PROFILBARU.COM

Macarıstan krallığı
	Tarixi dövlət
Macarıstan krallığı
	mac. Magyar Királyság
Bayraq	Gerb
	«lat. Regnum Mariae Patronae Hungariae»
	Macarıstan himni
← ; ← →; →; →; →; →; → 1000 — 1 fevral 1946 ;
Paytaxt	Budapeşt
Dilləri	Macar dili
Rəsmi dilləri	Macar dili;
Valyuta	Avstriya-Macarıstan kronu
Kral
• 1000 - 1038	Müqəddəs I İştvan
• 1235 - 1270	IV Bela
• 1308 - 1342	Karl Robert
• 1458 - 1490	I Matyaş
Tarixi
• 1526	Mohaç döyüşü
• 1699	Karlovitsa müqaviləsi
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Macarıstan krallığı — 1000–1944-cü illər arasında Mərkəzi Avropada mövcud olmuş krallıq. Krallığın ilk hökmdarı Müqəddəs I İştvan, son hökmdarı IV Karl olmuşdur.

Adı

Latın dilində Regnum Hungariae və ya Ungarie (Regnum latınca krallıq deməkdir); Regnum Marianum (Məryəm Krallığı); və ya sadəcə Hungaria, krallığın ilk illərindən 1840-cı illərə qədər Latın dilində rəsmi sənədlərdə istifadə edilən adlar idi.

Almanca adı Königreich Ungarn rəsmi olaraq 1784–1790-cı illərdə və 1849–1860-cı illər arasında istifadə edilmişdir.^[1] Macarca adı (Magyar Királyság) 1840-cı illərdə, sonra yenidən 1860-cı illərdən 1946-cı ilə qədər istifadə edilmişdir. Krallığın qeyri-rəsmi macarca adı — hələ də danışıq dilində olan — Magyarország^[2] da həmçinin Macarıstanın rəsmi adı idi.

Krallığın digər danışıq dillərində olan adlarl bunlar idi: pol. Królestwo Węgier, rum. Regatul Ungariei, serb. Kraljevina Ugarska, xorv. Kraljevina Ugarska, sloven. Kraljevina Ogrska, slovak. Uhorské kráľovstvo və Fiume şəhərində it. Regno d'Ungheria.

Avstriya-Macarıstanda (1867–1918) qeyri-rəsmi Transleitaniya adı bəzən Macarıstan Krallığının bölgələrini ifadə etmək üçün istifadə olunurdu. Rəsmi olaraq, Müqəddəs İştvan Tacının Torpaqları termini Avstriya-Macarıstanın Macarıstan hissəsi üçün daxil edilmişdir, baxmayaraq ki, bu termin bundan əvvəl də istifadə edilmişdir.

Paytaxt şəhərləri

Adı	Dövr
Sekeşfexervar	1000–1543
Esterqom	1000–1256
Buda	1256–1315
Temesvár (indiki Timișoara)	1315–1323
Vişeqrad	1323–1408
Buda	1408–1485
Vyana (Bécs)	1485–1490
Buda	1490–1536 (1541)
Lippa (indiki Lipova, Rumıniya) – Şərqi Macarıstan krallığı	1541–1542
Gyulafehérvár (indiki Alba Iulia, Rumıniya) – Şərqi Macarıstan krallığı	1542–1570
Pressburq (indiki Bratislava)	1536–1784
Buda	1784–1849
Debretsen	1849
Buda	1849–1873
Budapeşt	1873–1944
Debretsen	1944
Budapeşt	1944–1946

Tarixi

Quruluşu

Arpadın başçılıq etdiyi macarlar 895-ci ildə Karpat hövzəsində məskunlaşdılar və Macar knyazlığını (896–1000) qurdular.^[3] Macarlar, Lexfeld döyüşündə Müqəddəs Roma İmperatoru I Otto tərəfindən dayandırılana qədər Qərbi Avropaya bir neçə uğurlu hücumlar ediblər.

Orta əsrlər

1000–1526-cı illər arasında müstəqil bir ölkə olan Macarıstan krallığının torpaqlarının böyük bir qismi Mohaç döyüşündən sonra Osmanlı İmperiyasının əlinə keçdi. Torpaqların geri qalan hissəsi Habsburqlar sülaləsinin idarəsi altında muxtar bir krallıq olaraq mövcudluğunu qoruyub saxladı. 1686-cı ildə başda Budin (Budapeşt) olmaqla Macarıstanın böyük bir hissəsi Habsburqların əlinə keçdi.

Yeni tarix

1867-ci ilə qədər Macarıstan krallığı Avstriya İmperiyasının bir parçası oldu. Bu dönəmdə Macarıstan krallığı öz məclisinə və konstitusiyasına sahib idi, amma məclis üzvləri Habsburqlar sülaləsi tərəfindən təyin edilirdi. 1867-ci ildə Avstriya-Macarıstan İmperiyası quruldu. Bu cüt monarxiya sistemi Birinci Dünya müharibəsinin sonuna qədər yaşadı. 1920–1946-cı illər arasında Macarıstan krallığı yenidən müstəqil ölkə oldu. 1946-cı ildə Macarıstan Xalq Respublikasının qurulmasıyla Macarıstan krallığı rəsmən ləğv edildi.