III İvan

III İvan Vasilyeviç
rus. Иван III Васильевич
Bayraq
Bütün Rus dövlətinin hökmdarı və Böyük knyazı
28 mart 1462 – 27 oktyabr 1505
ƏvvəlkiII Vasili
SonrakıIII Vasili
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Moskva, Böyük Moskva knyazlığı
Vəfat tarixi (65 yaşında)
Vəfat yeri Moskva, Böyük Moskva knyazlığı
Dəfn yeri Moskvanın Arxangelski kafedralı
Milliyyəti rus
Fəaliyyəti dövlət xadimi
Atası II Vasili
Anası Mariya Yaroslavna
Həyat yoldaşları Mariya, Sofiya
Uşaqları oğulları: Dmitri, İvan, Vasili, Yuri, Andrey, Semyon
Ailəsi Rüriklər sülaləsi
Dini pravoslav
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

III İvan Vasilyeviç (rus. Иван III Васильевич) və ya Böyük İvan[1][2] (rus. Иван Великий; 22 yanvar 1440[3][4][…], Moskva, Böyük Moskva Knyazlığı[5]27 oktyabr 1505[3][4], Moskva, Böyük Moskva Knyazlığı[6][5]) — Böyük Moskva knyazlığının böyük knyazı, bütün Rus dövlətinin hökmdarı (rus. Государь всея Руси).

Xarici siyasəti

III İvanın dövründə, ölkənin xarici siyasətinin əsas məqsədi şimal-şərqi Rusu vahid dövlətə birləşdirmək idi. Qeyd etmək lazımdır ki, bu siyasət çox uğurlu olmuşdur. İvan hökmranlığının əvvəlində Moskva prinsipliyi digər rus hökmdarı torpaqları ilə əhatə olunmuşdu; ölür, o, bu padşahların əksəriyyətini birləşdirən oğlu Vasiliyə təslim etdi. Yalnız Pskov, Ryazan, VolokolamskNovqorod-Seversky nisbi (çox geniş deyil) müstəqillik qorudu.

III İvanın hökmranlığından bəri Böyük Litva knyazlığı ilə əlaqələr xüsusilə kəskin olmuşdur. Moskvanın Rus torpaqlarını birləşdirməyə inteqrasiyası Litvanın mənafeyinə zidd idi və sərhədlərarası münaqişələr və sərhəd şahzadələri və boyarların dövlətlər arasında keçid müttəfiqlərinə kömək etməmişdi.

Müstəqil Rus dövlətinin formalaşmasının başa çatması III İvanın dövründə baş verir. Əvvəllər Qızıl Orda üzərində kifayət qədər nominal asılılıq var idi. III İvan hökuməti tatarlar arasında Ordunun opponentlərini qətiyyətlə dəstəkləyir; xüsusilə Krım xanlığı ilə ittifaq quruldu. Xarici siyasətin şərq istiqaməti də müvəffəqiyyətli oldu: diplomatiya və hərbi qüvvəni birləşdirən III İvan, Kazan xanlığına təsir göstərməyə çalışır.

III İvanın dövründə beynəlxalq münasibətlər digər dövlətlərlə, ilk növbədə Müqəddəs Roma imperiyası, Danimarka və Venesiya ilə genişlənmişdir; Osmanlı İmperiyası ilə əlaqələr quruldu.

Rus dövlətinin birləşdirilməsi

III İvan Rus dövlətinin birləşdirilməsinə əvvəlcə Novqoroddan başladı.

1471-ci il Şelon döyüşündə Novqorod ordusu tamamilə məğlub edildi. Novqorodun zərərləri 12 min nəfər təşkil edirdi, təxminən 2 min adam tutuldu; Dmitri Boretski və üç digər boyar edam edildi. Şəhər mühasirəyə alındıqda, Novqorod vilayətləri arasında III İvan ilə danışıqlara başlayan promoskva partiyası üst tərəfə keçdi. 11.8.1471 tarixində sülh müqaviləsi bağlandı - Korostin sülhü: Novqorod 16 min rubl xərac verməli idi.

1476-cı ildə Moskva knyazlığı III İvanın başçılığı ilə Qızıl Ordaya vergi ödəməkdən imtina etdi, 1480-ci ildə asılıqdan çıxdığını rəsmən bəyan etdi. Qeyd etmək lazımdır ki, rus dövlətçiliyinin həlledici məqamlarından sayılan bu dövrdə artıq ağıllı manevrlər edilirdi. İki cəbhədə sıxışacağını görən rus knyazlıqları Litvaya qarşı Krım xanlığı ilə ittifaqa girərək hücumların birindən yayına bildi. Knyaz III İvan isə Əhməd xana qarşı döyüşə hazırlaşdı.

