Cümə məscidi (Şəki)

Şəki Cümə məscidi
Xəritə
41°12′09″ şm. e. 47°10′52″ ş. u.HGYO
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Şəki
Yerləşir Şəki şəhəri, Dadaş Bünyadzadə, 40.
Aidiyyatı Yuxarı-Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu
Tikilmə tarixi 1900-1914
Vəziyyəti Bərpa olunub.
Rəsmi adı: Historic Centre of Sheki with the Khan’s Palace
TipiMədəni
Kriteriyaii, v
Təyin edilib2019
İstinad nöm.1549
DövlətAzərbaycan
RegionAvropa
İstinad nöm.4978
KateqoriyaMəscid
ƏhəmiyyətiYerli əhəmiyyətli
Cümə məscidi (Azərbaycan)
Cümə məscidi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şəki Cümə məscidi — 1900-1914-cü illərdə tikilmiş tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycanın Şəki şəhərində Yuxarı Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğunun ərazisində yerləşir.

Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.

2019-cu il iyulun 7-də “Xan Sarayı ilə birgə Şəkinin tarixi mərkəzi” UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib. Şəki şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşən Şəki Cümə məscid də Ümumdünya İrsinə daxildir.

Haqqında

Şəki Cümə məscidi 1900-1914-cü illərdə Şəkinin Dabbaqxana məhəlləsində tikilib.[1] Məscidi yanındakı mədrəsə və Yeraltı hamamla birlikdə kompleks şəkildə inşa olunub. Daşa həkk olunmuş tarixə əsaslanaraq demək olar ki, 1914-cü ildə əlavə eyvan, hücrə və minarənin inşası ilə məscidin tikintisi başa çatıb. Sonradan məscidin yanında mədrəsə tikilib. Mədrəsə məscidin eyvanına birləşdirilib.[2]

Sovet işğalından sonra

Sovet işğalından sonra rəsmi sürətdə 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.[3]

Şəki Cümə məscidinin də işğaldan sonra minarəsi dağıdılıb.[2] Məscidin binasından idman məktəbi kimi istifadə edilib. Binanı idman zalına uyğunlaşdırmaq üçün ibadət zalının içəri eyvanı sökülüb.

1988-ci ildə məscidin binası yanıb. 1989-cu ildə məsciddə ölçü işləri aparılıb və bərpa layihəsi hazırlanıb. Məscidin ibadət zalında qazıntı aparılarkən eyvan tərəfdəki daxili divarın yeri tapılıb, bu divarla birgə daxili eyvan da bərpa olunub. Sonradan hörgü ilə bağlanmış pəncərələr açılıb, ölçü cizgiləri əsasında bərpa edilib. İnteryerdə layihə əsasında 4 iri sütun qoyulub, məscidin mehrabı bərpa edilib.[2]

Müstəqillikdən sonra

Məscidin minarəsini arxivdən tapılmış fotosurət əsasında layihələndirilib və bünövrədən şərafəyə qədər 28,5 metr hündürlüyündə bərpa edilib. Minarənin bərpası 1991-ci ildə yekunlaşıb.[2]

Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[4]

2001-ci ildən Şəki şəhərinin tarixi hissəi UNESCO-nun Ümumdünya İrsi siyahısına namizəd seçilib. 2019-cu il iyulun 7-də “Xan Sarayı ilə birgə Şəkinin tarixi mərkəzi” UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib.[5] Qərar Bakı Konqres Mərkəzində keçirilən UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 43-cü sessiyasında qəbul olunub.[6] Şəki şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşən Şəki Cümə məscidi də Ümumdünya İrsinə daxildir.

1993–cü ildə Şəki İcra Hakimi Çingiz Əfəndiyevin göstərişi ilə burada Şəki İslam Mədrəsəsi fəaliyyətə başlayır. Mədrəsə 1996-cı ildə isə Ədliyyə Nazirliyindən qeydiyyatdan keçir. Burada təhsil alan şagirdlər həm dini, həm də dünyəvi təhsil alırlar.

Memarlığı

Məscidinin tikintisində yerli inşaat materiallarından, çaylaq daşı və bişmiş kərpicdən istifadə edilib.[7] Plan quruluşuna görə tağlı, sütunlu salondan ibarət olub, daş və ağaclarla bölmələrə ayrılaraq binadakı böyük aşırımı örtməyə imkan vermişdir. Taxtadan düzəldilmiş on pilləli minbəri şəbəkə ilə işlənib. 28,5 m hündürlüyündə olan minarə məscid binasından bir neçə metr aralı tikilib. Yuxarıya doğru nazikləşən minarə kərpic hörgülərlə, relyefli naxışlarla bəzədilib.[2]

Məscidin iç məkanı sadədir. Buradan ibadət yeri, hücrələrindən isə mədrəsə kimi istifadə olunur. "N" şəklində olan məscid kompleksi ikimərtəbəlidir. İkinci mərtəbədə qadınlar üçün ibadət zalı fəaliyyət göstərir. Baş fasad kərpic naxışlarla işlənib.

