Parafrayzinq

Parafrayzinq (ing. paraphrasing) — müəllif hüquqları ilə qorunan materialın ifadə tərzinin dəyişdirilməsi prosesi olaraq tanınır. Bu proses, orijinal məzmunu başa düşmək və onu yeni,^[1] öz sözlərinizlə təqdim etmək məqsədini güdür. Parafrayzinq, yazılı əsərin mənasını qorumaqla yanaşı, yeni bir ifadə forması yaratmağa yönəlmişdir.^[2]

Əsas aspektləri

1. Mənanın qorunması — parafrayzinqin əsas məqsədi orijinal mətnin mənasını tam olaraq qoruyarkən, onun ifadə tərzini dəyişdirməkdir. Bu, oxuculara yeni bir perspektiv təqdim etməyə imkan verir.
2. Fərqli ifadə tərzi — parafrayzinq zamanı cümlələrin quruluşu, sözlərin seçimi və ifadə tərzi dəyişdirilir. Bu, orijinal məzmunun yenidən işlənməsi deməkdir.
3. İlkin mənbənin qorunması — parafrayzinq edərkən, orijinal mənbənin müəllif hüquqlarını qorumaq vacibdir. Orijinal mənbəyə istinad edilməlidir, çünki müəllif hüquqları çərçivəsində orijinal fikrin kimə aid olduğu göstərilməlidir.^[3]

Əhəmiyyəti

Yaradıcılıq və tədqiqat

Parafrayzinq, tədqiqat yazılarında, esse və ya təqdimatlarda istifadə olunan məlumatların yeni ifadələrlə təqdim olunmasına imkan tanıyır. Bu, müəllifin yaradıcılığını və öz baxış açısını əlavə etməyə şərait yaradır. Parafrayzinq, oxucuların məzmunu daha asan başa düşməsinə kömək edir. Müxtəlif oxucular üçün daha əlverişli bir ifadə tərzi təqdim edir. Plagiatın qarşısının alınması — orijinal məzmunu tamamilə kopyalamaq plagiat hesab edilir. Parafrayzinq, məlumatları öz sözlərinizlə ifadə edərək bu problemi aradan qaldırmağa kömək edir.^[4]

Hüquqi aspektləri

1. Müəllif hüquqları — müəllif hüquqları ilə qorunan materialın birbaşa kopyalanması əvəzinə onun yenidən ifadə edilməsini nəzərdə tutur. Bununla belə, orijinal fikrin hələ də müəllif hüquqları ilə qorunduğunu unutmamalısınız.
2. İstinad və qeyd — parafrayzinq zamanı orijinal mənbəyə istinad etmək vacibdir. Hətta parafraz edərkən, oxuculara orijinal mənbəni təqdim etmək onların daha ətraflı məlumat əldə etməsinə kömək edir.^[5]
3. Qanuni məsələlər — parafrayzinq edərkən, materialın orijinal müəllifinin hüquqlarına ziyan vurmadan və qanunlara riayət edərək davranmaq vacibdir. Bəzi hallar, əgər parafraz orijinal mətnin mənasını tam şəkildə qoruyursa, müəllif hüquqları pozuntusuna səbəb ola bilər.

Parafrayzinq müəllif hüquqları ilə qorunan materialın ifadə tərzini dəyişdirmək və orijinal məzmunu yeni bir formada təqdim etmək üçün effektiv bir üsuldur. Parafrayzinq, yaradıcılığı artırmaq, plagiatın qarşısını almaq və oxuculara məlumatı daha əlverişli şəkildə təqdim etmək məqsədini güdür. Bununla yanaşı, parafrayzinqin hüquqi və etik aspektlərini nəzərə almaq vacibdir ki, müəllif hüquqları qorunsun və orijinal mənbəyə hörmət edilsin.^[6]

