İordaniya–İsrail münasibətləri

İsrail–İordaniya münasibətləri
İsrail və İordaniya
 İsrail  İordaniya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İsrail–İordaniya münasibətləri — İsrail və İordaniya arasında mövcud ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 1994-cü ildə ortaq sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra quruldu. Ölkələr arasındakı dövlət sərhədinin uzunluğu 307 km-dir[1].

Tarixi

14 may 1948-ci ildə Britaniyanın Fələstinə verdiyi mandatın bitməsindən bir gün əvvəl David Ben-Qurion Fələstində müstəqil yəhudi dövlətinin yaradıldığını elan etdi və bu ölkənin ilk baş naziri oldu[2]. Ertəsi gün Ərəb Dövlətləri Liqası İsrailə müharibə elan etdi və dərhal beş ərəb dövləti (Suriya, Misir, Livan, İraq və Transiordaniya) yeni ölkəyə hücum etdi və bununla da Birinci Ərəb-İsrail müharibəsi başladı. Əməliyyatlar başa çatdıqda, Transiordaniya Qərb Sahil və Şərqi Qüdsü nəzarət altına aldı. Transiordaniya Kralı Abdullah ibn Hüseyn ölkənin adını İordaniya olaraq dəyişdirdi və 1950-ci ildə İordan çayının qərb sahilinin ölkəsinin bir hissəsi olduğunu elan etdi. 1967-ci ilin iyununda İordaniya İsrail ilə Altı günlük müharibədə sarsıdıcı bir məğlubiyyətə uğradı: Qərb sahili və Şərqi Qüds İordaniya ərazisi olmaqdan çıxdı[3]. İordaniya İordan çayının qərb sahilinin itkisini qəbul etmədi. 1973-cü ildə İordaniya İsrailə qarşı Yom Kippur müharibəsində digər ərəb ölkələrini dəstəklədi. Ancaq siyasi bəyanatlar və Suriyaya ekspedisiya qüvvələrinin göndərilməsi ilə məhdudlaşdı. 1980-ci illərdə İordaniya kralı Hüseyn ibn Talal Fələstin Azadlıq Təşkilatının qüvvələri ilə əməkdaşlıq siyasəti aparırdı. İordaniya Qərb Sahili ilə ənənəvi əlaqələrini qorumaq üçün tədbirlər gördü: bank sahəsində əməkdaşlıq, bölgədəki fələstinli məmurlara maaş vermək, Fələstin firmalarına subsidiyalar ayırmaq, Qərb Sahili iqtisadiyyatındakı İordaniya investorlarına hökumət zəmanətləri vermək. 1977-ci ildə Misir Prezidenti Ənvər Sadat İsrail ilə danışıqlara başlamış, 1979-cu ildə Misir-İsrail sülh müqaviləsinin bağlanmasına səbəb olmuşdu. Hüseyn ibn Talal qalan ərəb dünyasının əvvəlcədən razılığı olmadan Ənvər Sadatın nümunəsini izləmək istəmədi. İordaniya kralı ərəb dünyasından böyük dəstək olmadığı təqdirdə, onun İsrail ilə siyasi danışıqlarının ölkə üçün gözlənilməz nəticələrə səbəb ola biləcəyinə düşünürdü. 1984-cü ilin sentyabrında İsrailin Baş naziri Şimon Peres İordaniya Kralını FAO-nun iştirakı olmadan birbaşa danışıqlar aparmağa dəvət etdi. Hüseyn ibn Talal birbaşa danışıqlardan imtina etdi, lakin 1985-ci ilin oktyabrında BMT-də keçirilən beynəlxalq sülh konfransında İsrail tərəfi ilə əlaqə yaratmağa hazır olduğunu bildirdi[4].