Qızıl Ordanın qüvvəsi qələbəyə iddialı sayılsa da, əlverişsiz hava şəraiti və rus artilleriyasının davamlı atəşi onları geri oturtmuş, hər iki tərəf mövqe savaşına başlamışdı. Bununla da, "Uqra qarşıdurmasıi" başlamışdı. Heç bir tərəf hücuma atılmadı, nəticədə hücum edən Qızıl Orda tərəfi məğlub vəziyyətə düşürdü. 11 noyabrda Əhməd xan qoşunlarını geri qaytardı və qarşıdurma sona çatdı.

Moskva knyazlığının bu münaqişədən uğurla çıxmasında 3 əsas strateji-taktiki planın həyata keçirilməsi mühüm rol oynadı:

  • 1) Qızıl Ordanın müttəfiqi Litvaya qarşı Krım xanlığının yönləndirilməsilə təklənməkdən sığortalanma;
  • 2) III İvan tərəfindən müdafiəsiz qalan Qızıl Orda paytaxtına qoşun göndərməsi ilə rəqibi xoşagəlməz sürprizlə təəccübləndirmək və geriyə qaytarmaq məcburiyyəti yaratma;
  • 3) Mümkün qədər açıq döyüşdən qaçmaqla hücum iddiası ilə gələn monqol-tatar qoşunlarının əzminin qırılması və usanıb, qaçmağa vadar edilməsi.

Görüşün Rusiya tarixində böyük önəmi var. Uqra görüşü nəticəsində rusların monqol-tatarlardan asılılığına son qoyuldu, vergilərin ödənməsi dayandırıldı. Moskva knyazlığı nəinki faktiki, həm də formal qaydada suveren dövlət oldu.

1487-1494-cü illərdə Rus dövləti ilə Litva arasında müharibə baş verdi. Bu zaman Litva knyazı IV Kazimir idi.

1497-ci ildə Qanunnamə (rus. Судебник) qəbul edən III İvan tezliklə 1482-1483-cü illərdə Klin və Yeletsk knyazlıqlarını, 1485-ci ildə Tver knyazlığını, 1500-1503-cü illərdə Rus-Litva müharibəsindən sonra Bryan və Çerniqov knyazlıqlarını da birləşdirdi. III İvanın birləşdirmə siyasəti sonralar III Vasili, IV İvan Qroznı, I Fyodr tərəfindən davam etdirilmişdir.

Ədəbiyyat

Elmi

  • Иоанн III Васильевич // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Алексеев Ю. Г. Государь всея Руси. — Новосибирск: Наука; Сибир. отд-ние, 1991. — 240 с. — (Страницы истории нашей Родины). — 175 000 экз. — ISBN 5-02-029736-4.
  • Алексеев Ю. Г. Походы русских войск при Иване III. — СПб.: Изд-во СПбГУ, 2007. — 464 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-288-04191-4. (недоступная ссылка)
  • Алексеев Ю. Г. Иван Великий: Первый «Государь всея Руси». — М.: Эксмо, Яуза, 2017. — 320 с. — (Тайны Древней Руси). — 1500 экз. — ISBN 978-5-699-98096-3.
  • Борисов Н. С. Иван III. — М.: Молодая гвардия, 2000. — 644 с. — (ЖЗЛ; вып. 776).
  • Володихин Д. М. Полководцы Ивана III. — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2018. — 224 с. — 1000 экз.
  • Зимин А. А. Витязь на распутье: феодальная война в России XV в. — М.: Мысль, 1991. — 10 000 экз. Архивировано 22 июля 2011 года.
  • Зимин А. А. Возрождённая Россия (Россия на рубеже XV—XVI столетий. Очерки социально-политической истории). — М.: Мысль, 1982. — 50 000 экз. Архивировано 22 июля 2011 года.
  • Лурье Я. С. Две истории Руси XV века. Ранние и поздние, независимые и официальные летописи об образовании Московского государства. — СПб., 1994.
  • Скрынников Р. Г. Иван III. — М.: АСТ, АСТ Москва, Транзиткнига, 2006. — 288 с. — (Историческая библиотека). — 5000 экз. — ISBN 5-17-033263-7, ISBN 5-9713-2144-7, ISBN 5-9587-3862-4.
  • Скрынников Р. Г. У истоков самодержавия // История Российская. IX—XVII вв. — Весь мир, 1997.
  • Чернов О. А. Иван III в трудах Н. В. Чарыкова // Культурно-исторические исследования в Поволжье: проблемы и перспективы. Материалы II Всероссийского научно — методологического семинара. Самара: СГАКИ, 2013. С. 222—226.