İstinadlar

1. Elst, M. Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation. Leiden/Boston: Martinus Nijhoff. 2005. ISBN 90-04-14087-5.
2. Barrett, Margreth. Intellectual Property. Aspen Publishers Online. 2008-03-19. 162–. ISBN 978-0-7355-6297-4. İstifadə tarixi: 2012-06-19.
3. Bently, Lionel; Davis, Jennifer; Ginsburg, Jane C. Copyright and Piracy: An Interdisciplinary Critique. Cambridge University Press. 2010-10-28. ISBN 978-0-521-19343-6. İstifadə tarixi: 2012-06-19.
4. Gorman, Robert A. Copyright Law (ingilis) (2nd). Federal Judicial Center. 2006.
5. Head, Dominic. The Cambridge Guide To Literature In English. Cambridge University Press. 2006-01-26. ISBN 978-0-521-83179-6. İstifadə tarixi: 2012-06-19.
6. Kirchhoff, Albrecht. Lesefrüchte aus den Acten des städtischen Archivs zu Leipzig 5: Klagen u. Mißstände im Anfang des 18. Jahrhunderts // Archiv für Geschichte des Buchwesens 14. 1891. 196–269.

Mənbə

• Levitsky, S. L. Introduction to Soviet Copyright Law. Library of Congress Catalog Card Number 58-33118. Leiden: A.W. Sythoff. 1964.
• Lippman, Katherine. "The Beginning of the End: Preliminary Results of an Empirical Study of Copyright Substantial Similarity Opinions in the U.S. Circuit Courts". Michigan State Law Review (ingilis). 2013 (2). 2013. doi:10.17613/A8S5-ZY10.
• "Order against Zedler, rejecting his request for privilege, Leipzig". 12 October 1730.
• Patry, William. How to Fix Copyright. Oxford University Press. 2012-03-08. ISBN 978-0-19-976009-1. İstifadə tarixi: 2012-06-19.
• Saint-Amour, Paul K. Modernism and Copyright. Oxford University Press. 2011. ISBN 978-0-19-973153-4. İstifadə tarixi: 2012-06-19.

Ədəbiyyat

• Bunker, Matthew D. "Decoding Academic Fair Use: Transformative Use and the Fair Use Doctrine in Scholarship". Journal of Copyright in Education & Librarianship (ingilis). 3 (1). 2019-02-25. doi:10.17161/jcel.v3i1.6481. ISSN 2473-8336.
• Casalini, Rosalinde. "Harry Potter, Scientology, and the Mysterious Realm of Copyright Infringement: Analyzing When Close is Too Close and When the Use is Fair". Touro Law Review. 26 (1). 2012-12-04. ISSN 8756-7326.
• Gaines, Ginger A. "Wright v. Warner Books, Inc.: The Latest Chapter in the Second Circuit's Continuing Struggle with Fair Use and Unpublished Works". Fordham Intellectual Property, Media and Entertainment Law Journal. 3 (1). 1992. İstifadə tarixi: 2012-06-21.
• Gudkov, Aleksei. "Robot on the shoulders of humans". The Journal of World Intellectual Property (ingilis). 23 (5–6). November 2020: 759–776. doi:10.1111/jwip.12172. ISSN 1422-2213.
• Landes, William M.; Posner, Richard A. The Economic Structure of Intellectual Property Law (ingilis). Harvard University Press. 2009-06-30. ISBN 978-0-674-03991-9.
• Nimmer, David. Copyright Illuminated: Refocusing the Diffuse US Statute. Kluwer Law International. 2008-05-22. ISBN 978-90-411-2494-4. İstifadə tarixi: 2012-06-24.
• Park, Jee. "The Chilling Effect of Overprotecting Facutal Narrative Works". Hastings Communications and Entertainment Law Journal. 11 (1). 1988-01-01: 75. ISSN 1061-6578.
• Perle, E. Gabriel; Fischer, Mark A.; Williams, John Taylor. Perle & Williams on Publishing Law. Aspen Publishers. 1999-06-01. ISBN 978-0-7355-0448-6. İstifadə tarixi: 2012-06-13.
• Port, Kenneth L.; Halpern, Sheldon W.; Nard, Craig Allen. Fundamentals of United States Intellectual Property Law: Copyright, Patent, Trademark. Kluwer Law International. 2011. ISBN 978-90-411-3342-7. İstifadə tarixi: 2012-06-21.
• Posner, Richard. "The Future of Newspapers--Posner". The Becker-Posner Blog. 2009-06-23. İstifadə tarixi: 2012-06-17.
• Samuelson, P.; Sherman, R. M. "The quest for a sound conception of copyright's derivative work right". Georgetown Law Journal (ingilis). 101 (6). 2013-10-28: 1505–1564. ISSN 0016-8092.