İctimai diplomatiya

İctimai diplomatiya (ing. public diplomacy) və ya xalq diplomatiyası^[1] — xarici ictimayyətdə hökumətin strateji hədəflərinə qarşı arxainlıq və ya dözümlük qurulması məqsədilə hökumət hesabına xarici ictimayyətin məlumatlandırması və onlara təsir etməyin vasitəsilə bilavəsitə əlaqə yaradılması.^[2]

Tarix

1965-ci ildə İctimai diplomatiya ifadəsini ilk dəfə onun müasir mənasında iştədən Fletçer Hüquq və Diplomatiya Məktəbinin dekanı olan Edmund A. Qullion idi.^[3] Bundan sonra o, ABŞ-də bir sıra səbəblərə görə işlənməyə başladı: birincisi, ABŞ-yə özünü SSRİ-dən fərqləndirmək üçün propaqanda və psixoloji hərb ifadələrə mərhəmətli əvəz lazım idi; ikincisi, ABŞ Məlumat Agentliyinin işçiləri özləri üçün diplomat statusunu əldə etmək istəyirdilər; və üçüncü, beynəlxalq mövqe haqqında vahid bir konsepsiya mərkəzləşməni nəzərdə tuturdu (Məlumat Agentliyi Amerikanın səsini idarə etməyinin davamı və o vaxt Dövlət Departentinin nəzərində olan mədəni işlərin hissəsini 1978-ci ildə öz nəzərəsinin altına köçürtmək üçün bunu bir dəlil şəkildə iştədib). O vaxtdan bəri, Soyuq Müharibənin sonuna qədər bu ifadə ABŞ-dən xaric geniş şəkildə istifadə edilmirdi. Soyuq müharibədən sonra isə, 24 saatlıq televizyanın və daha sonra internetin populyarlığı gəlməsinin və bundan əlavə Şərqi Avropada siyasi dəyişiklərin nəticəsində beynəlxalq münasibətlərdə məlumatın vacibliyi qalxıb və ictimai diplomatiya dünya ətrafında müxtərlif dövlətlər tərəfindən bir siyasət kimi qəbul olunmuşdu.^[4]

Üsulları

Nikolas C. Kull ictimai diplomatiyanın beş üsulu müəyyənləşdirib: qulaq asma (listening), tərəfdarlıq (advocacy), mədəni diplomatiya (cultural diplomacy), mübadilə diplomatiyası (exchange diplomacy) və beynəlxalq yayım (international broadcasting).^[5] Urbanizasiya və qloballaşma proseslərin nəticəsində qardaş şəhər, şəhər şəbəkələnməsi (city networking) və ağıllı şəhər kimi ictimai diplomatiya üsulları inkişaf edir.^[6]

İstinadlar

1. "Arxivlənmiş surət". 2021-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-15.
2. "public diplomacy | Definition, Types, Examples, & Propaganda". Encyclopedia Britannica (ingilis). 2022-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-22.
3. Cull, Nicholas. "'Public Diplomacy' Before Gullion: The Evolution of a Phrase". USCPublicDiplomacy. University of Southern California. Apr 18, 2006. October 30, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 26, 2014.
4. Public Diplomacy Lessons from the Past. Figueroa Press. 2009. 17.
5. The Annals of the American Academy of Political and Social Science 2008 616: 31, Nicholas J. Cull Public Diplomacy: Taxonomies and Histories
6. "Burksiene V., Dvorak J., Burbulytė-Tsiskarishvili G. (2020) City Diplomacy in Young Democracies: The Case of the Baltics. In: Amiri S., Sevin E. (eds) City Diplomacy. Palgrave Macmillan Series in Global Public Diplomacy. Palgrave Macmillan, Cham". 2021-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-27.