İran–Pakistan münaqişəsi (2024)

İran–Pakistan münaqişəsi
Tarix	16 yanvar 2024-18 yanvar 2024
Yeri	Bəlucistan
Səbəbi	İranın yanvarın 16-da Pakistanın Bəlucistan bölgəsinə raket zərbələri endirməsi.
Vəziyyəti	Tərəflər 19 yanvarda gərginliyi azaltmağa razılaşır.
Münaqişə tərəfləri
Pakistan İran
Komandan(lar)
Ənvarul Haq Kakar Əli Xamenei
İtkilər
2 ölü[1] 4 yaralı 9 ölü[2]

İran–Pakistan münaqişəsi — 16 yanvar 2024-cü ildə İran Pakistanın Bəlucistan əyalətinin daxilindəki Ceyşül-Ədl təşkilatını hədəf aldığını iddia edərək Pakistan daxilinə bir sıra raket zərbələri endirir. Hücum İranın İraq və Suriya ərazilərində oxşar silsilə raket zərbələri endirməsindən bir gün sonra baş verir. O, yanvarın 3-də İslam Dövlətinin məsuliyyəti öz üzərinə götürdüyü Kirman partlayışlarına cavab verdiyini bəyan edib. Pakistan hökuməti hücumu pisləyib. Üstəlik Pakistan Xarici İşlər Nazirliyi İranın Pakistanın hava məkanını “əsassız şəkildə pozması” nəticəsində iki uşaq həlak olduğunu bəyan edib. İki gün sonra, yanvarın 18-də Pakistan İranın Sistan və Bəlucistan əyalətinin daxilində Bəlucistan Azadlıq Ordusu və Bəlucistan Azadlıq Cəbhəsini hədəf aldığını iddia edərək, İran daxilində cavab raket zərbələri endirib. Pakistan bu hərbi müdaxiləsi 1988-ci ildə İran-İraq müharibəsi başa çatdıqdan sonra başqa bir ölkənin İran ərazisinə hücumunun ilk nümunəsi olur.

Fon

İran-Pakistan sərhədi

İranın Sistan və Bəlucistan və Pakistanın Bəlucistanını əhatə edən İran-Pakistan sərhədi son dərəcə təhlükəli və yüksək miqdarda qaçaqmalçılıq və terror fəaliyyətinə, xüsusən də Bəluc üsyançılarına^[3] qarşı həssas bölgədir. Hər iki ölkə ümumiyyətlə dostluq münasibətlərini qoruyub saxlasa da, onlar tez-tez bir-birini terrorçulara sığınacaq verməkdə və sərhədin öz tərəflərində təhlükəsizliyi təmin etmək üçün kifayət qədər iş görməməkdə ittiham ediblər. Bu narahatlıqlar İran-Pakistan sərhədində maneənin artmasına səbəb olur. Beləki sərhəd boyunca İran istehkamların tikintisinə 2011-ci ildə, Pakistan isə 2019-cu ildə başlayıb^[4][5][6].

İranın Pakistana raket zərbələri endirməsi

İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (SEPAH) İraq və Suriyada hava zərbələri endirdikdən sonra Pakistanın Bəlucistan əyalətinin Pəncqur rayonunda yerləşən Koh-e-Sabz məntəqəsini hədəfə alıb. Pakistan tez bir zamanda hücumu pisləyib, İran səfirini İslamabaddan qovmaqla diplomatik tədbirlər görüb, öz səfirini Tehrandan geri çağırıb və potensial cavab tədbirləri ilə bağlı İrana sərt xəbərdarlıq edib.

İran öz hərəkətlərini Sistan və Bəlucistan qiyamında iştirak edən Bəluc üsyançı qrupu olan Ceyşül-Ədli hədəf aldığını iddia etməklə əsaslandırıb. Bu qrup əvvəllər 2019-cu ildə İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunu hədəf alan Xaş-Zahidan intiharçı partlayışına görə məsuliyyəti öz üzərinə götürmüşdü.

Pakistanın İrana raket zərbələri endirməsi

Yanvarın 18-də Pakistan İranın Sistan və Bəlucistan əyalətində Bəlucistan Azadlıq Ordusu və Bəlucistan Azadlıq Cəbhəsi silahlı qruplarının yeddi hədəfinə Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən həyata keçirilən cavab zərbəsi endirir^[7][8].

İstinadlar

1. "Pakistan recalls its ambassador to Iran over airstrikes by Tehran that killed 2 people". AP News. 17 January 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 January 2024.
2. Mao, Frances; Davies, Caroline; Adams, Paul. "Pakistan launches retaliatory strikes into Iran, killing nine people". BBC News (ingilis). 2024-01-18. 2024-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-18.
3. "Iran To Seal Off Porous Borders With Afghanistan, Pakistan To Beef Up Security". Iran Front Page (ingilis). 2024-01-05. 2024-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-18.
4. "Iran constructing fence on Pakistan border". The Express Tribune. April 16, 2011. November 26, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 18, 2024.
5. "Pakistan to fence 950km of border with Iran". gulfnews.com. February 23, 2019. January 18, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 18, 2024.
6. "Pakistan, Iran agree on border fencing". www.thenews.com.pk. 2024-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-18.
7. "Pakistan launches retaliatory air strikes inside Iran as tensions rise". 2024-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-18.
8. "Operation Marg Bar Sarmachar". mofa.gov.pk (ingilis). 18 January 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 January 2024.