Bədii

  • Балашов Д. М. Марфа-посадница. Исторический роман. — М.: Советская Россия, 1972. — 432 с.
  • Гордеева Л. И. Иоанн III Великий: В 2 т. — М.: Терра, 1998. — 416 с. + 304 с. — Серия «Тайны истории в романах, повестях и документах». — ISBN 5-300-01879-1.
  • Иванов Вс. Н. Иван Третий // В кн.: Иванов Вс. Н. Императрица Фике. Исторические повести. — М.: Правда, 1988. — С. 5-110.
  • Лажечников И. И. Басурман. — М.: Художественная литература, 1989. — 368 с.: ил. — Серия «Классики и современники». — ISBN 5-280-00499-5.
  • Лощилов И. Н. Предтеча. Историческая повесть. — М.: Воениздат, 1987. — 256 с.: ил.
  • Лощилов И. Н. Высвобождение. Исторический роман. — М.: Воениздат, 1991. — 384 с.: ил. — ISBN 5-203-01016-1.
  • Сегень А. Ю. Державный. Роман. — М.: Вече, 2006. — 672 с.— Серия «Всемирная история в романах». — ISBN 5-9533-1676-3.
  • Язвицкий В. И. Иван III — государь всея Руси. Исторический роман: В 2 т. — М.: Эскмо; Фолио, 1994. — 1360 с. — ISBN 5-7150-0110-2.

Xarici keçidlər

  • "Иван III Васильевич". «Русская Цивилизация». 2005-01-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 августа 2008.
  • "Так создавалась империя… Агония & Государь всея Руси. 1481-1507". Русь и Орда: как это было? 265 лет вместе (1237-1502). Точка зрения. Новый Геродот. 2011-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 августа 2008.
  • Володихин Д. "Создатель Третьего Рима". АПН. 2011-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 августа 2008.
  • Письмо («ярлык») хана Ахмата Ивану III Arxivləşdirilib 2017-08-28 at the Wayback Machine. 1480 год. Проект Российского военно-исторического общества «100 главных документов российской истории».

İstinadlar

  1. Каргалов В. В. Конец ордынского ига. Глава 12. Военный деятель эпохи образования Российского государства Arxivləşdirilib 2008-09-15 at the Wayback Machine. — М.: Наука, 1980
  2. Русский биографический словарь — Изд. под наблюдением председателя Императорского Русского Исторического Общества А. А. Половцова. — Санкт-Петербург: тип. Гл. упр. уделов, 1897 [2]. — Т. 8.
  3. 1 2 Чечулин Н. Иоанн III Васильевич (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1897. Т. 8. С. 193–228.
  4. 1 2 Военная энциклопедия (rus.). СПб: Иван Дмитриевич Сытин, 1913. Т. 11.
  5. 1 2 ИВАН III ВАСИЛЬЕВИЧ // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
  6. Иван III Васильевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

Read other articles:

Nissan Livinaمعلومات عامةالنوع compact MPV (en) العلامة التجارية نيسان موتورز المصنع شركة نيسانالإنتاج 2006- الأنالتجميع اليابانالفئة نيسان ليفينا جينيسس المحرك وناقل الحركةالمحرك Nissan HR engine (en) — Nissan MR engine (en) الأبعادقاعدة الإطارات 2٬600 ميليمتر الارتفاع 1٬590 ميليمتر تعديل - تعديل مصدري - تع

 

اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف الشنشيلة شنشيلة طويلة الذيل في حديقة حيوانات بفروتسواف المرتبة التصنيفية جنس[1]  التصنيف العلمي النطاق: حقيقيات النوى المملكة: حيوانات الشعبة: الحبليات الشعيبة: الفقاريات الطائفة: الثدييات غير مصنف: فوق رئيسيات غير مصنف: الزغب

 

عزلة جزيرة صابور كمال فرعون  - عزلة -  تقسيم إداري البلد  اليمن المحافظة محافظة أرخبيل سقطرى المديرية مديرية قلنسية وعبد الكوري السكان التعداد السكاني 2004 السكان 534   • الذكور 280   • الإناث 254   • عدد الأسر 67 معلومات أخرى التوقيت توقيت اليمن (+3 غرينيتش) تعدي...

