Мишкә районы

Мишкә районы
Мишкә районы
Байраҡ^[d]
Нигеҙләү датаһы	20 август 1930
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәк	Мишкә
Административ-территориаль берәмек	Башҡортостан Республикаhы
Сәғәт бүлкәте	UTC+05:00^[d] һәм YEKT
Халыҡ һаны	22 601 кеше (1 ғинуар 2019)[1]
Административ рәүештә бүленә	Аҡбулат ауыл советы, Баймырҙа ауыл советы, Оло Сухояз ауыл советы, Оло Шаҙы ауыл Советы, Ирсай ауыл советы, Ҡайраҡ ауыл советы, Камай ауыл советы, Мәүлит ауыл советы, Мишкә ауыл советы, Иҫке Арзамат ауыл советы, Тымбай ауыл Советы, Урьяҙы ауыл советы һәм Сурай ауыл советы
Сиктәш	Борай районы, Ҡариҙел районы, Балтаc районы, Бөрө районы һәм Благовещен районы
Майҙан	1689,11 км²
Почта индексы	4523ХХ
Рәсми сайт	mishkan.ru
Урындағы телефон коды	34749
Мишкә районы Викимилектә

Мишкә районы (рус. Мишкинский район) — Башҡортостандағы муниципаль район. Административ үҙәге — Мишкә ауылы. Район 1930 йылдың 20 авгусында төҙөлгән. Районда 26253 кеше йәшәй.

