Иван-Ҡыуалат

Иван-Ҡыуалат
Иван-Ҡыуалат[1]
Нигеҙләү датаһы	1911[1]
Рәсми тел	башҡортса‎[1] һәм урыҫ теле[1]
Дәүләт	Рәсәй[1]
Административ үҙәге	Иван-Ҡыуалат ауыл советы^[d][2]
Административ-территориаль берәмек	Иван-Ҡыуалат ауыл советы^[d][1]
Сәғәт бүлкәте	UTC+05:00^[d]
Халыҡ һаны	430 кеше (2010)[3][1], 499 кеше (2002)[4], 482 кеше (2009)[4]
Почта индексы	453682

Иван-Ҡыуалат (рус. Ивано-Кувалат) — Башҡортостан Республикаһының Йылайыр районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 430 кеше булған^[5]. ОКАТО коды — 80227819001.

Халыҡ һаны

Милли составы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәттәре буйынса милләттең күпселеген урыҫтар (74 процент) тәшкил итә^[6]

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	543
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	718	325	393	45,3	54,7
1959 йыл 15 ғинуар	488	218	270	44,7	55,3
1970 йыл 15 ғинуар	505	232	273	45,9	54,1
1979 йыл 17 ғинуар	405	205	200	50,6	49,4
1989 йыл 12 ғинуар	484	242	242	50,0	50,0
2002 йыл 9 октябрь	499	243	256	48,7	51,3
2010 йыл 14 октябрь	430	205	225	47,7	52,3

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Йылайыр): 57 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 100 км

Урамдары

• Ҙур урам (рус. Большая (улица))
• Йылайыр урамы (рус. Зилаирская (улица))
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная (улица))
• Яңы урам (рус. Новая (улица))
• Сәнәғәт урамы (рус. Промышленная (улица))
• Баҡса урамы (рус. Садовая (улица))
• Мәктәп урамы (рус. Школьная (улица))^[7]

Тарихы

Ауылға 1911 йылда Ырымбур урман сауҙа һәм сәнәғәт йәмғиәте хужаһы Пименовтан һатып алынған ерҙәрҙә И. Т. Иванов нигеҙ һала. Ырымбур губернаһының Орск өйәҙенә ҡараған^[8][9].

Матбуғатта

Видеофильмдар

• Иван-Ҡыуалат — тыуған ауылым^[10]
• «Бергәләп бәхетлеләр» проекты — Волковтар ғаиләһе. Иван-Ҡыуалат ауылыYouTube сайтында Видео
• Иван-Ҡыуалат. Тормош миҙгелдәре. 24 декабрь 2013 йылYouTube сайтында Видео

Сайтта

• Хыялдар тормошҡа аша. 26 июль 2018 йыл^[11]

Билдәле шәхестәре

• Корнилов Геннадий Емельянович (1936), ғалим-тел белгесе. 1968 йылдан Сыуаш дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1991 йылдан дөйөм һәм сағыштырма-тарихи тел ғилеме кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1996 йылдан филология факультеты деканы. Сыуаш Республикаһы Фәндәр Академияһы академигы (2008), филология фәндәре докторы (1990), профессор (1992). Сыуаш Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған (2011) һәм почётлы (1997) хеҙмәткәре^[12].
• Беглова Елена Ивановна (1961), ғалим-тел белгесе. 1983 йылдан Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия институты һәм Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы уҡытыусыһы. Филология фәндәре докторы (2008). Башҡортостан Республикаһының мәғариф алдынғыһы (2005), Рәсәй Федерацияһы почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2010)^[13].

Иҫкәрмәләр

1. Башкирская энциклопедия (урыҫ) — Башкирская энциклопедия, 2005. — 4344 с.
2. ОКТМО (урыҫ)
3. https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81
4. Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
5. Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
6. Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..
7. Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 37 по Республике Башкортостан
8. ЧУВАШСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ 2020 йыл 1 октябрь архивланған.
9. К вопросу расселения чувашского населения в Башкирском Зауралье в начале ХХ в.
10. село мое Ивано-Кувалат
11. Муниципальный район Зилаирский район Республики Башкортостан 2021 йыл 29 декабрь архивланған.
12. Башҡорт энциклопедияһы — Корнилов Геннадий Емельянович (Тикшерелеү көнө: 18 март 2021)
13. Башҡорт энциклопедияһы — Беглова Елена Ивановна (Тикшерелеү көнө: 18 март 2021)

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 18 март 2021)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4. (Тикшерелеү көнө: 18 март 2021)

Һылтанмалар

• Иван-Ҡыуалат // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 18 март 2021)