1986-cı və 1987-ci ildə İsrail və İordaniya hökumətləri arasında gizli danışıqlar aparıldı. Ölkələr arasında dinc fələstinli qüvvələrin sülh prosesində iştirakı, Qahirə-Amman İordaniya Bankının Qərb sahilində filiallarının açılması, İordaniyanın bu ərazinin maliyyə, kənd təsərrüfatı, təhsil və tibb işlərində iştirakı kimi mövzularda əməkdaşlıq mövzusunda razılaşmalar əldə edildi. 1987-ci ilin noyabrında İsrailin Xarici İşlər Naziri Şimon Peres və İordaniya Kralı Hüseyin Londonda sülh anlaşma memorandumu imzaladılar. Lakin Şimon Peres İsrailə qayıtdıqdan sonra İsrail hökumətində bu memorandumun müddəalarının icrası üçün dəstək ala bilmədi. 1991-ci ildə Madrid Konfransında ikitərəfli danışıqlar, 1994-cü ildə imzalanan İsrail-İordaniya Sülh Müqaviləsi sona çatdı. İki ölkə arasında sülh müqaviləsinin ratifikasi ilə tam diplomatik münasibətlər quruldu. 2000-ci ilin aprelində İordaniya Kralı II Abdullah İsrailə rəsmi səfər edən ilk İordaniya dövlət başçısı oldu[5]. 8 oktyabr 2018-ci ildə İordaniya kralı II Abdullah İsrail müxalifətinin lideri Avoda partiyasının sədri Avi Qabai ilə görüşdü[6]. Dinc Fələstin-İsrail nizamlanması yolları və regional məsələlər müzakirə edildi[7].

Həmin ayda II Abdullahın 1994-cü ildə İsrail-İordaniya sülh müqaviləsini qismən ləğv etmək və Naharaim bölgəsindəki "sülh adası" adlanan ərazini, habelə Arava səhrasındakı Mouvlaat a-Şofarı klrallığın istifadəsinə qaytarmaq qərarı verdi. Razılaşmaya görə, İsrail bu iki adanı İordaniyadan 25 il müddətinə icarəyə götürdü və sonra icarəni uzada da bilər[8].

Səfirliklər

İordaniya səfirliyi

  • Rasan Macali 2018-ci ilin oktyabrından bəri İsraildəki Haşimilər Krallığının yeni səfiri olur. Daha əvvəl İordaniyanın İspaniyadakı səfirliyinə rəhbərlik etmişdir[9].

İsrail səfirliyi

  • Oded Eran - 1997-2000.
  • Yaakov Hadas-Handelsman - 2003-2006.
  • Daniel Nevo - 2009-cu ilin avqustundan 2015-ci ilin sentyabrına qədə.
  • Eynat Şlyayn - İsrailin ərəb ölkəsindəki ilk qadın səfiri[10]. 7 sentyabr 2015-ci il tarixindən[11] 25 iyul 2017-ci ilədək səfirliyə rəhbərlik etmişdir. Krallığın iki vətəndaşı arasında çıxan bir mübahisədə, səfirliyin təhlükəsizlik işçiləri tərəfindən öldürüldükdən sonra, diplomatik nümayəndəliyin bütün heyəti ilə birlikdə təcili olaraq ölkəni tərk etməli olmuşdur[12].
  • Əmir Vayssbrod - 2017-ci ilin iyul ayında baş verən hadisədən sonra 2018-ci ilin mart ayında İsrailin İordaniyadakı yeni səfiri təyin edildi.

Ticarət

1996-cı ilin iyul ayında İsrail və İordaniya arasında ilk ticarət əməliyyatları baş verir. 1996-cı ildə İsrail İordaniyaya 9 milyon dollar dəyərində, İordaniya isə İsrailə 5 milyon dollar dəyərində ixracat təşkil etdir. 1996-cı ildə İsrail İordaniyaya təxminən 20 milyon dollar , İordaniya isə İsrailə 12.5 milyon dollar mal satır. 1998-ci ilin birinci yarısında ölkələr arasında ticarət dövriyyəsi 20 milyon dollardan çox olmuşdur. Bu da əvvəlki illə müqayisədə 60 % artım deməkdir[13].