Тарихы

Билдәле шәхестәре

• Абукаев-Эмгак (Абукаев Вячеслав Александрович; 5.01.1959—29.05.2008), яҙыусы һәм тәржемәсе. Башҡорт әҙиптәре әҫәрҙәрен мари теленә тәржемә итеүсе. Марий Эл Республикаһының халыҡ яҙыусыһы (2006) һәм атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1999. Мари комсомолының Олык Ипай исемендәге премияһы (1990), шулай уҡ Яныш Ялкайн исемендәге премия (1998) һәм Марий Эл Республикаһының М. Шкетан исемендәге Дәүләт премияһы (2007) лауреаты. Туҡтар ауылынан^[2].
• Андрианов Андрей Андрианович (24.04.1939—16.04.2010), театр актёры. Мари АССР‑ының халыҡ артисы (1989) артисы. Мари Иле Республикаһының Дәүләт премияһы лауреаты (2005). Иҫке Ҡолсобай ауылынан^[3].
• Байбулатов Валерий Тимиргалиевич (13.02.1959), ауыл хужалығы һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог, Мишкә агросәнәғәт колледжы директоры. 2008—2016 йылдарҙа Бөтә мари Советы — Мер Канашта Башҡортостан Республикаһынан Совет рәйесе урынбаҫары һәм президиум ағзаһы. 1982 йылдан Мишкә район Советы депутаты, 2012—2014 йылдарҙа район Советы рәйесе. 2003—2016 йылдарҙа «Мишкә» республика мари тарихи-мәҙәни үҙәге мөдире, 2016 йылдан көнсығыш мариҙарҙың милли-мәҙәи автономияһы рәйесе. Рәсәй Федерацияһының почётлы башланғыс һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2006), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәғариф (2009) һәм ауыл хужалығы (2013) хеҙмәткәре. Башҡортостан Республикаһының Халыҡтар дуҫлығы ордены менән бүләкләнгән (2019).Мишкә районының почётлы гражданы исемен йөрөтә. Тигермән ауылынан.
• Белов Михаил Ипатович (7.11.1924—24.02.2015), совет хәрби хеҙмәткәре, десантсы, генерал-майор (1979). Бөйөк Ватан һуғышында һәм Венгриялағы 1956 йылғы хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. Юғары хәрби мәктәп уҡытыусыһы, хәрби фәндәр докторы (1968), профессор (1971). Тарихсы-мемуарсы. 1944 йылдан КПСС ағзаһы. Ҡыҙыл Байраҡ (1956), ике 1‑се дәрәжә Ватан һуғышы (1944, 1985), Ҡыҙыл Йондоҙ (1945) һәм 3‑сө дәрәжә «СССР Ҡораллы Көстәрендә Ватанға хеҙмәте өсөн» (1975) ордендары кавалеры. Алексеевка ауылынан.
• Флорид Бүләков (23.02.1948—18.01.2015), драматург, Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы (2013). Рәсәй Федерацияһының әҙәбиәт һәм сәнғәт өлкәһендәге Дәүләт премияһы (1996) һәм Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы (1994) лауреаты, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1993).Оло Шаҙы ауылынан.
• Иҡсанова Нәфирә Нәжметдин ҡыҙы (14.03.1951), хор дирижёры, режиссёр, юғары мәктәп уҡытыусыһы. «Мираҫ» йыр һәм бейеү фольклор ансамбленең художество етәксеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2004) һәм атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1992). Мишкә районының Почетлы гражданины (2020). Ҡыйғаҙытамаҡ ауылынан.
• Казаков Степан Александрович (25.03.1914—7.12.1964), 1938 йылда Хәсән күле һуғышында, 1939—1940 йылдарҙа совет-фин һәм Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яугир. Артиллерия полкының разведка начальнигы, гвардия лейтенанты, Советтар Союзы Геройы (1943). Яңы Троицкий ауылынан.
• Костарев Антон Дмитриевич (18.09.1928—15.08.1985), ауыл хужалығы алдынғыһы. 1958—1975 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының Бөрө районы «Урал» колхозының тракторсыһы, бригадиры һәм механизацияланған отряд етәксеһе. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). Кесе Нәкәрәк ауылынан.
• Легостаев Виктор Григорьевич (10.09.1948), журналистика ветераны, Бөрө районы «Победа» гәзитенең элекке баш мөхәррире. 1988 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡортостандың атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре. Мишкә ауылынан.
• Михайлов Кирилл Андреевич (2.04.1983), саңғысы-биатлонсы, 2004 йылдан Рәсәй йыйылма командаһы ағзаһы. Саңғыла уҙышыу һәм биатлон буйынса бер нисә тапҡыр Паралимпия уйындары (2006, 2010, 2014) чемпионы. Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры (2006). 4‑се дәрәжә «Ватан алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» (2010), Дуҫлыҡ (2014), 2‑се дәрәжә «Ватан алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» орден миҙалы (2008), «Башҡортостан Республикаһы алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» (2010), Халыҡтар дуҫлығы (2014) һәм Салауат Юлаев (2006) ордендары кавалеры. Мишкә районының почётлы гражданы. Ҡайраҡ ауылынан^[4].
• Мурзашев Сергей Михайлович (29.09.1967) — физик культура уҡытыусыһы, хәрби-ғәмәли күпбәйге (военно-прикладное многоборье) буйынса СССР-ҙың спорт мастеры, Рәсәй Федерацияһының почётлы дөйөм белем биреү хеҙмәткәре. Сурай ауылынан^[5].
• Усков Валерий Иванович (24.10.1958—10.2013), журналист һәм йәмәғәт эшмәкәре. СССР Журналистар союзы ағзаһы. 2001—2013 йылдарҙа Мишкә районының «Дружба» гәзите мөхәррире. Башҡортостандың атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре, Мишкә районының почётлы гражданы (2014, үлгәндән һуң). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Архангел районы Ҡыҙыл Еҙем ауылынан^[6].
• Хәмәтйәнов Өлфәт Рәхимйән улы (27.07.1938—6.12.2016), акушер-гинеколог-ғалим, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (1987), профессор (1988). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1995), Рәсәй Федерацияһының (2001) һәм Башҡортостан Республикаһының (1992) атҡаҙанған табибы. Ҡыҙыл Юл ауылынан^[7].
• Шамратов Ефим Шамратович (02.03.1933), хужалыҡ эшмәкәре, 1986—1997 йылдарҙа Мишкә юл төҙөү механизацияланған күсмә колоннаһы етәксеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған төҙөүсеһе (1995), райондың почётлы гражданы. Сурай ауылынан^[8].
• Әғләмов Нәғим Харислам улы (15.08.1932—24.12.2008), төҙөүсе. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1977), РСФСР-ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе (1973). Оло Шаҙы ауылынан.^[9].
• Александров Андрей Александрович (02.03.1936— ), педагог. Халыҡ мәғарифы отличнигы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған уҡытыусыһы (1985). Башҡортостан Республикаһы мәғариф отличнигы. Хеҙмәт ветераны. II дәрәжә «Тыуған ил алдында күрһәткән хеҙмәт өсөн» миҙалы (2001) һәм В. И. Лениндың тыуыуына 100 йыл айҡанлы «Намыҫлы хеҙмәт өсөн» миҙалы менән бүләкләнгән. Сығышы менән Иҫке Ҡолсобай ауылынан.