Şəkilləri

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. "Помощь в реставрации исторических памятников/Мечеть "Джума"". 2014-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-15. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
  2. 1 2 3 4 5 "Cümə məscidi" (az.). sheki.heritage.org.az. Archived from the original on 2022-12-15. İstifadə tarixi: 2022-12-15.
  3. Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-15. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
  4. "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-15.
  5. "Historic Centre of Sheki with the Khan's Palace" (ingilis). unesco.org. 2019. 2022-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-15.
  6. "Şəki Xan Sarayı Dünya İrsinin siyahısında" (az.). Amerikanın Səsi. 2019-07-07. 2021-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-15.
  7. Azərbaycanın seçilmiş İslam abidələri (PDF) (az.). Bakı: Dini Qurumlarla İş Üzrə Dövlət Komitəsi. 2015. 132. 2024-09-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-09-19.

Xarici keçidlər

Read other articles:

Cet article est une ébauche concernant une commune du Cantal. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?). Le bandeau {{ébauche}} peut être enlevé et l’article évalué comme étant au stade « Bon début » quand il comporte assez de renseignements encyclopédiques concernant la commune. Si vous avez un doute, l’atelier de lecture du projet Communes de France est à votre disposition pour vous aider. Consultez également la page d’aide à la r

 

Кшиштоф Пендерецький, Гданськ, 2008 Плач за жертвами Хіросіми, також Плач пам'яті за жертвами Хіросіми (пол. Tren pamięci ofiar Hiroszimy), витвір Кшиштофа Пендерецького для 52 струнних інструментів (1960). Формально присвячено пам'яті жертв ядерного бомбардування Хіросіми, хоча ця назва

 

  هذه المقالة عن بحر العرب. لمعانٍ أخرى، طالع بحر العرب (دارفور). بحر العربالموقع الجغرافي / الإداريالإحداثيات 18°N 66°E / 18°N 66°E / 18; 66جزء من المحيط الهندي دول الحوض  القائمة ... الهند — إيران — المالديف — سلطنة عمان — باكستان — الصومال — جمهورية اليمن الديمق

Overview of music in the UK in the period 2000–2020 This article is about British popular music of the 21st century. For Classical music, see Classical music of the United Kingdom. 2000s in music in the UK Number-one singlesNumber-one albumsBest-selling singlesBest-selling albums Events 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Charts 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ←1990s 2010s→ 2010s in music in the UK Number-one singlesNumber-one albumsBest-selling singlesBe...

 

Kepolisian Resor Aceh TenggaraLambang Polda AcehSingkatanPolres Aceh TenggaraStruktur yurisdiksiWilayah hukumProvinsi AcehYurisdiksi hukumKabupaten Aceh TenggaraMarkas besarJl. Iskandar Muda No.25, Kota Kutacane, Kec. Babussalam, Kabupaten Aceh Tenggara, AcehPejabat eksekutifAKBP R. Doni Sumarsono, S.I.K., M.H., KepalaKompol Ichsan Pradita, S.E., Wakil KepalaLembaga indukKepolisian Republik IndonesiaSitus webaceh.polri.go.idKepolisian Resort Aceh Tenggara atau Polres Aceh Tenggara adalah pela...

 

此條目需要补充更多来源。 (2020年3月7日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目,无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者:请搜索一下条目的标题(来源搜索:先天性腎上腺發育不良 — 网页、新闻、书籍、学术、图像),以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源(判定指引)。 X-linked adrenal hypoplasia congenita类型adrenal cortical hypofunction[*]、X染色體...

Sporting event delegationPortugal at the2014 European Athletics ChampionshipsWA codePORNational federationFederação Portuguesa de AtletismoWebsitewww.fpatletismo.ptin ZürichCompetitors44 in 27 eventsMedalsRanked 23rd Gold 0 Silver 0 Bronze 1 Total 1 European Athletics Championships appearances1934193819461950195419581962196619691971197419781982198619901994199820022006201020122014201620182022 Portugal competed at the 2014 European Athletics Championships, held in Zürich, Switzerland, from ...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Bachelor of Education – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2014) (Learn how and when to remove this template message) Graduate professional degree A Bachelor of Education (B.Ed. or BEd) is an undergraduate professional degree which prepares s...

