5 dekabr

← → Dekabr
B.e Ç.a Ç C.a C Ş B 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
2025-ci il

5 dekabr — Qriqorian təqvimində ilin 339-cu günü. (uzun ildə 340-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 26 gün qalır.

XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 22 noyabr tarixinə uyğun gəlir.^[1]

Əhəmiyyətli hadisələr

1600-cü ildən əvvəl

1601–1900

• 1766 — Londonda xərracçı Ceyms Kristi ilk satışını keçirib.^[2]

1901–cari

• 1936 — Sovet İttifaqı yeni konstitusiya qəbul etdi və Qırğızıstan Sovet Sosialist Respublikası SSRİ-nin tam müttəfiq respublikası kimi yaradıldı.^[2]
• 1977 — Misir Suriya, Liviya, Əlcəzair, İraq və Cənubi Yəmənlə diplomatik əlaqələri kəsib. Bu addım Misirin Tripolinin bəyannaməsinə qarşı cavabı idi.^[2]

Azərbaycana aid hadisələr

• 1941 — Bakı trolleybusu təsis edilib.^[3]
• 1995 — Naxçıvanda Tu-134 təyyarəsinin qəzası nəticəsində 52 nəfər həlak olmuşdur.^[4]

Doğumlar

1600-cü ildən əvvəl

1601–1900

• 1782 — Martin Van Buren, ABŞ prezidenti
• 1803 — Fyodor Tyutçev, Rusiya şairi
• 1851 — Sənihə Sultan, Osmanlı şahzadəsi
• 1867 — Yuzef Pilsudski, Polşa baş naziri və marşalı
• 1870 — Vitezslav Novak, Çexiya bəstəkarı
• 1890 — Mehmed Fuad Köprülü, Türkiyə dövlət xadimi

1901–cari

Frenki Muniz

• 1901
  • Rene Şmerlinq, Gürcüstan sənət tarixçisi
  • Volt Disney, ABŞ animatoru
• 1912 — Sadıq Şərifzadə, Azərbaycan boyakarı
• 1916 — Veronika Dudarova, Rusiya dirijoru
• 1924 
  • Şamil Mahmudbəyov, Azərbaycan kinorejissoru
  • Şəfiqə Qasımova, Azərbaycan aktrisası
• 1925 — Nadir Əbdürrəhmanov, Azərbaycan boyakarı
• 1932 
  • Fazu Əliyeva, Dağıstan şairəsi
  • Litl Riçard, ABŞ müğənnisi
• 1935 — Nurəddin Sadıqov, Azərbaycan general-mayoru
• 1941
  • Məhəmməd Əsədov, Azərbaycan dövlət xadimi və polis general-mayoru
  • Şarpuddin Əhmədov, Rusiya tarixçisi
• 1946 — Xose Karreras, İspaniya opera müğənnisi
• 1966 — Patrisiya Kaas, Fransa müğənnisi
• 1973 — Səxavət Məhərrəmov, Azərbaycan əsgəri, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
• 1977 — Alim Qurbanov, Azərbaycan futbolçusu
• 1978 — Elçin Əlibəyli, Azərbaycan teletənqidçisi
• 1985 — Frenki Muniz, ABŞ aktyoru
• 1991 — Abdullah Zubir, Fransa futbolçusu
• 1995 — Antoni Martial, Fransa futbolçusu
• 2006 — Knut, Berlin zooparkında doğulmuş ağ ayı

Ölümlər

1600-cü ildən əvvəl

• 1560 — II Fransisk, Fransa kralı

1601–1900

Aleksandr Düma

• 1791 — Volfqanq Amadey Motsart, Avstriya bəstəkarı
• 1870 — Aleksandr Düma, Fransa yazıçısı
• 1881 — Nikolay Piroqov, Rusiya cərrahı

1901–cari

• 1926 — Klod Mone, Fransa boyakarı
• 1941 — Hüseyn Cavid, Azərbaycan şairi və dramaturqu
• 1945 — Vladimir Komarov, Rusiya botaniki
• 1974 — Pyetro Cermi, İtaliya kinorejissoru
• 1988 — Ağasadıq Gəraybəyli, Azərbaycan aktyoru
• 1998 — Qurban Abbasov, Azərbaycan aktyoru
• 2012
  • Deyv Brubek, ABŞ caz pianoçusu və bəstəkarı
  • Oskar Nimeyer, Braziliya memarı
• 2013 — Nelson Mandela, CAR prezidenti
• 2016 — Heydər Camal, Rusiya politoloqu
• 2017
  • Conni Hollidey, Fransa müğənnisi
  • Rafiq Nağıyev, Azərbaycan fotojurnalisti

Bayramlar və xüsusi günlər

• Birləşmiş Millətlər Təşkilatı — Beynəlxalq Könüllülər Günü
• Mühəndislər Günü
• Surinam — Uşaqlar Günü

İstinadlar

1. XX və XXI əsrlərdə Qriqorian təqvimi Yuli təqvimindən 13 gün irəlidədir.
2. "On this day in history - December 5". 2022-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 yanvar 2022.
3. "Бакинские троллейбусы – вспомним, как это было…". www.trend.az. 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 yanvar 2022.
4. Vüqar Ələsgərov. "Azərbaycanla bağlı təyyarə qəzaları - XRONOLOGİYA". news.lent.az (azərb.). Lent.az. 23.01.2011. 1 February 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 may 2016.