Turizm

1997-ci ildə İsraildən təqribən 125.000 turist İordaniyaya səfər etmişdir. 1996-cı ildə İordaniyadan 50.000, 1997-ci ildə isə 47.000 turist İsraildə olomuşdur[13].

İstinadlar

  1. ↑ "The World Factbook". 2018-12-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.
  2. ↑ "Part 3: Partition, War and Independence". The Mideast: A Century of Conflict (ingilis). National Public Radio. 2011-08-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 июля 2007.
  3. ↑ "Jordan - History". 2020-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.
  4. ↑ "Jordan - Relations with Israel". 2020-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.
  5. ↑ "Overview of Israel-Jordan Cooperation". 2022-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.
  6. ↑ King receives Israeli Labour Party leader Arxivləşdirilib 2019-11-07 at the Wayback Machine, Jordan News Agency Petra
  7. ↑ Король Иордании встретился с лидером израильской партии «Авода» Ави Габаем Arxivləşdirilib 2022-03-10 at the Wayback Machine, NEWSru.co.il
  8. ↑ Иордания частично аннулирует мирный договор с Израилем Arxivləşdirilib 2022-05-14 at the Wayback Machine, NEWSru.co.il
  9. ↑ Новые послы Египта и Иордании вручили верительные грамоты президенту Израиля Arxivləşdirilib 2018-11-09 at the Wayback Machine, NEWSru.co.il
  10. ↑ МИД Израиля впервые назначил женщину послом в арабскую страну Arxivləşdirilib 2022-03-28 at the Wayback Machine, NEWSru.co.il
  11. ↑ Женщина впервые возглавила посольство Израиля в мусульманской стране Arxivləşdirilib 2019-11-07 at the Wayback Machine, Jewish.ru
  12. ↑ Сотрудники израильского посольства в Иордании вернулись на родину Arxivləşdirilib 2018-11-09 at the Wayback Machine, РИА Новости
  13. ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2019-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-07.

Read other articles:

قائمة مدن إندونيسيا

خريطة اندونيسيا جاكرتا، العاصمة وأكبر مدينة في منطقة جاوة أيضا في إندونيسيا سورابايا، ثاني أكبر مدينة في منطقة جاوة وإندونيسيا باندونغ، ثالث أكبر مدينة في منطقة جاوة وإندونيسيا ميدان، أكبر مدينة في منطقة سومطرة فلمبان، ثاني أكبر مدينة في منطقة سومطرة ماكاسار، أكبر مدينة...

 

Europium(II) hydroxide

Europium(II) hydroxide Names Other names Europium dihydroxide Identifiers CAS Number 12020-56-3 Y 3D model (JSmol) Interactive image ChemSpider 24769659 PubChem CID 101288893 InChI InChI=1S/Eu.2H2O/h;2*1H2/q+2;;/p-2Key: IVBWDMZYNZPPBZ-UHFFFAOYSA-L SMILES [OH-].[OH-].[Eu+2] Properties Chemical formula Eu(OH)2 Appearance pale yellow[1] Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa). Infobox ...

 

銀行

銀行（写真はCIMB） 銀行（ぎんこう、英: bank）は、金融機関の一種。預金の受入れ、資金の貸出し（融資）、為替取引などを行う。また、銀行券の発行を行うこともある。実際に行える業務内容・「銀行」の範囲は国により異なる。広義には中央銀行、特殊銀行などの政策金融機関、預貯金取扱金融機関などを含む。 法的形態 日本の法令では、銀行とは、銀行法上の...

Baseball Tonight

US television program For the SNES video game, see ESPN Baseball Tonight. Baseball TonightCountry of originUnited StatesNo. of seasons30ProductionProduction locationsESPN HeadquartersBristol, Connecticut, U.S.Running time60 minutesOriginal releaseNetworkESPN, ESPN2 (1990–present)ReleaseMarch 19, 1990 (1990-03-19) –presentRelatedESPN Major League BaseballSunday Night BaseballMonday Night BaseballWednesday Night BaseballMajor League Baseball on ESPN Radio Baseball Tonight (stylize...

