм, шырыня — 44,5 мм. Агульная вага ордэна — 33,250±1,62 г.
Ордэн пры дапамозе вушка і кальца злучаецца з пяцікутнай калодачкай, абцягнутай шаўковай муаравай стужкай чырвонага колеру з трыма падоўжнымі белымі палоскамі па краях. Шырыня стужкі — 24 мм. Шырыня палосак — па 1 мм.[3]
Ордэн «За асабістую мужнасць» з'яўляўся апошнім ордэнам, заснаваным у СССР да моманту яго распаду. Ордэн прызначаўся для ўзнагароджання грамадзянскіх асоб за праяўленыя мужнасць і мужнасць.
22 жніўня 1988 года была прынята пастанова Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР «АБ удасканаленні парадку ўзнагароджання дзяржаўнымі ўзнагародамі СССР», у якім гаварылася аб заснаванні ордэна «За асабістую мужнасць». Распрацоўка праекта статута і апісання будучай узнагароды была даручана Міністэрствам унутраных спраў і юстыцыі СССР.
У адпаведнасці з указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета Расійскай Федэрацыі ад 2 сакавіка 1992 года № 2424-1 ордэн былога СССР, з аналагічнай назвай, застаўся ва ўзнагароднай сістэме Расіі.[4][5] Знешняе адрозненне расійскай ўзнагароды ад саюзнай заключалася ў адсутнасці надпіса «СССР» на эмалевай стужцы ў ніжняй частцы шчыта.
Узнагароджанні дадзеным ордэнам у РФ ажыццяўлялася з 1992 па 1994 год. Першыя ўзнагароджанні расійскім ордэнам «За асабістую мужнасць» адбыліся 10 чэрвеня 1992 года.[6] . Па сакавік 1994 г. «За асабістую мужнасць» заставаўся адзіным баявым ордэнам Расійскай Федэрацыі.
Згодна з Палажэннем аб дзяржаўных узнагародах Расійскай Федэрацыі, зацверджаным указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі ад 2 сакавіка 1994 года № 442, ордэн «За асабістую мужнасць» не ўключаны ў сістэму дзяржаўных узнагарод Расіі[7] (фактычна яго замяніў ордэн Мужнасці).
Першае ўзнагароджанне ордэнам «За асабістую мужнасць» было ажыццеўлена указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 3 лютага 1989 года. Згодна з гэтым указам ордэн «За асабістую мужнасць» № 1 быў уручаны Яфімавай М. В. настаўніцы сярэдняй школы горада Арджанікідзэ. Калі група ўзброеных злачынцаў захапіла аўтобус і ўзяла ў закладнікі яго пасажыраў (31 школьнік), Яфімава добраахвотна засталася з дзецьмі і ўсяляк падтрымлівала і супакойвала іх, пакуль ішлі перамовы з тэрарыстамі. У выніку закладнікі не пацярпелі.
Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі № 1613 ад 7 кастрычніка 1993 года ордэнам «За асабістую мужнасць» была адзначаная група журналістаў і работнікаў СМІ «За мужнасць і адвагу, праяўленыя пры выкананні службовага абавязку падчас асвятлення падзей 3—4 кастрычніка 1993 года ў Маскве». Двое з шаснаццаці журналістаў былі ўзнагароджаны пасмяротна — рэдактар Расійскай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі «Астанкіна» Белазёраў І. Ю. і відэаінжынер Расійскай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі «Астанкіна» Красільнікаў С. Н. Сярод узнагароджаных гэтым указам быў і фотакарэспандэнт газеты «Известия» Машацін Уладзімір Мікалаевіч. Неабходна адзначыць, што Уладзімір Машацін — муж Наталлі Яфімавай, якая была першым кавалерам ордэна «За асабістую мужнасць». Гэта адзіны выпадак, калі муж і жонка з'яўляліся кавалерамі гэтай узнагароды.
Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі № 162 ад 17 студзеня 1994 года ордэнам «За асабістую мужнасць» былі ўзнагароджаны работнікі прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый аховы здароўя горада Масквы — «За мужнасць і самаадданасць, праяўленыя пры выкананні службовага абавязку падчас падзей 3—4 кастрычніка 1993 года ў горадзе Маскве». Сярод іх былі лекары, медсёстры і вадзіцелі аўтамабіляў хуткай дапамогі Навукова-даследчага інстытута транспланталогіі і штучных органаў (цяпер ФДБУ «Федэральны навуковы цэнтр транспланталогіі і штучных органаў імя акадэміка Шумакова» Міністэрства аховы здароўя Расіі), шпіталя Галоўнага ўпраўлення ўнутраных спраў горада Масквы, Навукова-практычнага цэнтра экстранай медыцынскай дапамогі, паліклінікі Расійскай дзяржаўнай акадэміі фізічнай культуры, а таксама 5, 9 і 34 падстанцый станцыі хуткай і неадкладнай медыцынскай дапамогі.