 

American middle-distance runner (born 1989) Charles JockJock at the 2010 USATF ChampionshipsPersonal informationNationalityAmericanBorn (1989-11-23) November 23, 1989 (age 34)Mekelle, EthiopiaHeight6 ft 3 in (191 cm)[1]Weight164 lb (74 kg)[1]SportSportTrackEvent800 metersCollege teamUC IrvineAchievements and titlesPersonal best(s)400m: 46.30[2] 800m: 1:44.67[2]Updated on August 14, 2016. Charles Jock (born 23 November 1989) is an A...

Robert H. Smith-class destroyer minelayer For other ships with the same name, see USS Gwin. History United States NameGwin NamesakeWilliam Gwin BuilderBethlehem Shipbuilding, San Pedro, Los Angeles Laid down31 October 1943 Launched9 April 1944 Commissioned30 September 1944 Decommissioned3 September 1946 Recommissioned8 July 1952 Decommissioned3 April 1958 Stricken22 October 1971 FateTransferred to Turkey 15 August 1971 (TCG Muavenet (DM-357)) General characteristics Class and typeRo...

 

Robert O'Hara Burke Robert O'Hara Burke (1821–Juni 1861) adalah seorang penjelajah Australia. Ia terkenal sebagai pemimpin dari ekspedisi Burke dan Wills yang berakhir mengenaskan untuk mencari jalan lintas benua dari pemukiman di Victoria ke pantai utara. Ia lahir di County Galway, Irlandia. Pranala luar (Inggris) Australian Dictionary of Biography Diarsipkan 2021-01-26 di Wayback Machine. Pengawasan otoritas Umum Integrated Authority File (Jerman) ISNI 1 VIAF 1 WorldCat Perpustakaan nasio...

 

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Februari 2023. Ruang equatorial, di observatorium astronomi, adalah ruang yang berisi teleskop khatulistiwa terpasang. Hal ini biasanya disebut di gedung-gedung observatorium yang mengandung lebih dari satu jenis instrumen: Misalnya bangunan dengan ruang khatulistiw...

Dessert BaklawaAlternative namesBeklawa, BaklavaCourseDessert Algerian baklawa Algerian baklawa, also known as baklawa algéroise or Kaak Warqa, is a sweet pastry that is popular in Algeria. It is a variation of the traditional baklava that is commonly found in Middle Eastern cuisine.[1] Algerian baklawa has a rich history and cultural significance in Algeria. Its origins can be traced back to the Ottoman Empire, which introduced baklava to Algeria and other regions of North Africa du...

 

This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (May 2020) (Learn how and when to remove this template message) Miss Canada International 2008 Alesia Fieldberg Miss Canada International & Miss Teen Canada International is a scholarship program for women in Canada. It was founded in 1995 and also has founded in 2005 The...

 

Hemi (произносится хеми; происходит от HEMIspherical — «полусферический») — двигатель внутреннего сгорания с полусферическими камерами сгорания. Первоначально был разработан фирмой Chrysler для применения на боевом истребителе P-47 Thunderbolt. Верхний свод камеры сгорания цилиндра б...

Theorem in classical statistical mechanics This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Equipartition theorem – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2015) (Learn how and when to remove this template message) Thermal motion of an α-helical peptide. The jittery motion is random and complex, a...

 

Traktat Luar Angkasabahasa Inggris: Outer Space TreatyPrancis: Traité de l'espacebahasa Rusia: Договор о космосеSpanyol: Tratado del espacio exteriorHanzi: 外层空间条约 Nama panjang: Traktat mengenai Prinsip-Prinsip yang Mengatur Kegiatan Negara-Negara dalam Eksplorasi dan Penggunaan Antariksa, termasuk Bulan dan Benda-Benda Langit Lainnya   Anggota   Penanda tangan   Bukan anggotaDitandatangani27 Januari 1967LokasiLondon...

 

Canadian money transfer service Interac e-TransferFormerlyInterac Email Money TransferIndustryFunds transfersFounded2003HeadquartersCanadaParentInterac CorporationWebsiteinterac.ca/en/interac-e-transfer-consumer Interac e-Transfer (formerly Interac Email Money Transfer or EMT) is a Canadian funds transfer service between personal and business accounts in participating Canadian banks and other financial institutions, offered through Interac Corporation. From inception until early 2018, the ser...

Cet article est une ébauche concernant les abysses. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Fosse des PhilippinesPrésentationType Fosse océaniqueLocalisationEmplacement Mer des PhilippinesBaigné par Océan PacifiqueCoordonnées 10° 02′ 38″ N, 126° 40′ 57″ Emodifier - modifier le code - modifier Wikidata Position de la fosse océanique dans la mer des philippines...

 

ДеревняВладимировка 53°54′50″ с. ш. 39°51′26″ в. д.HGЯO Страна  Россия Субъект Федерации Рязанская область Муниципальный район Кораблинский Сельское поселение Бобровинское История и география Основан после 1906 Часовой пояс UTC+3:00 Население Население 14[1] че...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!