Partido Humanista de Chile Personen Partijleider Octavio González Zetels Kamer van Afgevaardigden 0 / 120 Senaat 0 / 38 Geschiedenis Opgericht maart 1984 Algemene gegevens Actief in Chili Hoofdkantoor Condell 860, Providencia,Santiago Richting Centrum-links/links Ideologie HumanismeGroene politiek Kleuren ​ Oranje Coalitie Concertación (1988-1991)La Nueva Izquierda (1993)Juntos Podemos Más por Chile (2003-2006, 2008-2009)Nueva Mayoría para Chile (2009-2010)Todos a La Moneda (2013)Al...

 

American college basketball season 2013–14 Temple Owls men's basketballConferenceAmerican Athletic ConferenceRecord9–22 (4–14 The American)Head coachFran Dunphy (8th season)Assistant coaches Dave Duke Dwayne Killings Shawn Trice Home arenaLiacouras CenterSeasons← 2012–132014–15 → 2013–14 American Athletic Conference men's basketball standings vte Conf Overall Team W   L   PCT W   L   PCT No. 5 Louisville* † 15 – 3   ...

 

 Główny artykuł: Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce 1962. Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce 1962Rzut młotem mężczyzn Gyula Zsivótzky Aleksiej Bałtowski Jurij Bakarinow Gyula Zsivótzky Rzut młotem mężczyzn był jedną z konkurencji rozgrywanych podczas VII Mistrzostw Europy w Belgradzie. Kwalifikacje rozegrano 15 września, a finał 16 września 1962. Zwycięzcą tej konkurencji został reprezentant Węgier Gyula Zsivótzky. W rywalizacji wzięło udział dwudziestu zawodnik...

Global chess tournament 2021 World Blitz Chess Championship  World Blitz Champion Women's World Blitz Champion    Maxime Vachier-Lagrave Bibisara Assaubayeva  15/21Scores14/17  Born 21 October 1990 31 years old Born 26 February 2004 17 years old  Rating: 2787 (World No. 12) Rating: 2285 (World No. 59) ← 20192022 → The 2021 World Blitz Chess Championship is the 2021 edition of the annual chess tournament held by FIDE to determine the world ch...

 

Brazilian footballer Nathan Nathan in 2016Personal informationFull name Nathan Allan de Souza[1]Date of birth (1996-03-13) 13 March 1996 (age 27)Place of birth Blumenau, BrazilHeight 1.77 m (5 ft 10 in)Position(s) MidfielderTeam informationCurrent team GrêmioNumber 14Youth career2009–2013 Atlético ParanaenseSenior career*Years Team Apps (Gls)2013–2015 Atlético Paranaense 20 (1)2015–2020 Chelsea 0 (0)2015–2017 → Vitesse (loan) 45 (6)2017–2018 → Amie...

 

السرب 201   شعار السرب 201 (الواحد) الدولة إسرائيل الإنشاء 1969 - 2004، حتى الآن الدور دفاع جوي الحجم سرب جزء من  القوات الجوية الإسرائيلية المقر الرئيسي قاعدة رامون الجوية اللقب الواحد الاشتباكات حرب الاستنزاف، حرب أكتوبر، عملية الليطاني، حرب لبنان 1982 أبرز القادة شموئيل هيت...

Koordinat: 62°00′N 06°47′W / 62.000°N 6.783°W / 62.000; -6.783 Kepulauan FaroeFærøernecode: da is deprecated   (Denmark)Føroyarcode: fo is deprecated   (Faroese) Bendera Lambang Lagu kebangsaan: Tú alfagra land míttEngkau, tanahku yang paling indah Lokasi Kepulauan Faroe (dilingkari) di Eropa UtaraLokasi Kerajaan Denmark (merah), terdiri dari Kepulauan Faroe (dilingkari), Greenland, dan DenmarkIbu kota(dan kota terbesar)Tórshavn62...

 

Mid-level medical provider This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Nurse practitioner – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2020) (Learn how and when to remove this template me...