 

Sulzbachtal

Sulzbachtal Brasão Mapa SulzbachtalMapa da Alemanha, posição de Sulzbachtal acentuada Administração País  Alemanha Estado Renânia-Palatinado Distrito Kaiserslautern Associação municipal Otterbach Prefeito Ero Zinßmeister Partido no poder FWG Estatística Coordenadas geográficas 49° 31' 23 N 7° 31' 51 E Área 6,71 km² Altitude 220 m População 480[1] (31/12/2009) Densidade populacional 71,54 hab./km² Outras Informações Placa de veículo KL Código postal ...

 

Viduthalai Part 2

Film directed by Vetrimaaran Viduthalai Part 2Announcement posterDirected byVetrimaaranWritten byVetrimaaranB. JeyamohanBased onThunaivanby B. JeyamohanProduced byElred KumarVetrimaaranStarringSooriVijay SethupathiBhavani SreGautham Vasudev MenonCinematographyR. VelrajEdited byR. RamarMusic byIlaiyaraajaProductioncompaniesRS InfotainmentGrass Root Film CompanyDistributed byRed Giant MoviesRelease date 2024 (2024) CountryIndiaLanguageTamil Viduthalai Part 2 (stylised as Viduthalai Part II...

Prime Minister of the Palestinian National Authority

Former official head of government of the Palestinian Authority government Politics of Palestine Officeholders whose status is disputed are shown in italics Member state of the Arab League Government State of Palestine government (Ramallah) President: Mahmoud Abbasa Prime Minister: Mohammad Shtayyeh Hamas government (Gaza) National symbols Flag National anthem Coat of arms Legislative Council Palestinian National Council Palestinian Legislative Council Current members Speaker Aziz Dweik Elect...

 

G-3 (banda)

G-3 G¤3 en 2018. De izquierda a derecha: Pipe Villarán, Gonzalo Farfán, Guillermo Figueroa y Gabriel Bellido.Datos generalesOrigen Lima, Perú Información artísticaGénero(s) Hardcore punkPeríodo de actividad 1986-presente[1]​Discográfica(s) ¡Eureka! Records, Mundano RecordsWebSitio web http://www.g3hardcore.tkMiembros Gonzalo FarfánGabriel BellidoGuillermo FigueroaFelipe Pipe VillaránExmiembros Marcel Caillaux[editar datos en Wikidata] G-3, o también escr...

 

Deniliquin Independent

Front cover of the Deniliquin Independent on 5 January 1917. The Deniliquin Independent, also published as The Independent, was a weekly English language newspaper published in Deniliquin, New South Wales, Australia. History The Deniliquin Independent was published between 1899 and 1947, when it was absorbed into the Pastoral Times.[1] Another newspaper published in Deniliquin from 1899, the Riverine Journal, was incorporated into the Deniliquin Independent in 1901.[2] Digitis...

Rock music in Serbia

Serbian appreciation of and contributions to the rock music genre Part of a series on theCulture of Serbia History Middle Ages Monarchs People Languages Serbian language Old Serbian Traditions Dress Kinship Mythology and Folklore Cuisine Festivals Religion Christianity Serbian Orthodox Church Patriarch Roman Catholicism Protestantism Hinduism Islam Judaism Art Architecture Music Composers (list) Painters (category) Sculptors (category) Heraldry Literature Comics Epic poetry Writers (category)...

 

Carbon Peak

Mountain in Colorado, United States Carbon PeakCarbon PeakHighest pointElevation12,088 ft (3,684 m) NAVD 88[1]Prominence2,159 ft (658 m)[2]ListingColorado prominent summitsCoordinates38°47′39″N 107°02′35″W / 38.79417°N 107.04306°W / 38.79417; -107.04306[3]GeographyCarbon PeakColorado LocationGunnison County, Colorado, U.S.Parent rangeWest Elk MountainsTopo mapUSGS Mount AxtellClimbingEasiest routehi...

