Хваляванні ў Гомелі адбыліся 29 і 31 жніўня 1903 года на нацыянальна-рэлігійнай глебе. Аўтар кнігі пра цараванне Мікалая ІІ С. Ольдэнбург лічыў іх часткай хваляванняў, што ахапілі Расію ў 1903 годзе ў форме яўрэйскіх пагромаў[1]. На некаторых сайтах рускіх нацыяналістаў гэта падзея разглядаецца як «рускі пагром ў Гомелі» са спасылкай на трактоўку гэтых падзей А. Салжаніцыным[2]. Хваляванні выразіліся ў сутыкненнях, бойках і перастрэлках паміж іўдзеямі і праваслаўнымі, у выніку чаго былі забітыя і параненыя з абодвух бакоў.
Хроніка падзей
29 жніўня на рынку Гомеля адбылася бойка паміж рабочымі праваслаўнага і яўрэйскага паходжання, ў якой, паводле версіі саюза «Вызваленне», перамаглі яўрэі[3]. Распаўсюджана інфармацыя аб масавых забоўствах ў той дзень, але судом была пацверджана смерць забітага ўдарам у шыю сяляніна Фёдара Сілкова[4].
31 жніўня група праваслаўных рабочых прыйшлі ў яўрэйскі квартал, каб адпомсціць за бойку і пачалі пагром, на які яўрэі адказалі самаабаронай з выкарыстаннем агнястрэльнай зброі[5][6]. Да армейскіх злучэнняў, якія вярталіся ў Гомель, дайшлі чуткі, што «яўрэі рэжуць рускіх» і армія спыніла процістаянне збройным чынам.
У выніку канфлікта па версіі Ольдэнбурга былі забіты 4 праваслаўных і 2 яўрэі, паранены 5 праваслаўных і 9 яўрэяў, таксама 140 дамоў яўрэйскага квартала пацярпелі ад пагромаў[7]. Іншыя крыніцы гавораць, што за ўвесь час хваляванняў было "забіта 4 хрысціяніна і 4 яўрэя, паранена 7 хрысціян і 8 яўрэяў, з якіх адзін памёр[8]".
Суд
Суд над удзельнікамі (44 праваслаўнымі і 36 іўдзеямі) адбыўся з кастрычніка 1904 г. (па іншых версіях з кастрычніка 1905 г.) па лістапад 1906 г[9]. Большасць падсудных была апраўдана, астатнія атрымалі да 5 месяцаў зняволення[10].
Зноскі
Спасылкі
- С. Ольденбург. Царствование Императора Николая II., глава 8, раздел "Беспорядки в Гомеле" Архівавана 20 ліпеня 2021.
- А.И. Солженицын. Двести лет вместе. Часть 1. В дореволюционной России
- Гомельский процесс. СПб, 1907.
- Государственный архив Гомельской области, Ф. 176, Оп.1, Д. 92
- Фонды ГИКУ «Гомельский дворцово-парковый ансамбль»
- 1905 год в Гомеле и Полесском районе. Гомель, 1925
- Дело о гомельском погроме // Право, 1904, № 44, с. 3041– 3043.
 Паўстанні, бунты і мірныя пратэсты ў Беларусі |
|---|
| XVI ст. | |
|---|
| XVII ст. | |
|---|
| XVIII ст. | |
|---|
| XIX ст. | |
|---|
| XX ст. | |
|---|
| XXI ст. | |
|---|
| Штогадовыя | |
|---|