Халыҡ һаны

1939 йылдан башлап халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса районда даими йәшәгән халыҡ һаны (кеше):

Йыл Халыҡ һаны 1939 48 838 [10][11] 1959 38 139 [12][11] 1970 37 256 [13][11] 1979 32 710 [14][11] 1989 28 603 [15][11] 1998 27 925 [16] 1999 27 890 [16] Йыл Халыҡ һаны 2000 27 814 [16] 2001 27 747 [16] 2002 27 099 [17][11] 2003 26 718 [16] 2004 26 630 [16] 2005 26 619 [16] 2006 26 535 [16] Йыл Халыҡ һаны 2007 26 390 [16] 2008 26 390 [18] 2009 26 356 [19] 2010 25 318 [20] 2012 24 757 [21] 2013 24 498 [22] 2014 24 179 [23] Йыл Халыҡ һаны 2015 23 893 [24] 2016 23 641 [25] 2017 23 419 [26] 2018 23 136 [27] 2019 22 601 [1] 2021 21 987 [28]

Ауыл биләмәләре һәм ауылдар

ОКАТО коды	Мишкә районы	'
80 243 805 000	Аҡбулат ауыл советы
80 243 805 001	Яңы Аҡбулат
80 243 805 002	Күскилде
80 243 805 004	Иҫке Аҡбулат
80 243 805 005	Яндуған
80 243 810 000	Баймырҙа ауыл советы
80 243 810 001	Баймырҙа
80 243 810 002	Илек
80 243 810 003	Ишем
80 243 810 004	Ҡыҙыл Юл
80 243 810 005	Левицкий
80 243 810 006	Лепешкин
80 243 810 007	Яңы Килмәт
80 243 810 008	Тигермән
80 243 815 000	Оло Сухояз ауыл советы
80 243 815 001	Оло Сухояз
80 243 815 002	Ҡорманай
80 243 815 003	Сосновка
80 243 820 000	Оло Шаҙы ауыл советы
80 243 820 001	Оло Шаҙы
80 243 820 002	Ҡалмаҙан
80 243 820 005	Кесе Шаҙы
80 243 820 006	Иштебай
80 243 820 007	Ҡарасим
80 243 820 008	Юбайкүл
80 243 825 000	Ирсай ауыл советы
80 243 825 001	Ирсай
80 243 825 003	Үрге Сорокин
80 243 825 004	Йылыш
80 243 825 005	Митрәй
80 243 825 006	Түбәнге Сорокин
80 243 830 000	Ҡайраҡ ауыл советы
80 243 830 001	Ҡайраҡ
80 243 830 002	Андреевка
80 243 830 003	Ҡарға
80 243 830 004	Бикшик
80 243 830 005	Сабыҡ
80 243 835 000	Камай ауыл советы
80 243 835 001	Камай
80 243 835 002	Бабай
80 243 835 004	Байтур
80 243 835 005	Красный Ключ
80 243 835 006	Николаевка
80 243 835 007	Урыҫ-Байбаҡ
80 243 835 008	У-Марий
80 243 845 000	Мәүлит ауыл советы
80 243 845 001	Татарбай
80 243 845 002	Мәүлит
80 243 845 003	Яңы Ҡарас
80 243 845 004	Иҫке Атнағол
80 243 845 005	Тирәкәй
80 243 850 000	Мишкә ауыл советы
80 243 850 001	Мишкә
80 243 850 002	Яңы Васькин
80 243 850 003	Иҫке Васькин
80 243 850 004	Унур
80 243 850 005	Ленинский
80 243 850 006	Восход
80 243 850 007	Ҡыйғаҙытамаҡ
80 243 850 008	Яңы Ключево
80 243 855 000	Яңы Троицкий ауыл советы
80 243 855 001	Яңы Троицкий
80 243 855 002	Бөрөбаш
80 243 855 003	Михайловка
80 243 855 004	Рәфәнде
80 243 855 005	Укузәш
80 243 855 006	Худяковка
80 243 860 000	Иҫке Арзамат ауыл советы
80 243 860 001	Кесе Нөкөрәк
80 243 860 002	Крещенский
80 243 860 004	Иҫке Нәкәрәк
80 243 860 005	Озерки
80 243 860 006	Иҫке Арзамат
80 243 865 000	Тымбай ауыл советы
80 243 865 001	Тымбай
80 243 865 002	Изимари
80 243 865 003	Яңы Николаевка
80 243 865 004	Иҫке Ҡолсобай
80 243 865 005	Туҡтар
80 243 870 000	Уръяҙы ауыл советы
80 243 870 001	Уръяҙы
80 243 870 002	Баш-Байбаҡ
80 243 870 003	Яңы Сафар
80 243 870 004	Сабай
80 243 870 005	Янағош
80 243 880 000	Сурай ауыл советы
80 243 880 001	Сурай
80 243 880 002	Бөкләнде
80 243 880 003	Маевка
80 243 880 004	Октябрь
80 243 880 005	Раевка

