Філістымляне

Філістымляне †
Палонныя філістымляне, старажытнаегіпецкая выява канца 2 тысячагоддзя да н.э.
Агульная колькасць
Рэгіёны пражывання	Палесціна
Мова	філісцімлянская
Рэлігія	політэізм
Блізкія этнічныя групы

Філісты́мляне^[1], філісцімляне^[2] (ад стараж.-яўр. פְּלִשְׁתִּים, пеліштым^[1] — прышэльцы, іншапляменнікі^[2]) † — старажытны народ, які насяляў паўднёвую частку ўсходняга ўзбярэжжа Міжземнага мора^[1][2]. Ад наймення філістымлян паходзіць назва Палесціна. Мяркуюць, што філістымляне — індаеўрапейцы^[3], выхадцы з Крыта або Малой Азіі^[1].

Паводле Бібліі іх паходжанне выводзіцца ад нашчадкаў Хама, род якога засяляў Егіпет^[2]. Упершыню згадваюцца ў егіпецкіх крыніцах 13 ст. да н.э.^[1][2] у ліку народаў мора — плямён усходняга Міжземнамор'я, якія разбурылі Хецкае царства^[2]. Яны ўварваліся ў Сірыю, Фінікію і Палесціну і ўтварылі тут племянны саюз умацаваных гарадоў-дзяржаў. ^[1], успрыняўшы ханаанейскую мову і рэлігію. Філістымляне прынеслі ў гэты раён познемікенскую культуру жалеза і асіміляваліся з навакольным ханаанейска-ізраільскім насельніцтвам^[2].

У 12—11 ст. да н.э. дамагліся гегемоніі ў Палесціне і панавалі там да ўзвышэння ў 10 ст. да н.э. Ізраільскага царства^[1][2]. Часта непакоілі ізраільцян, ваявалі з імі і доўгі час прыгняталі іх, пакуль Самуіл не супакоіў іх. На працягу двух стагоддзяў філістымляне яшчэ імкнуліся вярнуць сабе пануючае становішча ў Палесціне, але сталага поспеху не мелі і неаднаразова станавіліся самі аб'ектам нападаў з боку суседніх дзяржаў^[2], пакуль у 8 ст. да н.э. не былі заваяваны асірыйцамі^[1][2], а ў канцы 6 ст. да н.э. — вавілонскім царом Навухаданосарам^[2].

Асноўнымі іх заняткамі былі земляробства, вінаробства і жывёлагадоўля. Ад філістымлян паходзіць грэчаская назва краіны — Палесціна, у якой з часоў панавання рымскага імператара Канстанціна Вялікага (306—337) і да нашэсця арабаў (7 ст.) квітнела хрысціянская царква, а яе гарады служылі месцам знаходжання хрысціянскіх епіскапаў.^[2]

Зноскі

1. БелСЭ, т. 10, С. 594.
2. Скарына Ф. Творы:… С. 143—144.
3. The Indo-Europeans and Historical Linguistics

Літаратура

• Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 10. Сошна — Фут / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1974. — 656 с.: іл., карты. С. 594;
• Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. 143—144. — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.

Спасылкі

• Corinne Mamane Museum of Philistine Culture
• National Geographic article Архівавана 26 сакавіка 2008.
• List of Biblical References to Philistines or Philistia Архівавана 16 мая 2006.
• Tell es-Safi/Gath Archaeological Project Website Архівавана 19 красавіка 2009.
• Tell es-Safi/Gath Archaeological Project Blog
• Penn State University — The Sea Peoples and the Philistines (link broken)
• Neal Bierling, Giving Goliath his Due: New Archaeological Light on the Philistines (1992) Архівавана 5 красавіка 2018.
• "Philistines" . Catholic Encyclopedia. 1913.
• "Philistines" . Encyclopædia Britannica(англ.) (11th ed.). 1911.
• The Center for Online Judaic Studies: Ramesses III and the Philistines, 1175 BC
• Biblical Archaeology Review — Yavneh Yields Over a Hundred Philistine Cult Stands Архівавана 31 мая 2012.
• Neal Bierling. Giving Goliath His Due. New Archaeological Light on the Philistines Архівавана 5 красавіка 2018.