 

Former railway line in New South Wales Crookwell railway lineOverviewTerminiGoulburnCrookwellStations8HistoryOpened22 April 1902[1]TechnicalTrack length35 miles 49 chains (57.3 km)[2]Track gauge4 ft 8+1⁄2 in (1,435 mm) Route map Map Crookwell McAlister branch line to Taralga Roslyn Woodhouselee The Forest Norwood Kenmore Argyle Wollondilly River joins the Main South line to Goulburn The Crookwell railway line is a disused branch ra...

Municipality in Bukidnon, Philippines This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Don Carlos, Bukidnon – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2014) (Learn how and when to remove this template message) Municipality in Northern Mindanao, PhilippinesDon CarlosMunicipalityMunicipality of Don Car...

 

Edward Julius BerwindPresident of Berwind-White Coal Mining CompanyIn office1890–1930Preceded byCharles Frederick BerwindSucceeded byCharles E. Dunlap Personal detailsBorn(1848-06-17)June 17, 1848Philadelphia, PennsylvaniaDiedAugust 18, 1936(1936-08-18) (aged 88)Newport, Rhode IslandResting placeWest Laurel Hill CemeteryPolitical partyRepublicanSpouse Sarah Vesta Herminie Torrey ​ ​(m. 1886; died 1922)​RelationsCharles F. Berwind (brother...

 

First booklet publication (Macmillan & Co.) The Fringes of the Fleet is a booklet written in 1915 by Rudyard Kipling (1865–1936). The booklet contains essays and poems about nautical subjects in World War I. It is also the title of a song-cycle written in 1917 with music by the English composer Edward Elgar and lyrics from poems in Kipling's booklet.[1] Kipling's booklet In 1915 Kipling was commissioned by The Daily Telegraph to write a series of six articles on his view of life...

Indian Malayalam-language TV news channel Television channel Janam TVProgrammingLanguage(s)MalayalamPicture format576i (SDTV)OwnershipOwnerJanam Multimedia LimitedSister channelsJanam TV TamilHistoryLaunched19 April 2015; 8 years ago (2015-04-19)LinksWebcastWatch LiveWebsiteOfficial website Janam TV is an Indian Malayalam language news channel owned by Janam Multimedia Limited. It was launched on 19 April 2015. The channel is headquartered in Thrissur, Kerala. History In 201...

 

1980 film by Floyd Mutrux The Hollywood KnightsTheatrical release posterDirected byFloyd MutruxScreenplay byFloyd MutruxStory byFloyd MutruxRichard LedererWilliam TennantProduced byRichard LedererWilliam Tennant (executive producer)StarringRobert WuhlFran DrescherLeigh FrenchRandy GornelGary GrahamSandy HelbergJames JeterStuart PankinP.R. PaulMichelle PfeifferGailard SartainRichard SchaalTony DanzaCinematographyWilliam A. FrakerEdited byStanford C. AllenScott ConradDanford B. Greene (supervis...

 

Constituency of the Indian parliament in Karnataka BijapurLok Sabha constituency Lok Sabha Constituency Map Constituency detailsCountryIndiaRegionSouth IndiaStateKarnatakaDistrictBijapurAssembly constituenciesMuddebihalDevar HippargiBasavana BagevadiBabaleshwarBijapur CityNagthan(SC) IndiSindagiEstablished1952ReservationSCMember of Parliament17th Lok SabhaIncumbent Ramesh Chandappa Jigajinagi PartyBharatiya Janata PartyElected year2019 Bijapur (Vijayapura) is one of the 28 Lok Sabha (parliame...

Bangkok BRT BRT A bus at the Sathorn terminusOverviewOwnerBangkok Metropolitan AdministrationLocaleBangkokTransit typeBus rapid transitNumber of lines1Number of stations12Daily ridership25,000/dayOperationBegan operation29 May 2010Operator(s)Bangkok Mass Transit System Public Company LimitedNumber of vehicles25TechnicalSystem length16.5 km (10.3 mi)Average speed30 km/hTop speed60 km/h The Bangkok BRT is a bus rapid transit system in Bangkok, Thailand. Out of the ...

 

1994 studio album by Ant BanksThe Big BadassStudio album by Ant BanksReleasedJune 14, 1994Recorded1993-1994GenreWest Coast hip hop, gangsta rapLabelJive[1]ProducerAnt BanksAnt Banks chronology Sittin' on Somethin' Phat(1993) The Big Badass(1994) Do or Die(1995) Professional ratingsReview scoresSourceRatingAllMusic[2] The Big Badass is the second studio album by the American rapper and producer Ant Banks.[3][4] It peaked at No. 80 on the Billboard 200.&#...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!