Иҫкәрмәләр

1. Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019. — Б. 62.
2. Башҡорт энциклопедияһы — Абукаев-Эмгак (Абукаев) Вячеслав Александрович(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 1 ғинуар 2019)
3. Башҡорт энциклопедияһы — Андрианов Андрей Андрианович(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 22 апрель 2019)
4. Башҡорт энциклопедияһы — Михайлов Кирилл Андреевич 2016 йыл 5 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 20 март 2018)
5. МБОУ Марийская гимназия им. Я.Ялкайна села Чураево Мишкинского района Республики Башкортостан. Официальный сайт. ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ КОЛЛЕКТИВ. Мурзашев Сергей Михайлович — учитель физической культуры 2017 йыл 3 октябрь архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 22 сентябрь 2017)
6. Муниципальный район Мишкинский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Почетные граждане. Усков Валерий Иванович(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 19 октябрь 2018)
7. Башкирская энциклопедия — Хамадьянов Ульфат Рахимьянович 2019 йыл 24 декабрь архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 11 июль 2018)
8. Администрация Мишкинского района. Официальный сайт. Почетные граждане. Шамратов Ефим Шамратович (рус.) (Тикшерелеү көнө: 1 март 2018)
9. Башҡорт энциклопедияһы — Әғләмов Нәғим Харислам улы(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 17 февраль 2019)
10. перепись населения СССР 1939 года
11. Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008. — Б. 448.
12. перепись населения СССР 1959 года
13. перепись населения СССР 1970 года
14. перепись населения СССР 1979 года
15. перепись населения СССР 1989 года
16. Мишкинский район
17. Всероссийская перепись населения 2002 года
18. 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
19. Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года (урыҫ)
20. Всероссийская перепись населения 2010 года
21. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (урыҫ)
22. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов (урыҫ) — Росстат, 2013. — 528 с.
23. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года (урыҫ)
24. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (урыҫ)
25. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (урыҫ) — 2018.
26. https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
27. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Рәсәй Федерацияһы статистика федераль хеҙмәте.
28. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) (урыҫ)

Һылтанмалар

• Мишкә районы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 19 март 2021)