Bulud verilənlər bazası

Bulud verilənlər bazası (ing. Cloud Database) — bulud xidmətləri infrastrukturunda yerləşdirilən və idarə olunan verilənlər bazasıdır.^[1] Ənənəvi verilənlər bazalarından fərqli olaraq, fiziki serverlər üzərində quraşdırılmaq əvəzinə, bulud mühitində yerləşir və istifadəçilər verilənlər bazasına internet vasitəsilə müraciət edirlər. Bulud verilənlər bazası istifadəçilərə böyük məlumat həcmli əməliyyatlar aparmaq üçün resursları miqyaslandırma və istifadəyə görə ödəniş etmə imkanı verir.^[2]

Əsas xüsusiyyətləri və üstünlükləri

Avtomatik miqyaslanma

Bulud verilənlər bazaları, istifadəçi tələblərinə uyğun olaraq avtomatik şəkildə miqyaslana bilir. Məsələn, məlumat həcmi və ya istifadəçi sayı artdıqca verilənlər bazasının resursları (CPU, RAM, saxlama sahəsi) da artırıla bilər. Ehtiyaclar azaldıqda isə resurslar yenidən azaldılır, bu da xərcin effektiv idarə olunmasına səbəb olur.^[3]

Yüksək mövcudluq və dayanıqlıq

Bulud xidmət təminatçıları adətən verilənlər bazasını yüksək səviyyədə mövcud və davamlı saxlamaq üçün avtomatik replikasiya və nüsxələmə (backup) xüsusiyyətləri təklif edir.^[4] Bu, həm məlumat itkisi riskini azaldır, həm də verilənlər bazasının fasiləsiz işləməsini təmin edir.^[5]

Elastiklik və genişlənmə

Bulud verilənlər bazaları istifadəçilərə elastikliyə malik bir mühit təqdim edir. Onlar həm əlaqəli (SQL) həm də əlaqəsiz (NoSQL) verilənlər bazalarını bir yerdə təklif edə bilir.^[6] Bu elastiklik, istifadəçinin tələblərinə uyğun olaraq fərqli verilənlər modelləri ilə işləməyə imkan verir.

Paylaşılan resurslar

Bulud mühiti resursları paylaşılan bir infrastrukturda təmin edir. Bu da istifadəçilərin əlavə avadanlıq alma ehtiyacını aradan qaldırır, çünki xidmət təminatçısı infrastruktura nəzarət edir və onu təmin edir.^[7] İstifadəçi yalnız resurslardan istifadə üçün ödəniş edir.

Güvənlik və məlumatın müdafiəsi

Bulud təminatçıları məlumatların təhlükəsizliyinə böyük önəm verirlər və yüksək səviyyədə şifrələmə, identifikasiyalı giriş, təhlükəsizlik siyasətləri ilə məlumatın məxfiliyini və müdafiəsini təmin edirlər.^[8]

Bulud verilənlər bazalarının növləri

• SQL bulud verilənlər bazası — ənənəvi əlaqəli verilənlər bazaları buludda saxlanıla bilər (məsələn, Microsoft Azure SQL Database, Amazon RDS, Google Cloud SQL).
• NoSQL bulud verilənlər bazası — qeyri-əlaqəli verilənlər bazaları da buludda geniş istifadə olunur (məsələn, MongoDB Atlas, Amazon DynamoDB, Google Firestore).^[9]

Məşhur bulud verilənlər bazası xidmətləri

• Amazon RDS (ing. Relational Database Service)
• Google Cloud SQL
• Microsoft Azure SQL Database
• MongoDB Atlas
• Amazon DynamoDB
• Oracle Cloud Database

Bulud verilənlər bazaları maliyyə, səhiyyə, pərakəndə satış, təhsil və bir çox digər sahələrdə istifadə olunur. Onların geniş istifadəsi, yüksək mövcudluğu, miqyaslanabilmə imkanları və əməliyyat xərclərinin optimallaşdırılması ilə bağlıdır.^[10]

İstinadlar

1. Hwang, G.; Fu, S. Proof of Violation for Trust and Accountability of Cloud Database Systems // 2016 16th IEEE/ACM International Symposium on Cluster, Cloud and Grid Computing (CCGrid). May 2016. 425–433. doi:10.1109/CCGrid.2016.27. ISBN 978-1-5090-2453-7. 2024-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-22.
2. Chao, Lee. Cloud database development and management. Boca Raton: Taylor & Francis. 2014. ISBN 978-1-4665-6506-7. OCLC 857081580.
3. McHaney, Roger. Cloud technologies: an overview of cloud computing technologies for managers. Hoboken, NJ. 2021. ISBN 978-1-119-76951-4. OCLC 1196822611.
4. Sakr, Sherif. "Cloud-hosted databases: technologies, challenges and opportunities". Cluster Computing (ingilis). 17 (2). June 2014: 487–502. doi:10.1007/s10586-013-0290-7. ISSN 1386-7857.
5. Agrawal, Rakesh; və b. "The Claremont report on database research" (PDF). SIGMOD Record. 37 (3). 2008: 9–19. CiteSeerX 10.1.1.211.5963. doi:10.1145/1462571.1462573. ISSN 0163-5808. 2011-07-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-10-22.
6. A. Anjomshoaa and A. Tjoa, "How the cloud computing paradigm could shape the future of enterprise information processing", Proceedings of the 13th International Conference on Information Integration and Web-based Applications and Services - iiWAS'11, pp. 7-10, 2011.
7. S. Cass, "Designing for the Cloud", MIT Technology Review, 2009. [Online]. Available: https://www.technologyreview.com/s/414090/designing-for-the-cloud/ Arxiv surəti 9 noyabr 2018 tarixindən Wayback Machine saytında. Retrieved 2016-10-04.
8. Modi, A. "Live migration of virtual machines with their local persistent storage in a data intensive cloud". International Journal of High Performance Computing and Networking. 10 (1). 2017: 134. doi:10.1504/IJHPCN.2017.083213.
9. "NoSQL", Wikipedia, 2016. Retrieved 2016-10-04.
10. https://docs.microsoft.com/en-us/azure/architecture/data-guide/big-data/non-relational-data Arxiv surəti 6 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında Article in 'Microsoft Azure'