Ачоса

Ачоса
Характарыстыка
Даўжыня	31 км
Басейн	232 км²
Вадацёк
Выток
• Каардынаты	52°43′28,80″ пн. ш. 31°29′22,60″ у. д.^HGЯO
Вусце	Іпуць
• Каардынаты	52°31′10,90″ пн. ш. 31°31′08,70″ у. д.^HGЯO
Ухіл ракі	0,8 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Іпуць → Сож → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Гомельская вобласць
Код у ДВР	04010000712199000000110
выток вусце
— выток, — вусце

Ачо́са — рака ў Гомельскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Іпуць (прыток Сажа ў басейне Дняпра).

Назва

Назва Ачоса балцкага паходжання, пачатковая форма назвы — *Akesà (Акеса́)^[1].

Корань Ak- звязаны з лат. aka «калодзеж», літ. aka(s) «палонка ў лёдзе», лат. akata «вір у рацэ; вочка ў балоце; палонка ў лёдзе». Такая семантыка развілася са значэння «вока» (індаеўрапейскае *ok^ṷ(e)s-)^[2]: вока > палонка, калодзеж, бачажына > вада, рака. Назву Ачоса можна прыблізна перакласці як «Рэчка».

Гідраграфія

Даўжыня ракі 31 км. Плошча вадазбору 232 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,8 ‰.

Пачынаецца за 1,2 км на паўднёвы ўсход ад пасёлка Уютны Веткаўскага раёна. Цячэ на мяжы Бранскай вобласці Расіі і Беларусі, упадае ў Іпуць за 4 км на ўсход ад вёскі Дзям’янкі Добрушскага раёна.

Асноўны прыток — ручай Пярэспа (злева). Рэчышча на ўсім працягу каналізаванае.

Зноскі

1. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 176.
2. J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 775—777.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
• Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
• Блакітны скарб Беларусі: Рэкі, азёры, вадасховішчы/ Маст.: Ю. А. Тарэеў, У. І. Цярэнцьеў — Мн.: БелЭн, 2007.— 480 с.
• Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 193. — 575 с., іл. — 10 000 экз.