Валяр’ян

Валяр’ян
Валяр’ян лекавы (Valeriana officinalis)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Варсянкакветныя Сямейства:  Бружмелевыя Падсямейства:  Валяр’янавыя Род:  Валяр'ян
Міжнародная навуковая назва
Valeriana L. (1753)
Сінонімы
Aretiastrum (DC.) Spach Astrephia Dufr. Belonanthus Graebn. Phuodendron (Graebn.) Dalla Torre & Harms Phyllactis Pers. Stangea Graebn.
Тыпавы від
Valeriana officinalis L. — Валяр’ян лекавы
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   35350 NCBI   19952 EOL   38228 GRIN   g:12618 IPNI   30000719-2

Валяр’я́н^[1], Маун (Valeriana) — род кветкавых раслін сямейства бружмелевых.

Батанічнае апісанне

Адна-, двух- і шматгадовыя травяністыя расліны з прамастойным, у верхняй частцы галінастым сцяблом вышынёй 5—100 см і тоўстым карэнішчам з мноствам каранёў, таксама паўкусты, кусты і ліяны. Сцябловае лісце супраціўнае, цэласнае, трайчастае або няпарнаперыстарассечанае. Кветкі дробныя, духмяныя, ружаватыя, бэзаватыя, радзей белыя, у складаных шчыткападобна-мяцёлчатых або галоўчатых суквеццях. Плод — дробная сямянка з лятучкай.

Арэал

Вядома больш за 200 відаў. Пашыраны пераважна ў Паўднёвай Амерыцы, таксама ў Еўропе, Азіі і Паўночнай Амерыцы. На Беларусі пашыраны валяр’ян лекавы (Valeriana officinalis), у межах якога вылучаюць больш дробныя віды; трапляецца валяр’ян двухдомны (Valeriana dioica), інтрадукаваны валяр’ян ліпалісты (Valeriana tiliifolia).

Віды

Асноўны артыкул: Віды роду Валяр’ян

Паводле базы даных The Plant List, род уключае 289 відаў^[2]. Некаторыя з іх насяляюць на тэрыторыі Расіі і суседніх краін:

• Valeriana amurensis P.Smirn. ex Kom.
• Valeriana dubia Bunge
• Valeriana fedtschenkoi Coincy
• Valeriana officinalis L. typus — Валяр’ян лекавы, ці Аўрыян, ці Валерыана, ці Валяр’ян, ці Дуброўка, ці Валяр’яна, ці Капроўнік, ці Капроўнік лесавы, ці Валяр’янка, ці Рута
• Valeriana rossica P.Smirn.
• Valeriana simplicifolia Kabath
• Valeriana sisymbriifolia Vahl
• Valeriana tiliifolia Troitzk. — Валяр’ян ліпалісты
• Valeriana tuberosa L.
• Valeriana wolgensis Kazak.

У базе даных The Plant List від Valeriana ajanensis Kom. мае нявызначаны статус^[3].

Выкарыстанне

Лекавыя, дэкаратыўныя і меданосныя расліны. Маюць эфірны алей, арганічныя кіслоты, алкалоіды (валярын, хацінін), гліказіды, смолы, дубільнікі, цукры і інш.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 137. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Valeriana (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List. Version 1.1. (23 студзеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 5 верасня 2017. Праверана 23 верасня 2016.
3. Valeriana ajanensis (англ.). The Plant List. Version 1.1. (23 студзеня 2013). Праверана 23 верасня 2016.

Літаратура

• Валяр’ян // БЭ ў 18 т. Т. 3. — Мн.: БелЭн, 1996.