 

WTDY-FM

Hot adult contemporary radio station in Philadelphia This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: WTDY-FM – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2020) (Learn how and when to remove this template message) WTDY-FMPhiladelphia, PennsylvaniaBroadcast areaDelaware ValleyFrequency96.5 MHz (HD Radio...

Cortex Innovation Community

Innovation district in Saint Louis, Missouri, US Cortex Innovation CommunityFounded2002 (2002)FounderWashington University, BJC HealthCare, University of Missouri – St. Louis, St. Louis University, and the Missouri Botanical GardenTypeTax-exempt 501(c)3 Non-profitFocusLand use, land development, redevelopment, placemaking, marketing, startups, financing and fundraising.LocationCentral West End, St. LouisCoordinates38°38′05″N 90°15′04″W / 38.63465415°N 90.2511...

 

Men's Fitness

Men's magazine published by American Media, Inc Men's FitnessRobert Downey Jr. on the cover of Men's Fitness (U.S.), Jan/Feb 2012.CategoriesFitness, nutrition, sports, outdoors, careersFrequency10 issues per yearTotal circulation(2013)599,492[1]Founded1987Final issue2017CompanyAmerican Media, Inc.CountryUnited StatesWebsitewww.mensfitness.comISSN0893-4460 Men's Fitness was a men's magazine published by American Media, Inc and founded in the United States in 1987. The premier issue...

 

North Canton

Questa voce sull'argomento centri abitati dell'Ohio è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. North Cantoncity(EN) North Canton, Ohio North Canton – Veduta LocalizzazioneStato Stati Uniti Stato federato Ohio ConteaStark TerritorioCoordinate40°52′30″N 81°24′04″W / 40.875°N 81.401111°W40.875; -81.401111 (North Canton)Coordinate: 40°52′30″N 81°24′04...

Get You in the Morning

This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Get You in the Morning – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2008) (Learn how and when to remove this template message) 1999 single by Crash Test DummiesGet You in the MorningSingle by Crash Test Dummiesfrom the album Give Yourself a Hand ReleasedJune 1999Reco...

 

Coyote Songs

2018 horror novel by Gabino Iglesias Coyote Songs AuthorGabino IglesiasLanguageEnglish; SpanishSet inAmerican Southwest; MexicoPublisherBroken River BooksISBN9781940885490 Coyote Songs is a 2018 novel by Gabino Iglesias. It is the author's second novel and has variously been described as barrio noir, horror, crime, and bizarro fiction. It tells the loosely related stories of several characters in the American Southwest. It was nominated for the 2018 Bram Stoker Award for Best Fiction Col...

 

Manalo Okkadu

2016 Indian filmManalo OkkaduRelease posterDirected byR. P. PatnaikProduced byGC Jagan MohanStarring R. P . Patnaik Anita Hassanandani Sai Kumar CinematographySJ SiddharthEdited bySB UddhavMusic byR. P. PatnaikRelease date 4 November 2016 (2016-11-04) CountryIndiaLanguageTelugu Manalo Okkadu (transl. One among us) is a 2016 Indian Telugu-language drama film directed by R. P. Patnaik and starring himself, Anita Hassanandani, P. Sai Kumar and Tanikella Bharani. It was relea...

Carry On Henry

1971 British comedy film by Gerald Thomas This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (October 2018) (Learn how and when to remove this template message) Carry On HenryOriginal UK quad poster by Renato FratiniDirected byGerald ThomasWritten byTalbot RothwellProduced byPeter RogersStarringSid James Kenneth Williams Charles HawtreyJoan Sims Terry ScottBarbar...

 

Lynah Rink

Hockey arena at Cornell University in Ithaca, New York This article uses bare URLs, which are uninformative and vulnerable to link rot. Please consider converting them to full citations to ensure the article remains verifiable and maintains a consistent citation style. Several templates and tools are available to assist in formatting, such as reFill (documentation) and Citation bot (documentation). (August 2022) (Learn how and when to remove this template message) James Lynah RinkExteriorLoca...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!